Къайда да болсун, битимни джерине кёре мардасындан артыкъ ала билмеклик алай тынч иш болмагъанын барыбыз да билебиз.
Алай болса да, отуз юч джыл болгъан бизни джердешибиз Дураланы Венера - Эресейде эм уллу агрокомбинатланы бири КъЧР-де «Южный» агрокомбинатны баш агроному - билимин, болумун, заманын да аямай, битимни мардадан иги кесекге артыкъ алыб, Эресейде, Европада да тахта кёгетни битдириуден биринчи оруннга чыгъыб, кесини, комбинатны атындан да озуб, КъЧР-ни атын айтдыргъанды. Республикабызны адамлары ол затха разылыкъларын билдиредиле. Агрокомбинатны ишчилерини уа, айхай да, къууаннганларына не сёз – къайсы предприятиеде да план артыгъы бла толса, ишчилеге да хайыры джукъмай къалмайды.
Озгъан джыл джаш устаны тирилиги бла 46 тонна кёгет (бадражан, наша) джыйылгъанды. Алай бла, бютеулей да тёрт кереге аслам битим алыннганды. Бу джетишимлеге Венера технологияны тюз хайырландыргъандан тышында да кесини энчи оюмлары, сынамлары бла ие болгъанды. Илмуну, агротехнологияны джетишимлери бла кесини энчи сынамын ишни юсюнде аралашдыра билгенине бизни къралны агрокомбинатларында ишлеген эмда тыш къралланы айтылгъан усталары, артыкъсыз да, джерчиликни багъасын чыгъара билген Голландияны агрокомбинатларыны усталары, бизни эгешчигибизге уллу багъа бериб, «Мир теплиц» (Greenhause land) деген илму производство журналда, 2016-чы джыл «Тахта кёгетни эм иги устасы» деген атха тыйыншлы кёргендиле Венераны. Къралла арасында быллай уллу джетишимле бла атын къалай айтдыргъаныны юсюнден Дураланы Ануарны къызы Венера кёб сёлеширге сюймейди.
Школну бошагъандан сора Венера «Южный» агрокомбинатда ишлер мурат бла, республикада агроинститутха окъургъа киреди. Институтну 3-чю курсундан сора, кеси мурат этгенича, «Южный» комбинатны биолабораториясына ишге киреди. Эл мюлкге заран салгъан джаныуарчыкълагъа дарман чыгъаргъан лабораторияда Венера эки джыл ишлейди. Алайда айыбсыз ишлей тургъан джаш адамны ариу къылыгъын, фахмусун, эслилигин комбинатны баш агроному Хачирланы Светлана эслеб: «Голландиядан уллу сынамы, билими болгъан адам келгенди, эки къралны агрокомбинатларыны арасында сынам алмашыныуну джумушу бла ары сен бараса», - деб Венераны ишлерге Голландиягъа ашырады. Андан къайтханлай, Венераны сугъарыучу бёлюмге технолог этиб саладыла. Аны бла бирге, тири къыз, тамада агрономну-технологну борчун да толтуруб, эки ишни бирден бардырады.
Къысха заманны ичинде Венера талай ишге салынады. Венера комбинатны баш агрономуну орунбасарыны къуллугъун толтурады. Алайда он джыл ишлегенден сора, 2015-чи джыл аны агрокомбинатны тамадалары баш агроном этиб саладыла. Этген ишинде бет джарыкълы болур ючюн, къайсы ишни да эбин билирге керек болады. Алайды да, Венера, быйылгъы битимни чийсил, къоркъуулу джерлерине эс бёлгени бла къалмай, эндиги джылны сабанына сагъыш этгенлей турады. Битимге кёре джер, урлукъ ауушдургъанлай турады, тахта кёгет къалайда мелхум битеригин оюмлайды. Анга кёре, техниканы, котельнаяны ишин, ишчилерин алгъаракъ хазырлайды. «Джылгъа кёре – джыланы» дегенлей, джылны джыллыгъына кёре чакъларына, кюнню болумуна къараб, битимни алай ёсдюрюб сакълайды.
