Андыз мийиклиги эки метр болгъан, кёбджыллыкъ дарман хансды. Баш тамыры азыкъды, уллуду, этлиди, къысхады. Андан тюбюне гитче, уллу да тюб тамырла ёседиле. Баш-тюб тамырлары да къонгур бетлидиле, ичлери акъсылдым сарыдыла. Баш тамырдан базыкъ саптагъайла ёседиле. Аланы къабукълары узунуна ызлыдыла, юслери къысха къатыракъ тюкле бла джабылыбдыла. Чапыракълары кёзюулю ёседиле, ёрге джанлары джаландыла, джыйырылыбдыла, тюб джанлары уа джумушакъ кийизге ушайдыла, къыйырлары мычхы тишлечадыла. Тюб апыракълары уллула, узун чапыракъ саблада ёседиле. Орта чапыракъла саптагъайгъа джабышыбдыла, эм ёргедегиле ууакъдыла, саптагъайгъа джабышыб сабсыз ёседиле.
Гоккалары саптагъайны да, бутакъларыны да тюз тёппелеринде ёседиле, сары-алтын бетлидиле, гокка четенлери чёблеу башлагъа ушайдыла. Андыз июль-сентябрь айлада чагъады. Урлугъу сентябрь-октябрь айлада бишеди. Урлугъу къонгур бетлиди. Бу ханс ёзен суу джагъалада, мылы джайлыкълада, кёкен аралада, бачхалада, кийик ёседи. Бачхалагъа салыб да битдиредиле. Дарманнга баш тамыры бла тюб тамырын хайырландырадыла.
Андыз джетек чыгъаргъынчы, не джаз башында, не кюз айлада, баш тамыры бла тюб тамыры къазылыб алынадыла. Топурагъындан тазалаб, сууукъ суу бла джуууб, бек базыкъ тамырланы эки джарыб, ууакълаб, салкъын джерде кебдирирге керекди.
Бек сууукъ чабханы болгъанны, бурун сууун тыялмагъанны, кючлю джётел этгенни, солугъаны къыйынлашханны, ёпке башында, ёпкесинде джангы не эски сууугъу болгъанны джылы оруннга джатдырыб, аракъы бла сиркесууну бирча алыб, къошулма этиб, андан кёкюрегине да, сыртына да иги джагъыб, джюн джаулукъгъа чырмаб, андыз бла балдыргъанны тамырларындан бирча 15-шер граммдан алыб, бир литр сууда 10 такъыйкъаны къайнатыб, шай халда бал бла 3-4 кюнню ичириб, багъаргъа болады. Къарыусуз, азгъын, ауруучу адам, ашхынында мыстылыкъ джетишимге, ашхынында, ичегилеринде джангы эм эски сууугъу, джарасы болгъан хайырлансын бу ханс бла. Андызны баш тамырындан, тюб тамырындан да 16 граммны алыб, 200 миллилитр сууу болгъан гитчерек сауутха атыб, аны башын джабыб, бир уллу къанджал сауутда, къайнай тургъан сууну ичине салыб, дженгил-дженгил къатышдыра, 30 такъыйкъаны къайнатыб, юй хауада сууутуб, сюзюб, ол 200 миллилитрге джетмесе, къайнагъан суу къошуб, ол мардагъа джетдириб, ашардан бир сагъатны алгъа, кюнюне эки кере 100 миллилитрден эртден, ингир сайын ичигиз.
БАЛИЙ (ВИШНЯ ОБЫКНОВЕННАЯ)
Балийни мийиклиги 7 метрге джетеди. Эресейде бу терекни тюрлю-тюрлюлеринден сексеннге джууугъун бачхалада ёсдюредиле. Кеси да Шимал Америкадан джайылгъанды.
Дарманнга балий терекни къуру джемиши джарайды. Джангы бишген кёзюуюнде, кебдирилгенден сора, къайнатма этиб, балий суу этиб, чагъыр, сыра этиб да хайырландырадыла.
Балий ашха ачады, къаны азгъа къууат береди, ични джюрютюрге болушады, хыппырыкъ атдырады, шекер аурууу болгъанлагъа да зараны джокъду. Джангы чапыракъларын сютде къайнатыб сапыран ауруугъа джаратадыла. Чапыракъла бла сютню келишиулери 1:10 этиб хайырланыгъыз.
