Ислам динде туугъан кюнню байрамлагъан адет джокъду. Алай а бюгюн къуру бизни республикада болуб къалмай, бютеу Шимал Кавказгъа, Эресейге да аты белгили дин къуллукъчу Бердиланы Исмаил хаджини 70-джыллыгъын белгилей, аны юсюнден бёлек сёз айтмай къоялмайбыз.

Байрым айны 15-де Эресей Федерацияны Президенти Владимир Путин Шимал Кавказны Муслиманларын бирикдирген аралыкъны председатели, Къарачай-Черкес Республиканы муфтийи, РФ-ны Президентинде Дин бирлешликле бла иш джюрютюуню советини члени Бердиланы Исмаил хаджини «За заслуги перед Отечеством» деген IV-чю дараджалы орден бла саугъалагъан эди. Къарачай-Черкесияны Башчысы Темрезланы Рашид аны ол мийик саугъасы бла джылы алгъышлай, кесини Телеграм-каналында былай джазгъан эди: «Бизни сыйлы муфтийибизни, анга аллай мийик дараджалы саугъа берилгени бла таза джюрекден алгъышлайма. Исмаил хаджи анга салыннган борчну сый бла толтурады, аны терен акъыл бла, билим бла къурагъан иши Къарачай-Черкесияда миллетле арасы байламлылыкъны бегитиуге себеблик этеди, ислам дин бегий барады, ёсюб келген джаш тёлю уа бир-бирини сыйын кёрюрге, башхалагъа джан аурута билирге, сюерге юренеди. Исмаил хаджиге кюч-къарыу, кючлю саулукъ, къыйын, джууаблы ишинде мындан ары да уллу джетишимле теджейме».
Бердиланы Алий бла юй бийчеси Зубайданы 5 сабийлерини юйюр тамадалары Исмаил 1956-чы джыл Къазахстанны Сайрамский районуну Белые Воды элинде туугъанды. Бердилары миллет бла бирге джуртларына къайтадыла, Исмаил Первомайское элде орта школда окъуйду. Аны тауусуб, Первомайское элде эл мюлк техникумда окъуугъа киреди, усталыкъ алыб чыкъгъандан сора аскер къуллукъгъа чакъырылады. Андан къайтханындан сора урунуб башлагъан джаш Бухарада «Мир-Араб» деген медреседе бизни республикадан дин джаны бла билим алыргъа излегенлеге орунла ачылгъанларын эшитеди да, сабийлигинден да диннге аслам эс бёлгени себебли, 1988-чи джыл ары окъургъа киреди. Анда баш билим алыб чыкъгъанындан сора Ташкентде ислам институтха киреди окъургъа, Каирде «Аль-Азхар» деген белгили ислам университетде практиканы ётеди. Джуртуна къайтыб, туугъан элинде имам болуб ишлеб башлайды.
Талай джылны дин бла ачыкъ кюреширге эркинлик болмагъаны амалтын джаш адамланы билимлери джетишмегени бир джанындан, ол кёзюуде тыш къралланы уулары бла дунияны башына экстремизм деген палах джайылыб башлагъаны экинчи джанындан, Шимал Кавказны Муслиманларыны дин управлениеси чачылгъаны да къошулуб, къысха заманда бир мадар кереклисин ачыкъ кёргюзген эдиле. Ненча ууакъ къаугъа болгъан эди билмегенликден, кеслерин кючлю дин тутханлача кёргюзюб, ангылары бишиб бошамагъан джаш адамланы армау этген къауумланы ууларындан. Ма ол кёзюуде джаш адамланы бир джерге джыйыб, ислам динни тюзюча юретирге, аланы тюз джолгъа салыргъа амалсыз кереклиси ачыкъланады. Бухарада окъуб келген джаш алимле ол кёзюуде тамам керек боладыла. Былайда чертерге кереклиси: Бердиланы Исмаил хаджи бла Бухарада бизни республикадан, Шимал Кавказдан да талай джаш окъугъандыла. Аланы араларында имам Абу Ханифа атлы ислам институтну биринчи ректору Бостанланы Исмаил, Нальчикде Ислам институтну ректору Чочайланы Шарафутдин, Чечен Республиканы биринчи президенти Ахмат Кадыров дагъыда башхала бар эдиле.
Ёмюрлерин динде ашыргъан къартланы айтханлары терсге саналыб, мыйылары чайкъалгъан джаш адамла не этерге билмеген кёзюуде, тышында окъуб, тамам кючлю билим алыб келген джашла алагъа керти юлгю да, устаз да болаллыкълары ачыкъ эди. Ала дин джаны бла билимли болгъанлары бла да къалмай, кърал политикадан да хапарлы къауум эдиле. Къарачай-Черкесия бла Ставрополну муслиманларыны биринчи съездинде Дин аралыкъ къуралады да, Къарачай-Черкесияны Уммасына башчыгъа Бердиланы Исмаилны тыйыншлы кёредиле.