Сёз ючюн, шимал джанында 60 гектарда бадражан битеди, наша, джылыны сюйген битим болгъаны себебли, 70,5 гектар джерде къыбыла джанында ёсдюрюледи. Бадражан (томат) 8 айны битим береди, нашаны джылны ичинде эки кере джангыртады, ол 11 айны битим береди. Баш агроном Венераны тюз оноуу бла агрокомбинат «Южный» 130 гектар джерден бир джылгъа 46 тонна битим алгъанды.
Джыл сайын агрокомбинат 1 миллион 700 минг сом чакълы бир ачхагъа бадражанны урлугъун сатыб алады. Хар урлукъчукъ да былайда, тергелиб, алай орнатылады, ненча урлукъ салынса, аллай бир бадражан, агурча кёкен болургъа керекди. Венераны бу ишге сюймеклигини учу-къыйыры болмаз дерчады. Игида дейсе, ишни сюйюб этмесенг, иш да кесин бермейди.
Бир джол, Венера 11-чи бёлюмде технолог болуб ишлеген кёзюуде, ёсген битимге эсебсиз уллу заран тюшерге башлаб, бек джунчуйдула. Сугъарыу система бузулуб, кюзню исси кюнлеринде битим суусуз къалыб, 12 гектар джерде 300 кёкен къуруб къалыргъа тебрейди. Компьютер системаны джарашдырыр мурат бла Голландиядан устаны да чакъырыб, талай уста джыйылыб, кёб тюрлю лагъым этиб кюрешедиле. Алай болса да, кюмпьютер системаны бузугъун табалмайдыла.
Бир суткагъа битим 15-20 кере сугъарылады, алай болмаса 2000 тонна битим къурурукъ болгъанды. Былайда да Венераны таукеллеги, тирилиги джарагъанды. Суу кюсеген битимни къутхарлыкъ аны тамыры болгъанын дженгил эсгериб, Венера, суугъа керекли биопрепаратла къошуб, бютеу теплицаны ишчилерин джыйыб, бирикдириб, къоллары бла ташыб, хар бир кёкенни тамырына суу къуюб чыкъгъандыла. Ючюнчю кере къоллары бла ташыб суу къуйгъандан сора, Венера, мууал болуб тургъан кёкенлени тирилгенлерин, ариу джашил бет алгъанларын эслегенди.
Ол джунчуулу кёзюуледе Венера кече-кюн да алайда джашагъанча тургъанды.
Битимге ажымсыз болгъандан сора, Венера, КИП-ни ишчилери бла кюреше кетиб, системаны, бузугъун табыб, джарашдыргъандыла.
Ол джыл 11-чи бёлюмню технологу Венера, алайдан артыгъы бла битим алыб, кесичаланы ичинде алгъа чыкъгъанды.
Баш агроном Венера айтханнга кёре, бу агрокомбинат КъЧР-ни джеринде бош салынмагъанды. Кавказда ёсген битим къачан да татымлы болуучанды. Ол зат а джерибизни табигъатыны ариулугъундан, кирсизлигинден, джумушакълыгъындан эмда сууунданды.
Венераны ариу халиси, адеби-намысы, адамлыгъы ишин баджаргъанына толу келишедиле.
Джаш адам болса да, ол: «Мен алай этдим, мени оноуум бла», - деб сёлешмейди. Къуру да: «Биз этдик, биз ол оноугъа келдик», - деб айтыучанды. Юч алчы агроном, лаборатория, агрохимлаборатория, комбинатны 11 бёлюмю бла (блокла), хар бёлюмде 120 ишчи, бютеу ишчилени саны 1500 адам - быланы барысына башчылыкъ этген Дураланы Ануарны къызы Венерады.
Венера кабинетинде рахат олтуруб тургъан адам тюлдю. Бёлюмлени башдан аякъ хар бирине, юсюнде да акъ халаты бла, баргъанлай, тинтгенлей, битимни кёзю бла кёргенлей турады.
Ыйыкъда эки кере хар бёлюмню технологларын, усталарын кабинетине чакъырыб, ала бла кенгешгенлей, оноулашханлай турады. Алагъа да тынгылаб, джангы технологияланы да сингдиргенлей ишлейди Венера.
Халал уруннганны сыйлай билгени, ишин деменгили тындыргъаны ючюн комбинатны ишчилери Венераны сыйын бек кёредиле. «Акъыл къартда, джашда тюлдю – башдады», деген нарт сёз быллай адамла ючюн джаратылгъан болур, дерим келеди.
