- Подробности
Кёбджыллыкъ, мийиклиги бир метр болгъан ёсюмдю. Тюз къысха баш тамырыны тюбю бла, сансыз-санаусуз ууакъ, базыгъыракъ да тюб тамырла джерге барадыла. Биринчи джыл киштик хансны баш тамырындан джетекчикле чыгъадыла. Экинчи джылында 12-15 чакълы саптагъай мийик кёлтюрюледи. Бутакъларыны тюз башларында гоккала чагъадыла. Ала ууакъладыла, агъыракъ, къызылыракъ боладыла, кеслери да, сибирткилеча, джоппу джайылыб, тыш кёрюнюшлери ичине гокка салыннган къошунчукълагъа ушайдыла. Гоккасыны бешишер чапыракъчыкълары тёгерегинде кириш битиб, ортасында чилле хансчыкъланы къыйырлары токъмакъ гюлледиле. Чапыракълары къанатлы тюкге ушайдыла. Баш тамырдан, саптагъайны тюбюнден чыкъгъанларыны учлары бюгюлюб, джерге джете, къалын битиб, джайылыб къаладыла. Саптагъайны юсюнде уа хар 7-10 сантиметрде биришер, тюбюнден башына дери ёседиле.
Подробнее: БЕЗГЕК ОТ, ДЖЮРЕК ДАРМАН, КИШТИК ХАНС (ВАЛЕРИАНАЛЕКАРСТВЕННАЯ)
- Подробности
Кёбджыллыкъ, мийиклиги 60 сантиметрге джетген, джерге терен кирген, ара тамырлы хансды. Саптагъайыны юсю ууакъ тюклю болады, бутакълары кёб болмайдыла. Ол бутакъланы башларында ючкюл чапыракъчыкълары болады, саптагъайланы тюз учларында. Акъсылдым-къызыл бетлидиле. Джемиши гаккы тюрюслю бир урлукълу къудоруду.
Юч чапыракъ ханс джайны узунуна чагъыб турады. Кёбюсюне тау джайлыкълада, ауушлада, сыртлада, талалада, кёкен аралада ёседи. Бир-бир джерледе къалын битеди. Джётел этгенлеге, хыппырыкъны къыйын атханлагъа, къыйын сийгенлеге, сууугъу болгъанлагъа, къаны тазаланыргъа кереклилеге, хайызы ауруб къыйнагъан тиширыулагъа себеб болады.
Бал хансны дарманнга гоккасы бла гоккасыны тёгерегинде чапыракъларын хайырландырадыла. Ала гоккасы чагъыб тургъан кёзюуде джыйыладыла. Салкъында, таза джерде дженгил кебдирирге тыйыншлыды. Гоккасы бла гокка тёгерегинде чапыракъларындан 20 граммны алыб, 200 миллилитр къайнагъан суугъа атыб, шайча этиб, иссилей уллу шай къашыкъ бла бирни кюнюне 6 кере ичигиз. Къоркъмайын хайырланыгъыз, ючкюл ханс уусузду.
БАУУР ХАНС
(ДЫМЯНКА ШЛЕЙХЕРА)
Бирджыллыкъды. Мийиклиги 20-50 сантиметрге джетеди. Саптагъайы къабыргъалы сызлыды, кёб бутакълыды. Саптагъайны да, бутакъларыны да башларында гюллери боладыла.
- Подробности
Балханий ханс кёбджыллыкъды. Мийиклиги 20-40 сантиметрди. Баш тамыры базыкъды, этлиди. Андан ууакъ бутакълары, тюб тамырлары ёседи. Баш тамырдан саптагъайла къынгыр ёседиле. Юслери къаты тюклюдю, ол себебден зыбырдыла.
Чапыракълары бек джашил болмайын, къараракъ-джашил бетлидиле, кёзюулю, биринден сора бири, биришер битедиле. Кёрюнюшлери зугул, гаккы тюрюслюдюле, учлары джитидиле, юслери зыбырдыла.
Гоккалары саптагъайны учунда чагъадыла, ууакъдыла, кимит бетлидиле, джоппу джыйылыбдыла, кеслери да къонгураучукълагъа ушайдыла.
Подробнее: БАЛХАНИЙ ХАНС, ЁПКЕ ХАНС (МЕДУНИЦА ЛЕКАРСТВЕННАЯ)
- Подробности
Балдыргъан ариу ийисли, мийиклиги 2 метрге джетген 2-4-джыллыкъ ёсюмдю. Баш тамыры базыкъды, къысхады, турма тюрюслюдю.
Аны сууу акъсылдым-сары бетлиди, сютге да ушайды. Баш тамырыны эни 5 сантиметрге джетеди, тюз энгишге ёсген кёб ууакъ тюб тамырлары болады.
Баш тамырындан саптагъай тюз ёрге кёлтюрюледи, тышы ингичге баразалыды, джаланды, ичи къууушду, чапыракълары джаландыла, бек уллуладыла, узунлукълары 80 сантиметрге дери джетеди. Къыйырлары мычхыны ауузуна ушашдыла, джитиледиле, ууакъ тишлидиле. Чапыракъла кёзюулю ёседиле, къанатлыланы тюклерине ушашдыла.
- Подробности
Баппахан кимге да белгили, ёмюрле бла джашауну тутуругъуна саналгъан, мийиклиги 10-15 сантиметр болгъан, джарыкъ сары, гоккалы хансды. Базыкъ ара тамыры тюз джерге ёсюб, ууакъ тамырланы джайыб, джерде деменгили бегийди. Ара тамырыны башында чапыракъла 10-15 сантиметр чакълы узунлукъгъа, джерге джайылыб ёседиле. Кёбюсюне къыйырлары азау тишлеге ушайдыла, кеслери джалан, джашил-сарыракъдыла. Чапыракъланы орталары бла, гардош илезиклеча, сингирле, илезикле ёседиле, аланы чапыракълары джокъду, ичлери къуууш, къуру болады.
