Акъчечек кёкенди, дайым джашиллей турады. Аны сейирлиги недеди десегиз, ол джерде, топуракъда да битмейди. Бусакъ терекни, талны, эменни, джохарны, акъ къайынны, джеркни, джёгени, кертме, алма тереклени, бир-бирледе уа нарат терекни да къабукъларыны ичинде, агъачына да кириб тамыр ийиб, “азыгъын” джабышхан терегинден алады. Башхача айтсакъ, ол тамыр байлагъан терегини кючю бла ёседи. Акъчечек кёкен джайма ёседи, кёб бууунлуду. Хар бууундан экишер бутакъ айырылады, тышындан къарагъаннга кёрюнюшю тёгерекди, тобчады. Эни уллуду, бутакълары агъашчады, джаланды, бууунларындан чорт сынады, джашил бетлиди.
Чапыракъ

лары чапыракъ сабсыздыла. Ала хар бутакъны тюз башында къош-къош битедиле. Чапыракълары, къабукълары да къалындыла, джашилирек бетлидиле, кеслери да узун зугулладыла, къыйырлары тюздюле, чапыракъларыны юсю бла узунуна 3-4 чапыракъ тамырла тартылыбдыла.
Бу да, мурсача, эки урлукълуду, гоккалары ууакъдыла, къарамсыздыла, джашил-сары бетлидиле, саптагъайла бутакъла айырылгъан джерде, бутакъланы башларында 3-6 боладыла. Гоккалары уллуракъдыла, тёртюшердиле. Джемиши бир урлукълуду, тобча, тёгерекди, ичи джелимчады, бишсе акъ бетлиди. Аны ючюн да айтыла болур акъчечек деб. Март-апрель айлада чагъады, джемиши октябрь-ноябрь айлада бишеди, урлугъун чыпчыкъла джаядыла тереклеге. Дарманнга акъчечекни саптагъайы бла чапыракълары хайырландырыладыла. Аланы декабрь айда джыяргъа керекди, джемиши бишиб акъгъан кёзюуде. Саптагъайны ингичге джеринден неда джетеклери кесилиб алынады. Джыйылгъан саптагъайла бла чапыракъланы салкъын, джел джюрюген джерде джукъа джайыб, морт этмейин кебдириб джыядыла.
Акъчечекни къан басымы кёлтюрюлген, ёпкесинден, бауурундан, джаш орнундан къан келген, ичи иги джюрюмеген, къоян ауруулу, джебегине джетген, къарыусуз адам хайырландырыргъа боллукъду. Саптагъайы бла чапырагъындан 15 грамм алыб, 200 миллиграмм къайнагъан суугъа атыб, шайча этиб, 15-20 такъыйкъаны тутуб, суу кисей бла сюзюб, сюзюлмеден биришер уллу къашыкъ бла кюнюне юч кере ичигиз. Тёгерек сууалчаны болгъан чапырагъын эмда джемишин, унча, уууб, 0,5 граммдан алыб, джанджюрекни тамырын да унча этиб, андан да бир граммны алыб, барысын да бир-бирине къатышдырыб, ол къатышманы бир кюннге къабыл этигиз. Ол марда да юч кюнню ичигиз. Ол юч кюнню быхыны къыргъыч бла къырыб, ашагъанлай туругъуз. Сууалчанладан къутуллукъсуз.
Башыгъыз тёгерек айланса, джебегигизге джетсе, къарыусуз болсагъыз, акъчечекни саптагъайындан, чапыракъларындан тюз шайча этиб, ичиб туругъуз, джылы келген тиширыула бла эркишилеге, бу кёкен уулуракъ болгъанын да унутмагъыз.

 
{jcomments}