Алай болса да, отуз юч джыл болгъан бизни джердешибиз Дураланы Венера - Эресейде эм уллу агрокомбинатланы бири КъЧР-де «Южный» агрокомбинатны баш агроному - билимин, болумун, заманын да аямай, битимни мардадан иги кесекге артыкъ алыб, Эресейде, Европада да тахта кёгетни битдириуден биринчи оруннга чыгъыб, кесини, комбинатны атындан да озуб, КъЧР-ни атын айтдыргъанды. Республикабызны адамлары ол затха разылыкъларын билдиредиле. Агрокомбинатны ишчилерини уа, айхай да, къууаннганларына не сёз – къайсы предприятиеде да план артыгъы бла толса, ишчилеге да хайыры джукъмай къалмайды.
Озгъан джыл джаш устаны тирилиги бла 46 тонна кёгет (бадражан, наша) джыйылгъанды. Алай бла, бютеулей да тёрт кереге аслам битим алыннганды. Бу джетишимлеге Венера технологияны тюз хайырландыргъандан тышында да кесини энчи оюмлары, сынамлары бла ие болгъанды. Илмуну, агротехнологияны джетишимлери бла кесини энчи сынамын ишни юсюнде аралашдыра билгенине бизни къралны агрокомбинатларында ишлеген эмда тыш къралланы айтылгъан усталары, артыкъсыз да, джерчиликни багъасын чыгъара билген Голландияны агрокомбинатларыны усталары, бизни эгешчигибизге уллу багъа бериб, «Мир теплиц» (Greenhause land) деген илму производство журналда, 2016-чы джыл «Тахта кёгетни эм иги устасы» деген атха тыйыншлы кёргендиле Венераны. Къралла арасында быллай уллу джетишимле бла атын къалай айтдыргъаныны юсюнден Дураланы Ануарны къызы Венера кёб сёлеширге сюймейди.
Школну бошагъандан сора Венера «Южный» агрокомбинатда ишлер мурат бла, республикада агроинститутха окъургъа киреди. Институтну 3-чю курсундан сора, кеси мурат этгенича, «Южный» комбинатны биолабораториясына ишге киреди. Эл мюлкге заран салгъан джаныуарчыкълагъа дарман чыгъаргъан лабораторияда Венера эки джыл ишлейди. Алайда айыбсыз ишлей тургъан джаш адамны ариу къылыгъын, фахмусун, эслилигин комбинатны баш агроному Хачирланы Светлана эслеб: «Голландиядан уллу сынамы, билими болгъан адам келгенди, эки къралны агрокомбинатларыны арасында сынам алмашыныуну джумушу бла ары сен бараса», - деб Венераны ишлерге Голландиягъа ашырады. Андан къайтханлай, Венераны сугъарыучу бёлюмге технолог этиб саладыла. Аны бла бирге, тири къыз, тамада агрономну-технологну борчун да толтуруб, эки ишни бирден бардырады.
Къысха заманны ичинде Венера талай ишге салынады. Венера комбинатны баш агрономуну орунбасарыны къуллугъун толтурады. Алайда он джыл ишлегенден сора, 2015-чи джыл аны агрокомбинатны тамадалары баш агроном этиб саладыла. Этген ишинде бет джарыкълы болур ючюн, къайсы ишни да эбин билирге керек болады. Алайды да, Венера, быйылгъы битимни чийсил, къоркъуулу джерлерине эс бёлгени бла къалмай, эндиги джылны сабанына сагъыш этгенлей турады. Битимге кёре джер, урлукъ ауушдургъанлай турады, тахта кёгет къалайда мелхум битеригин оюмлайды. Анга кёре, техниканы, котельнаяны ишин, ишчилерин алгъаракъ хазырлайды. «Джылгъа кёре – джыланы» дегенлей, джылны джыллыгъына кёре чакъларына, кюнню болумуна къараб, битимни алай ёсдюрюб сакълайды.
Сёз ючюн, шимал джанында 60 гектарда бадражан битеди, наша, джылыны сюйген битим болгъаны себебли, 70,5 гектар джерде къыбыла джанында ёсдюрюледи. Бадражан (томат) 8 айны битим береди, нашаны джылны ичинде эки кере джангыртады, ол 11 айны битим береди. Баш агроном Венераны тюз оноуу бла агрокомбинат «Южный» 130 гектар джерден бир джылгъа 46 тонна битим алгъанды.
