Подробности

  НАНЫКЪ (МАЛИНА ОБЫКНОВЕННАЯ)


Мийиклиги 1-3 метр болгъан джарым кёкенди. Джерге ууакъ тамырла бла бегийди. Баш тамыры кёбджыллыкъды, андан экиджыллыкъ саптагъайла ёседиле. Ала биринчи джыл джетеклидиле, джашил хансчадыла, джемишсиздиле, урлукъсуздула, къабукъларында, ийнеча, чыгъаналары боладыла. Къыш саптагъайла агъачха ушаш къатадыла, чыгъаналары тюшедиле. Экинчи джыл, ол къаты саптагъайла чагъадыла, джемиш да, урлукъ да этедиле. Джемиши бишгенден сора, джемиш урлукъ этген саптагъайла къуу боладыла. Аланы орунларына джангыдан экиджыллыкъ саптагъайла чыгъадыла. Чапыракълары кёзюулю ёседиле, 3-7 боладыла.

Подробности

 МЫНГЫЛАН (БЕЛЕНА ЧЁРНАЯ)


Мынгылан экиджыллыкъ, мийиклиги бир метрге джетген уулу зибилди хансды. Баш тамыры бла тюб тамырыны арасы боюнча тогъай ызды. Тюб тамыры базыкъды, ёзеклиди, тюз энгишге ёседи, кёб ууакъ тамырлары бла джерде къаты бегийди, кеси да аман ийислиди.
Урлугъу къыркъар-къыркъаууз (август-сентябрь) айлада алынады. Дарманнга къургъакъ, ариу кюн, хансны юсюнден эртден  чыкъ неда джангур тамчы болмагъан кёзюуде (кюнортадан сора) джыяргъа керекди. Къуру бу болуб къалмай, башха хансланы да алай джыйгъан дурусду.
Мынгылан бек уулу болгъаны себебли, дарманнга хайырландыргъан адам, сансызлыкъ, уллу кёллюлюк этмесин, аны да черте, къаллай мардада джюрютюрге боллугъугъузну да айтайым.

Подробности
 Медицина илмуланы доктору, Ставрополда медицина кърал академияны урология кафедрасыны профессору, Эресей Федерацияны эмда КъЧР-ни махтаулу врачы, Шимал Кавказ федерал округну эмда Ставрополь крайны баш урологу, Ставрополь край больницаны урология бёлюмюню тамада врачы Лайпанланы Хаджи-Мекерни джашы Хаджи-Ислам джууаблы къуллукъда ишлейди.
Лайпан улу бизни къралда, тыш къраллада да белгили урологланы бириди - ол Россия Федерацияны саулукъ сакълаудан айырмасыды, Урологланы Европа ассоциациясыны, РФ-ны Урологларыны правлениесини эмда президиумуну члениди. Тыш къраллада кесини билимин ёсдюрюрге деб курслагъа джети кере баргъанды, аны америкачы диплому да барды. Быллай онглу джетишимлеге къалай джеталгъанды ол? Бу соруугъа джууаб берир ючюн, аны сабий джылларыны, къайда, къалай окъугъаныны, ишлегенини юслеринден хапар айтыргъа тыйыншлыды.

Подробности

 НАЗ (ПИХТА)


Хаман джашиллей тургъан, кимге да белгили, мийиклиги 50 метрге, базыкълыгъы бир метрге джетген терекди. Назны нарат терекча гагараклары боладыла. Аланы узунлукълары 15-20 сантиметрге джетедиле, кеслери да узун зугулдула, къыйырлары дуппукъдула. Къабугъу джарыкъ, къызылыракъ-кюл бетлиди, тёнгегини къабугъу тюбюрагъында джарылыб-джарылыб турады. Чыгъанагъа ушаш чапыракълары джити тюлдюле, кеслери да джассыдыла, къыйырлары энгишге ийилибдиле, ёрге джанлары мутхуз-джашилдиле, тюб джанларында экишер акъ сызлары болады.
Гагарак бутакъладагъы чапыракъла тёртгюлдюле, акъ сызлары болады. Эркиши гагаракла биришердиле, тиширыу гагаракла кёбдюле. Урлукъларыны “къанатлары” бардыла. Наз хычаман айда чагъады, урлугъун къыркъаууз айда джыяргъа боллукъду.
Чайыры хайырлыды, ол наз къабукъну ичинде иги тыкъ джыйылса, къабукъну тышында дугъурача болуб, кёрюнюб турады.

Подробности

МУРСА (КРАПИВА ДВУДОМНАЯ)


Мурсаны мингле бла джылланы узагъына алимле, табибле, джамагъат билгичле, дарман ханс болгъанын ангылаб, тюрлю-тюрлю аурууланы багъаргъа буюруб келгендиле. Бюгюннгю кюнледе да сакъланады аны ол дараджасы.
Кёбджыллыкъ, мийиклиги 90-200 сантиметрге джетген хансды. Баш тамыры джыджымгъа ушашды, кёнделен ёседи, базыкъ бутакълагъа айырылыбды. Ол айырылгъан бутакъладан ууакъ тюйюмчекли кёб тюб тамырла джерге джайылыб, баш, тюб тамырларында джерде иги бегитедиле. Баш тамырдан ёсген саптагъайла кёбюсюне тюз ёрге кёлтюрюледиле, бир-бирлери башыракъларында бутакълагъа айырыладыла. Мурса саптагъайны тутуб кёрсенг тёртгюлдю.

  1. Дарман хансла
  2. Дарман хансла
  3. Илму тауну тёппесине чыкъгъан
  4. Дарман хансла