Мындан алда Орджоникидзе посёлокда Кавказны ауушларын къоруулагъанлагъа аталгъан музейни-эсгертмени аллында, Кавказ ючюн баргъан урушлада совет аскерчиле немча джыртхычланы хорлагъанларына 80 джыл толгъанына аталгъан джыйылыу болду.
Алайгъа келгенлени арасында КъЧР-ни биринчи вице-премьери Чеккуланы Хызыр, Къарачай-Черкес Республиканы Правительствосуну членлери, КъЧР-ни Халкъ Джыйылыууну (Парламентини) келечилери, дин къуллукъчула, власть органланы, джамагъат организацияланы келечилери, джергили джамагъат, студентле, сохтала дагъыда башхала бар эдиле.
Дин къуллукъчула къазауатда ёлгенлеге дууа этдиргенлеринден сора, сёз Чеккуланы Хызыргъа берилди. Ол джыйылгъанлагъа республикабызны Башчысы Темрезланы Рашидни атындан сёлешди, Кавказ ючюн баргъан урушла Уллу Ата джурт къазауатны терен магъанасы болгъан стратегия урушларыны бири болгъанларын чертди.
«Кавказ ючюн уруш 1942-чи джыл элия (июль) айны 25-де башланыб, 1943-чю джылны аууз-герги (октябрь) айыны 9-на дери, 442 кюн баргъанды. Ол Уллу Ата джурт къазауатны кёзюуюнде эм къаты урушларыны бири болгъанды. Санчар, Клухор, Морх ауушла ючюн баргъан сермешле эм ачыла болгъандыла. 1942-чи джыл къыркъар (август) айда Кавказны тауларында биринчи урушла башланыб, джау Баш Кавказ сырт бла Къара тенгизни джагъасына ётерге излегенди.
Ол заманда Кавказны мингле бла джашлары бла къызлары фронтха кетиб, бютеу кючлерин, къарыуларын салыб Джуртубузну сакълаучулагъа болушхандыла. Тылда къалгъанла да кече, кюн демей, къоруулау сооружениеле ишлегендиле, траншеяла къазгъандыла.
1943-чю джыл байрым (февраль) айны 17-де 20 совет аскерчи-альпинист Минги Тауну башына чыгъыб, андан фашист Германияны байрагъын алыб атыб, Совет Союзну байракъларын саладыла. Ол Къызыл Аскерни джигитлиги бла Кавказ ауушла немчаладан толу азатланнганларына шагъатлыкъ этгенди.
Бизни уллу къралыбызны кёб миллетли халкъы биригиб, джигитлик танытыб къазауат этгени бла, нацист идеологиялы, тамалы агрессия болгъан, халкъланы ёмюрледен келген ашхы адетлерин, адебин, намысын, арада бегиб тургъан шохлукъну, къарнашлыкъны чачаргъа излеген джауну хорлагъанды, къурутханды.
Биз аскерчилерибизни уллу джигитликлерине, ётгюрлюклерине, адамланы оккупацияны къыйын кюнлерин кёлтюрген чыдамлылыкъларына уллу сый бериб, алагъа бюсюреу этебиз. Джигитлик, кертилик ёмюрде да унутуллукъ тюлдю.
Ата-бабаларыбызны аскерде эмда урунууда кёргюзген мийик джетишимлери бизни хар бирибизге юлгюдю.
Бюгюнлюкде мингле бла эресейчиле, аланы ичинде Къарачай-Черкесияны адамлары да болуб, нацизм бла уруш эте, ата-бабадан келген ашхы адетлени унутмай, Ата джуртларын джигитлик танытыб къоруулайдыла. Мен хорлам бизде боллугъуна толу ышанама.
Эркинлик эмда бойсунмау ючюн кюрешиб джан бергенлени биз унутурукъ тюлбюз, эсгергенлей, алагъа махтау бергенлей турлукъбуз», - деди ол.
Аны ызындан СССР-ни махтаулу къурулушчусу, урунууну ветераны Иван Николаевич Жовнер, Эресей Федерацияны билим бериуюню махтаулу къуллукъчусу Светлана Джанчёрова, Украинада бардырылгъан спецоперациягъа къошулгъан Фёдор Дзанаев, «Абаза» деген джамагъат организацияны исполкомуну члени Мария Атабиева, МВД-ны пенсионери Каплан Найманов дагъыда башхала сёлешдиле.
Джыйылгъанла бир такъыйкъаны шум болуб, Уллу Ата джурт къазауатда ёлгенлеге сый бердиле. Андан сора Кавказны ауушларын къоруулагъанлагъа аталгъан мемориалны ёмюрлюк отуну къатына гокка хансла салдыла.
Хорламны аскерчилерини сыйына аталыб, шкокладан юч кере кёкге атылды.
Лепшокъланы Хусеин.