Джыл сайын агрокомбинат 1 миллион 700 минг сом чакълы бир ачхагъа бадражанны урлугъун сатыб алады. Хар урлукъчукъ да былайда, тергелиб, алай орнатылады, ненча урлукъ салынса, аллай бир бадражан, агурча кёкен болургъа керекди. Венераны бу ишге сюймеклигини учу-къыйыры болмаз дерчады. Игида дейсе, ишни сюйюб этмесенг, иш да кесин бермейди.
Бир джол, Венера 11-чи бёлюмде технолог болуб ишлеген кёзюуде, ёсген битимге эсебсиз уллу заран тюшерге башлаб, бек джунчуйдула. Сугъарыу система бузулуб, кюзню исси кюнлеринде битим суусуз къалыб, 12 гектар джерде 300 кёкен къуруб къалыргъа тебрейди. Компьютер системаны джарашдырыр мурат бла Голландиядан устаны да чакъырыб, талай уста джыйылыб, кёб тюрлю лагъым этиб кюрешедиле. Алай болса да, кюмпьютер системаны бузугъун табалмайдыла.
Бир суткагъа битим 15-20 кере сугъарылады, алай болмаса 2000 тонна битим къурурукъ болгъанды. Былайда да Венераны таукеллеги, тирилиги джарагъанды. Суу кюсеген битимни къутхарлыкъ аны тамыры болгъанын дженгил эсгериб, Венера, суугъа керекли биопрепаратла къошуб, бютеу теплицаны ишчилерин джыйыб, бирикдириб, къоллары бла ташыб, хар бир кёкенни тамырына суу къуюб чыкъгъандыла. Ючюнчю кере къоллары бла ташыб суу къуйгъандан сора, Венера, мууал болуб тургъан кёкенлени тирилгенлерин, ариу джашил бет алгъанларын эслегенди.
Ол джунчуулу кёзюуледе Венера кече-кюн да алайда джашагъанча тургъанды.
Битимге ажымсыз болгъандан сора, Венера, КИП-ни ишчилери бла кюреше кетиб, системаны, бузугъун табыб, джарашдыргъандыла.
Ол джыл 11-чи бёлюмню технологу Венера, алайдан артыгъы бла битим алыб, кесичаланы ичинде алгъа чыкъгъанды.
Баш агроном Венера айтханнга кёре, бу агрокомбинат КъЧР-ни джеринде бош салынмагъанды. Кавказда ёсген битим къачан да татымлы болуучанды. Ол зат а джерибизни табигъатыны ариулугъундан, кирсизлигинден, джумушакълыгъындан эмда сууунданды.
Венераны ариу халиси, адеби-намысы, адамлыгъы ишин баджаргъанына толу келишедиле.
Джаш адам болса да, ол: «Мен алай этдим, мени оноуум бла», - деб сёлешмейди. Къуру да: «Биз этдик, биз ол оноугъа келдик», - деб айтыучанды. Юч алчы агроном, лаборатория, агрохимлаборатория, комбинатны 11 бёлюмю бла (блокла), хар бёлюмде 120 ишчи, бютеу ишчилени саны 1500 адам - быланы барысына башчылыкъ этген Дураланы Ануарны къызы Венерады.
Венера кабинетинде рахат олтуруб тургъан адам тюлдю. Бёлюмлени башдан аякъ хар бирине, юсюнде да акъ халаты бла, баргъанлай, тинтгенлей, битимни кёзю бла кёргенлей турады.
Ыйыкъда эки кере хар бёлюмню технологларын, усталарын кабинетине чакъырыб, ала бла кенгешгенлей, оноулашханлай турады. Алагъа да тынгылаб, джангы технологияланы да сингдиргенлей ишлейди Венера.
Халал уруннганны сыйлай билгени, ишин деменгили тындыргъаны ючюн комбинатны ишчилери Венераны сыйын бек кёредиле. «Акъыл къартда, джашда тюлдю – башдады», деген нарт сёз быллай адамла ючюн джаратылгъан болур, дерим келеди.
КЪОЙЧУЛАНЫ Зарима,
Эресейни Журналистлерини союзуну члени.
Эресейни Журналистлерини союзуну члени.
{jcomments}
