Подробности
 Къарачайны эм онглу адамларыны бири Семенланы Исмаилны аты ёмюрлюкге халкъыбыз бла бирге джашарыгъы хакъды.
Уллайгъан къауумдан башлаб, сохталагъа дери аны джырларына  сюйюб тынгыламагъан джокъду. Къуру «Минги Тау» деген джырына, Москваны Кремль къаласындан башлаб, тыш къралларына дери харс ургъандыла. Быллай онглу адамыбызны атын кёзюу кёзюую бла газетде джаза, телевидение, радио бла айта турургъа тыйыншлыды. Ол оюмну тута, кёчгюнчюлюкден къайтыб келген джылларыбызда кесин кёрюб, аны сёлешгенине тынгылагъанымы юсюнден джазама.
Джангы къуралгъан Къарачай-Черкес автоном областны  башчылыкъ этген къаууму адабиятыбызны джангыдан айнытыр, ёсдюрюр ючюн къайгъырыб башлады. Туура ол кёзюуледе эм баш джарсыу - джазгъанла бек аз эдиле. Белгили поэтлерибизни асламысы фашистле бла сермешледе ёлген эдиле. Байрамукъланы Халимат бла Хубийланы Осман сау-эсен къазауатдан  къайтхан эдиле.

Подробности

 Биджиланы Оштурну джашы Мухаммат 1928-чи джыл къыркъар (август) айны 8-де Уллу Къарачайны ара элинде – Учкуланда - Биджиланы Мамушайны джашы Оштур бла Чотчаланы Юсюпню къызы Айшатны огъурлу юйдегилеринде тёртюнчю, мухур, балалары болуб джаратылгъанды дуниягъа. Атасы Оштурну билими уллу болгъанды. Ол XIX-чу ёмюрню ал джылларында гимназияны айырмагъа бошагъанды. Башын тутхан, рысхысы болгъан, кеси къыйыны бла джашагъан адам болгъанды.

Оштурну, саулай Гитче Къарачай бла Нарсанагъа айтылгъан аджири болгъанды. 1930-чу джыл, ол атына да миниб, бир элден бир элге бара тургъанлай, аллына 3-4 атлы чыкъгъандыла. Аланы бири эллени бирини советини тамадасы болгъанды - бир большевик къарачайлы. Кёбден бери кёзю къараб тургъан болур эди: «Атынгы меннге бер», - дегенди.

Подробности

 Намыс болмагъан юйде насыб, берекет, къууанч да болмайды. Озгъан ёмюрлени тыш къралчы алимлери, джолоучулары, къаячылары къарачай-малкъар халкъны ариу джерлерине, мийик тауларына, гара сууларына, джигитликлерине, адетлерине, намысларына сейир болуб, кёб джазгъандыла. Тау адет къарачай-малкъар сабийлени акъылларына ата бабаларыбызны - ас- аланланы,  нартланы - къанлары бла сингнгенди. Аны бла чекленмей, таулу сабийни адеблиликге юретиуге акка, амма, ана, ата, джууукъ джетгенле, тийре-хоншу да кеслерин борчлугъа санагъандыла.

КЪАРТЛАГЪА
БЕРИЛГЕН
НАМЫСДАН

«Къартны бурнун сюрт да, оноугъа тут», - дегендиле буруннгу къарачайлыла бла малкъарлыла. Къартны олтургъан джери юйде бек сыйлы джер болгъанды - отджагъаны къатында, тёрде неда хант тепсиде сыртын къабыргъагъа, бетин эшикге айландырыб олтургъанды. Къарт амманы олтургъан джери кийиз джайылгъан тапчан болгъанды. Къартланы джатхан джерлерине олтурургъа джарамагъанды. Къартны оноууна къуру кесини юйюрю тюл, тукъум да, хоншула да, элчиле да тынгылагъандыла. «Юйню башы акка, бойну уа амма», - дегендиле буруннгу таулула.