Къыйын заманла, межгитле, керекли литература аз, кеси джаш, анга ол кёзюуде 36 джыл болгъан эди. Алай а джашлыкъ батырды, алгъа учундурады, уллу ишлени баджарыргъа талпыта, кюч-къарыу да береди. Берди улу да ишин тири башлайды. Ууакъ къаугъала уа тохтамайдыла. Ненча дин ахлу ол кёзюуде аманлыкъчыланы къолларындан джарсыгъан эди, Берди улу бла бирге окъугъан Бостанланы Исмаилдан башлаб. Алай а Берди улу Бир Аллахдан сора кишиден да къоркъмай, ишин бардырыб турду. Анга да этген эдиле фасыкъла чабыуул, Аллахха шукур, муратларына джеталмадыла.
Ёмюрледен бери джамагъатда ёчеш тохтамайды: дин бла власть бирлешиб ишлергеми керекдиле огъесе бирем башхамы? Артыкъсыз да бек ала бир-бирлерини ишлерине къошулургъа керекмидиле? Хар адамны бирер тюрлюдю оюму, алай болса да, керек кюнде кърал къуллукъчула бла дин къуллукъчула биригирге кереклилерин биз арт джыллада ачыкъ кёрюб турабыз. Бердиланы Исмаил хаджиге да ишинде кърал джанындан болушлукъ этилгенлей турады. Джаш болса да, сабыр, терен оюмлу дин башчы халгъа терен оюмлаб къарай, тёгерегинде адамла, властны органлары бла тыйыншлысыча байламлылыкъ къурай билгенди. Къуру ислам динни келечилери бла болуб къалмай, Берди улу Эресейде болгъан динлени келечилери бла да байламлылыкъ джюрютеди, дин къуллукъчуланы джамагъатны тюз джолгъа бурууда, джаш адамланы ангыларын ашхылыкъла этиуге бёлюуде уллу къыйынлары болгъанларын ангылайды. Бюгюнлюкде, дунияны башында эм кючлю къазауат – информацион уруш – баргъан кёзюуде джаш адамланы ангылары терс джанына кетмезча алагъа ислам динни тюз джолун кёргюзюрге, аланы аманлыкъны джолундан тыяргъа, сыйлы Къур’анда айтылгъан, Суннада белгиленнген джол бла элтиргеди хаджини баш борчу.
2020-чы джыл бютеу дунияны эсин алыб, ёлюм къоркъуугъа бёлеген джыл болгъан эди. Ай медет, дин къуллукъчула да ковид ауруудан сакъланалмадыла, кёбле дунияларын ауушдурдула. Бердиланы Исмаил хаджи да ол кёзюуде керти кючлю ауруб, Аллах, Аллахны тюбюнде врачланы болушлукълары бла сау къалгъан эди. Ким биледи, аны ызындан сирелген уммасыны аны джаны ючюн тилеклери да къабыл этилген болур эдиле…
2022-чи джыл Эресей Федерация Украинаны джерин неофашизмден тазалау эмда къралыбызны энчилигин джакълау бла байламлы аскер спецоперация башлагъанында, Бердиланы Исмаил хаджи биринчилени тизиминде болуб Президентибиз Владимир Путинни ол оноуун тюзге санагъанын ачыкъ билдирген эди.
Анча джылны ислам динни тазалыгъы ючюн кюрешинде, динле, миллетле арасы келишиулюкню, джарашыулукъну, шохлукъну дагъаны болуб тургъаны ючюн Бердиланы Исмаил хаджи талай кърал саугъа бла саугъаланнганды. 1993-чю джыл окъутуу, юретиу ишлени бардыргъаны ючюн Египет республиканы «За заслуги» деген медалына тыйыншлы болгъанды, 2004-чю джыл Шохлукъну ордени бла саугъаланнганды, 2009-чу джыл РФ-ни Президентинден Бюсюреу къагъыт алгъанды, 2015-чи джыл Хурмет орден берилгенди. 2023-чю джыл Къабарты-Малкъар Республиканы Башчысы Казбек Коков «За заслуги перед Кабардино-Балкарской Республикой» деген орден бла, Эресей Федерацияны Президенти Владимир Путин да Хурмет грамота бла саугъалагъан эдиле.
Бердиланы Исмаил хаджини юбилейи бла таза джюрекден алгъышлайбыз, тутхан ишигизден мындан ары да бет джарыкълы болгъанлай туругъуз дей, Уллу Аллахдан анга саулукъ-эсенлик, узакъ ёмюр тилейбиз.

ХУБИЙЛАНЫ Фатима.