Лепшокъланы Хаджи-Дауут тири къымылдагъан, джигер, джигит адамды, халкъын, джуртун, табигъатын багъалатады, кийик джаныуарланы, къанатлыланы, сууда джашагъан джанланы да бек сюеди.
Аланы барына да терен къайгъыра, болушлукъ кереклиге табдыра джашайды. Ол джаш адамланы ариу халиге юретирге, халкъланы арасында шохлукъну бегитирге да энчи юлюш къошады.
Хаджи-Дауут 1979-чу джыл алтотур (март) айны 26-да Терезе элде Халитни халкъны ашхы адетлерини тамалында джашагъан огъурлу юйюрюнде туугъанды. Школда тогъуз классны бошагъандан сора Къарачай шахарда профтехучилищеге кириб, аны бухгалтерле хазырлагъан бёлюмюн тауусуб, бухгалтерлик усталыкъ алыб чыкъгъанды. Андан сора, арадан заман озуб, Къарачай-Черкес кърал университетде, джаныуарланы, табигъатны юсю бла, «экология природопользования» деген факультетде окъуб бакалаврны бошагъанды. Аны ызындан магистратураны айырмагъа тауусханды.
Хаджи-Дауут урунуу джолун Къарачай шахарда «Водоканалда» бухгалтер болуб башлагъанды. Алайда талай джылны атын иги бла айтдырыб ишлегенди. Андан сора шахарда конденсаторла хазырлагъан заводха ишге кириб, анга салыннган джууаблы борчну сый бла толтуруб тургъанды. 90-чы джыллада тюрлениулени заманында, башха адамлача, ол да энчи мюлк къураб, тууар бла, къой бла кюрешгенди. Аланы кеси ёсдюрюб, тышындан келтириб да сатханды. Малгъа терен къайгъыргъан, аны джарсытмагъан адамны тутхан иши аллына барыб, кесине, башхалагъа да хайыр келтиргенди.
Лепшокъ улу 2014-чю джылдан башлаб, джашауун «Теберди» заповедник бла байлайды. Турист халда ары барыб джаныуарланы, къанатлыланы кёрюб, аланы халларын иги этерча мадары болгъанын айтады. Аны сынау заманнга джаныуарла бла байламлы комплексге ишге аладыла. Ол кече, кюн демей кюрешиб, хар затны аякъ юсюне салады. Арымайын-талмайын не гитче джумушчукъну да тыйыншлысыча этеди. Тамадала аны джаратыб, ол джууаблы ишни деменгили баджаргъанын кёрюб, заповедникни джеринде джаныуарла тургъан комплексге ишге аладыла. Хаджи-Дауут хар неси, юйлери, башха заты болгъан мюлкню къолгъа алыб, ишни кереклисича бардырыб башлайды. Лепшокъ улу андан бери, хар адам да эталмазлыкъ, сыйлы, джууаблы къуллугъун деменгили баджарады.
2014-чю джыл Сочи шахарда къралла арасы дараджада уллу Олимпиада болгъанды. Ол заманда преднеазиатский леопардны аны белгиси этгендиле. Хаджи-Дауут ол джыллада Сочиде леопардлагъа, башха джыртхыч джаныуарлагъа, къанатлылагъа къараб, хар затны мийик дараджада тутуб, атын махтау бла айтдыргъанды.
Заповедник къуралгъанлы бери Хаджи-Дауут болмаса, заран джетиб саулугъун тас этген доммайны гитче балачыгъын алыб, сют ичириб, ёсдюрюб уллу этген болмагъанды. Ол доммай, къралны реестрине да кийирилгенди.
Аны тышында Лепшокъ улу орунларында (клеткада) юйремей тургъан къушладан тёлю алгъанды. Алагъа тюрлю-тюрлю амалланы, мадарланы хайырландырыб, къанатлылагъа джараулу болум къураб, акъ башлы къушланы (белоголовый сип) эки балачыгъын ёсдюргенди. Ол бу ашхы юйюрге, къарыуун-кючюн аямай, эсин бёлюб кюрешгенди, къууаннган да этгенди. Ала уллу болгъандыла, бирин кийик табигъатха ийгенди, экинчисин адамлагъа кёргюзюрге деб, клеткада тутады.
Хаджи-Дауут андан сора тышындан кеси къангкъазла алыб келиб, аланы керекли затларын табдырыб, бу ариу къанатлылагъа таб, ала излегенча болум къураб, Тебердини джуртуна юйретиб, аладан тёлю алыб тургъанлы беш джыл болады.
Таулу джашны этген сейир ишлери дагъыда кёбдюле. Ол джыртхыч джаныуарла бла да ишлейди. Бир айю балачыкъны гитчелигинден сют ичириб ёсдюргенди. Тюрлю-тюрлю чурумланы кючюнден анасыз къалгъан башха балачыкълагъа да алай этеди.
Ол къарагъан мюлкде аладан сора да кёб зат барды. Сёз ючюн айюле, леопардла, бёрюле, чакъанла, енот тукъумлу итле, чегет киштикле, сууда айланнган къундузла (выдрала), къутасла, доммайла, асыл буула, кийик эмда къарачай эчкиле, мыллыкчы къушла, акъ башлы къушла (сипле), чыгырбаш къушла, гылын къушла, башхала ол къурагъан рахат болумда джашайдыла.
Лепшокъ улу аланы хар бирине, халисине, психологиясына кёре, терен эс бёлюб энчи къарай, алагъа тыйыншлы аш, суу табдырады. Ауругъан болса, ветеринар врачны келтириб къаратады дагъыда кёб къыйын джумушну эте, атын махтау бла айтыргъанлай турады. Туристле, башхала да болуб, барыб алагъа къарагъан адам, Хаджи-Дауутха бюсюреу этиб, разылыгъын билдиреди.
Юй бийчеси Теуналаны Къурман-Алийни къызы Ианады. Ол Къарачай-Черкес кърал университетни информатика, математика факультетин тауусуб Чапаевское элни орта билим берген школунда устаз болуб ишлеб тургъанды. Информатика бла математикадан дерс бергенди. Ол бусагъатда баш иеси бла бирге Теберди миллет заповедникде ишлейди. Сабий комплексде джаныуарлагъа къарайды. Алайда къоянла, кёгюрчюнле, бёденеле, агъач къоянла, стампул тауукъла (цесаркала), башха ууакъ къанатлыла бардыла. Хаджи-Дауут бла Иана юч джаш ёсдюредиле. Юсуф 7-чи классха барады, Къарча 5-чи классда окъуйду, Амин сабий садха джюрюйдю. Юсуф бла Къарча школдан келгенден сора, дерслерин этиб бошаб, аталарына, аналарына болушадыла. Кечге дери ишлейдиле. Къангкъазлагъа, къутаслагъа къарайдыла. Аталары бичен чалса, аны джыйыб, туякълыланы габдешлерине, башха белгиленнген джерлеге саладыла. Экиси да гитчеликден кёрюб тургъан затларын эте, ариу халили болуб ёседиле. Сабийлени джюреклерине, табигъатха, джаны болгъан затха, ариулукъгъа сюймеклик гитче заманларындан сингнгенди.
Хаджи-Дауут юйдегиси бла ёксюзге, инджилгеннге, башхагъа болуша, кенг, чомарт джюрегини джылыуун тёгерекге джая, игилик эте джашайды.
Алчакъланы Хусеин.
