Миллетге хайырларын тийириб, кёз илинирге излемеген адамла джашауда кёб тюбейдиле. Аллай адамладыла джашауну ара багъанасы, тутуругъу да. Мен хапарын айтыргъа излеген адам да аллайланы бириди.
Алботланы Идрисни джашы Абукну мен эртдеден бери таныйма. Ол «Красновосточный» совхозда директор болуб ишлегенди. Ишин билген, сёзюне керти, айтханы бла этгени бир-бирин тутхан башчы болгъанына кёбле шагъатлыкъ этерикдиле. Бюгюн анга 78 джылдан атласа да, ол кесини тизимин джюрютген, тири, джарыкъ адам болгъаны бла кёблеге юлгюдю.
Алботланы Абук 1939-чу джыл Къызыл Покун элде кёб башлы юйдегиде туугъанды. Атасы Идрис кесини заманына кёре онглу адамгъа саналгъанды – баш билим алгъанды, араб тилни билгенди, чардагъында уллу библиотекасы болгъанды. Элде биринчи межгитни ол ишлетгенди. Къур’анны иги билгенди, кесин да анда айтылгъаныча джюрютгенди. Абукну анасы Шамшият юйде сабийлеге къарагъанды. Идрис бла Шамшият кеслерини джети сабийлерин Къарачайны бурундан келген ашхы адетлерини тамалында ёсдюргендиле.

Бюгюнлюкде кърал аскер архивледе джердешлерибизни этген джигитликлери бла танышыргъа онг табылгъанды. Джыл сайын дегенча джангы адамла, джангы атла, джангы джигитликлеге шагъатлыкъ этген къагъытла табылгъанлай турадыла. Къыйын, хатерсиз сермешиуледе бизни джердешибиз гвардиячы тамада лейтенант Джазаланы Абдулну кёргюзген джигитликлерини юслеринден газетледе джазылгъанды. Алай а ма энтда бир джигитлиги…
«Взводну командири – сентябрны 15-16-да Лудус шахарны алыр ючюн баргъан сермешиуде батареяны тамадасы - лейтенант Джаза улу кесини ётгюрлюгюн кёргюзгенди, кючлю, оюмлу командир болгъанын танытханды. Душман, ызына бурулуб, чабыуул этгенинде, ол, миномётларындан от джаудуруб, джауну эки пулемётун тунчукъдургъанды, алтмышдан аслам аскерчиси бла офицерин къаушатханды.
Окъ, шкок, от кереклери аз бола тебрегенинде, бек батыр оюм этгенди. Хар миномётда экишер адамын къоюб, къалгъанланы сууну бирси джанындан керек затланы келтирирге джибергенди. Ол кёзюуде гитлерчиле чабыуулну джангыдан башлагъандыла. Ёзге миномётчуларыбыз бизни бетджанларыбызгъа чабыуул этерге кюрешген душманны ызына ыхтырыб тургъандыла. Сермешиу бек кючлю тукъум баргъанды. Миномётчуланы бири ёлгенди. Олсагъатлай Джаза улу, аны орнуна сюелиб, душманнга от джаудургъанды, гитлерчиледен 19 аскерчи бла офицерни сойландыргъанды.

Халкъыбыз кёчгюнчюлюкден къайтханлай, ана тилибизде чыкъгъан газет кесини джангы джолун башлагъанды. 14 джылны ичинде миллет къарачай тилде басмаланнган газетни кёрмегенди, аны амалтын ол чыгъыб башлагъанында, бек учуннганды. Биринчи ишлеб башлагъан журналистледе халкъыбызны тин-иннет хазнасына, адетлерине, маданиятына, адабиятына сюймеклик уллу болгъаны ачыкъ эслене эди.
Ол адамланы таныгъаным, ала бла бирге ишлегеним ючюн, джазыуума разыма.
Аланы бири Акъбайланы Хамитни джашы Азрет эди – джуртун, миллетин керти сюйген, огъурлу, билимли адам.
- Бизни халкъыбызны саны ёсерге керекди. Кёб адамны ичинде акъыллы, билимли да аслам болады. Арт кёзюуде юйдегиледе сабийлени саны аз болгъанына къайгъы этерчады. Сёз ючюн, юйдегиде сынгар эки сабий бар эсе, ол юйдеги халкъны ёсюмюне джукъ къошмайды. Ата бла ана дуниядан кетселе, эки сабий экисини бош болгъан орунларын толтурургъа боллукъдула. Юйдегиде юч сабий бар эсе, ол юйдеги миллетге бир адам къошады, - деб биринчи кере мен Азретни ауузундан эшитген эдим.

192. Гандаев (Гондаев) Добай Шогаевич, 1919 г.р., карачаевец, гв. лейтенант, в РККА с 16.10.1939 г., призван Усть-Джегутинским РВК Карачаевской АО, командир взвода противотанковых ружей 2 эскадрона 31 гвардейского кавалерийского полка 8 гвардейской кавалерийской дивизии 6 гвардейского кавалерийского корпуса, орден Красной Звезды (13.02.1944 г.), умер от ран 06.02.1944 г. (умер от ран 15.02.1944 г. в 44 ППГ), похоронен: д. Малый Шпаков, Ровенская обл.
193. Гебенов Мухамет (Магомет) Хаджи-Бекирович (Бекитович), 1919 г.р., а. Хурзук, карачаевец, политрук (ст. лейтенант), в РККА с 1939 г., призван Учкуланским РВК КАО, военный комиссар батареи 542 пушечно-артиллерийского полка РГК 30 Армии Западного фронта, представлен (посмертно) к ордену Ленина - награжден орденом Красного Знамени (20.09.1942 г.), погиб в бою 18.08.1942 г., похоронен: Калининская обл., Ржевский район, д. Апоки (Тверская обл., г. Ржев, 7 км, с. п. Победа, Образцовский территориальный участок, д. Полунино). Мать - Гебенова Кеминат Нагаевна, г. Кисловодск, ул. Фрунзе, д. 22.
194. Гербеков Ахмат Наурузович, 1911 г.р., а. H. Теберда, карачаевец, капитан, в РККА с 05.08.1941г., призван Карачаевским ОВК КАО, командир стрелковой роты 280 стрелкового полка 185 стрелковой Панкратово- Пражской дивизии 77 отдельного стрелкового корпуса 1 Белорусского фронта (штаб 28 о.с.п.), орден Красной Звезды (14.12.1944 г.), умер от ран 20.12.1944 г., похоронен: дивизионное кладбище д. Лайски, гм. Яблонна, пов. Легионовский, Варшавское воеводство, Польша.

  1. КЪАРАЧАЙ АБЫЧАРЛА
  2. КЪАРАЧАЙ АБЫЧАРЛА