Подробности
 Байрамукъланы Хамзатны джашы Мухтар
Микоян-Шахарда педтехникумну бошаб, джетиджыллыкъ школда директор болуб ишлеб тургъанды. 1940-чы джыл Къызыл Аскерге чакъырылгъанды. 1941-чи джыл, Рига шахарда джаяу-аскер училищени бошаб, лейтенант чын алгъанды. Ата джурт къазауатны биринчи кюнлеринден башлаб, атыучу ротагъа командир болуб, Прибалтикада ачы сермешиулеге къошулгъанды. Андан сора 54-чю аскерни 122-чи бригадасыны къурамында Байрамукъ улуну ротасы, Ленинградны къоруулай, къаты урушлада къазауат этгенди. Мухтар кеси да Погоски деген станцияны къатында ауур джаралы болгъанды. Пермь шахарда госпиталда, кёб кюрешиб, джараларын бакъгъандыла.
1942-чи джылны къыркъар  айында тамада лейтенант Байрамукъ улу 29-чу аскерни 119-чу бригадасыны къурамында, танка-десант ротагъа башчылыкъ этиб, Ржев шахар ючюн баргъан ачы сермешиуледе тириликни, батырлыкъны юлгюсюн кёргюзгенди, Къызыл Байракъны ордени бла да саугъаланнганды. Мухтар былайда да, джаралы болуб, госпиталгъа тюшгенди. Джаралары да сау болгъунчу, Камышин фронтда командирле хазырлагъан курслада танкистлени окъутханды.
1944-чю джыл Белоруссияда капитан Байрамукъ улу 43-чю аскерни тизгининде, энчи лыжалы батальоннга башчылыкъ этиб, Витебск шахарны, ол тёгерекде дагъыда талай элни азатларгъа къошулгъанды. 1944-чю джылны кюзюнде, ючюнчю кере ауур джаралы болуб, госпиталда джатханды. Уллу Хорламны къууанч хапарын Москвада госпиталда эшитгенди.
Капитан Байрамукъ улу къазауатда кёргюзген эркишилиги, ётгюрлюгю ючюн Къызыл Байракъны, Къызыл Джулдузну, Ата джурт къазауатны I-чи дараджалы орденлери бла белгиленнгенди. Аладан сора да аны кёкюрегин «Ётгюрлюгю ючюн», «Урушлада махтаулары ючюн» дагъыда башха медалла да джасагъандыла. Азиядан къайтхандан сора ол Къарачай шахарда джашагъанды.
 Борлакъланы Абдулланы джашы Салис
1939-чу джыл, Первомайскеде зооветтехникумну бошагъандан сора, аскер къуллугъун бардырыргъа кетгенди. Анда бомбала атыучу 48-чи авиадивизияны 51-чи авиаполкунда атыучу-радист болуб къуллукъ этгенди. Алайдан политрукга окъургъа ашыргъандыла. 1941-чи джылны абыстол айында, окъууун Харьков шахарда бошаб, Кюн батхан фронтну къурамында, 2-чи авиадивизияны 709-чу бомбала атыучу авиаполкунда, авиаэскадрильяны комиссары болуб, авиаполкну аскер комиссарыны борчун да толтура, къаты сермешиулеге къошулгъанды.

Подробности
 Байчораланы Магометни джашы Дауут
Къызыл Аскерге 1939-чу джыл чакъырылгъанды. Аскер къуллугъун Воронеж областда тындыра тургъанлай, къазауат башланады. Уллу Ата джурт къазауат башланнганындан бошалгъынчы урушлада айланнганды. Къазауатны биринчи джылында Къыбыла-Кюнбатхан фронтну тизгинлеринде сермешиулеге къошулгъанды. Андан сора Сталинград ючюн баргъан ачы согъушлада, сапёр взводха башчы болуб, джигитлик этгенди. Былайда кёргюзгён тирилиги, ётгюрлюгю ючюн, анга кърал саугъа да берилгенди. Бу тёгерекден гитлерчилени сюрюб къыстагъандан сора, Байчора улуну взводу Ленинград, Прибалтика фронтланы сафларында къазауат этгенди.
Ленинград областны фашистледен азатлагъан сагъатда 52-чи инженер-сапёр батальонда Байчора улу башчылыкъ этген сапёр взвод, Эресейни маданиятыны байлыгъын сакълар ючюн, уллу къыйынын къошханды. Взводу Пушкин атлы шахарны ичи, тёгереги, Пушкин атлы таула, Михайловское элни эсгертмелерине, элни тёгерегине фашистле салгъан мингле бла миналаны къоратыб, тин байлыкъны чачылырындан къутхаргъанды. Андан сора да, Псков шахарда кёб юйню, Тарту шахарда университетни мекямларын, миналадан ариулаб, къоркъуусуз этиб, оюлурларындан сакълагъанды.
Прибалтика фронтну тизгинлеринде Байчора улу кесини взводу бла Латвияны, Литваны, Эстонияны гитлерчи фашистледен азатларгъа къошулгъанды.

  1. 20 кюн бла кечени ашсыз, суусуз
  2. «ДЖАШЛЫГЪЫНДА ДЖАШЛЫКЪ ЭТМЕГЕН…»
  3. «Майское» элчи-фермер мюлкде
  4. САБИЙЛЕНИ КЪУУАНЧЛАРЫ

Подкатегории

Спорт

75 лет Победы