Мындан алда республиканы ара шахарында Аслан Дауров атлы маданият эмда санат колледжни залында белгили опера джырчыбыз Къазанлыланы Диана уллу концерт берди. Диана бизге Санкт-Петербург шахардан къонакъгъа келген эди.
Концерт бошалгъандан сора мен, Дианагъа тюбеб, ушакъ этдим.
- Диана, «Къарачай» газетни окъуучуларына кесинги юсюнгден бир хапар айт. Къайда туугъанса, джууукъ адамларынг къайда турадыла?
- Мен Къазанлыланы Казимни къызыма, анам Хубийланы Людады. Джёгетей Аягъы шахарда туугъанма. Джууукъларымы кёбюсю Джёгетей Аягъы районда турадыла. Къазанлылары - Элтаркъачда, Джёгетей Аягъында, Хубийлары – Джёгетей Аягъында.
- Классика музыка бла къалай шагъырей болгъанса, операны къалай сайлагъанса?
- Мени атам Казим аскер къуллугъун Саха-Якутияда ётдюргенди. Аскерден сора, ол республиканы джаратыб, анда къалыб, кесича иш къурагъанды. Айтыргъа, табышлылыкъ бла кюрешгенди. Юйдегиленнгенинден сора, анамы да алыб, Якутиягъа кетгенди.
Мен экинчи классны бошагъанымда, макъамым келишгени себебли музыка школгъа чакъырадыла. Мен ол школну 2006-чы джыл айырмагъа бошагъанымдан сора окъутхан устазларым: «Ауазынг джылынга кёре аламатды, экзаменсиз музыка колледжге салайыкъ», - дейдиле. Атам, анам да огъай демейдиле. Конкурс комиссия, мени ауазыма тынгылаб, биринчи курсдан ётдюрюб, экинчи курсха студент этедиле.
Колледжде окъугъан джылларымда сабий конкурслада, фестиваллада джырлаб, алчы орунла алыб тургъанма. Якутияны Президентини юбилейине аталгъан гала-концертде да джырлагъанма. Айтыргъа, республиканы мен бармагъан, мен джырламагъан шахары болмаз дерчады. 2010-чу джыл музыка колледжни айырмагъа бошагъан эдим.
- Санкт-Петербург шахаргъа къалай баргъанса, анда не иш бла кюрешесе?
- Саха-Якутияны Культура министерствосунда меннге: «Санкт-Петербург шахарда консерваториягъа бар, ауазынг мындан да иги болур ючюн, сен энтда окъургъа керексе», - дейдиле. Атам, анам бла да оноулашыб, мен Питерге барама. Санкт-Петербургда Римский-Корсаков атлы консерваториягъа къагъытларымы береме. Вокал бёлюмге конкурс бек уллу эди - бир оруннга 32 адам. Экзаменлени барын да айырмагъа бериб, 2012-чи джыл мен консерваториягъа кирдим.
Консерваторияда окъугъан джылларымда талай музыка конкурсха къошулуб, ал орунланы алгъанма. Айтыргъа, 2012-чи джыл Москвада «Конкурс оперных певцов» деген къралла арасы эришиуледе, 2015-чи джыл Санкт-Петербургда «Неделя искусств» деген къралла арасы фестивалда, 2015-чи джыл Санкт-Петербургда «Звездная рапсодия» деген къралла арасы фестивалда, 2016-чы джыл джырлаучуланы Таллинде бардырылгъан къралла арасы конкурсунда биринчи орунланы алгъанма.
- Эм сыйлыгъа къайсы ёчюнгю санайса? Ол фестиваль, конкурс къайда баргъан эди?
- Былтыр къачда Чехияны ара шахары Прагада опера джырлаучуланы къралла арасы конкурслары болду. Ол конкурсда мен биринчи ёчню алгъан эдим. Ол мени эм мийик дараджамды.
- Диана, сени кёлтюрген, сеннге болушхан, юретген адамла, бир ишексиз, бардыла, аланы юслеринден бир-эки сёз айтсанг.
- Мени консерваторияда окъутхан устазларым, Якутияда устазларым да, кючлерин, заманларын аямай, меннге билим бергендиле. Барына да разылыгъымы билдиреме, барына да саулукъ-эсенлик тилейме. СССР-ни халкъ артисткасы, Социалист Урунууну Джигити Елена Викторовна Образцованы да менде кёб къыйыны барды. Мен андан кёб дерс алгъанма. Ол керти дуниягъа кетгенди. Аны атын джюрютген Санкт-Петербургда маданият аралыкъ къуралгъанды. Ол аралыкъда дуниягъа белгили артистле джырлайдыла. Мен да талай кере ол аралыкъда джырлагъанма.
- Сен кёб тыш къралгъа баргъанса. Сеннге тюбегенлери къалайды? Къайсы къралны къараучуларын бек джаратаса?
- Мен Чехияда, Великобританияда, Чехословакияда, Эстонияда, Италияда, Голландияда концертле бергенме. Голландияны къараучуларын барындан да бек джаратама: адамлары таулу адамлагъа ушайдыла, мени джырлагъанымы бек джаратадыла, харс уруб, сахнадан талай заманны иймей турадыла. Гюлледен сахнаны толтурадыла (Голландияны гюллеринден ариу, сыйлы гюлле джокъдула дунияда). Ол кърал бла 5-джыллыкъ контрактым барды.
Бютеу джюрюген, баргъан джерлериме биргеме аламат нёгерим, концертмейстер Гранквист Яна Юрьевна барады. Яна Эресей Федерацияны маданиятыны махтаулу къуллукъчусуду. Аламат пианисткады, къралла арасы конкурсну лауреатыды. Мен Янагъа бек разыма, творчество джаны бла да ол меннге кючлю болушады.
- Ата-бабаларынгда джырлагъан адам болгъанмыды сен эшитген, сен билген?
- Мени къарт атам Хубийланы Алим къарачай, орус, немец (Орта Азияда немца элде тургъандыла) джырланы бюгюн да бек ариу джырлайды. Аны атасы Хубийланы Къурманалий Джёгетейде, мындан кёчгюнчю, айтылыб тургъан джырчы болгъанды. Къурманалий бла Эрикгенланы Исхакъсыз (КъЧР-ни халкъ артисти Эрикгенланы Расулну атасы) Джёгетейде той-оюн бармагъанды. Меннге да ата-бабаладан бир затчыкъ джетген болур деб акъылым алайды.
- Къарачай-Черкесияда биринчи концертинг къалай ётдю? Разымыса бизни къараучулагъа?
- Сау болсунла, мени джердешлерим. Колледжни залы адамдан толу эди. Харс уруб, ёрге туруб, мени сыйымы кёрген къараучуларыма джюрек разылыгъымы билдиреме. Гюллерим машинагъа сыйынмай, юйге «Газель» бла элтген эдик. Туугъан джеримде берген концертими эм багъалы, эм магъаналы концертге санайма.
Джашла концертмейстерими Доммайгъа, Архызгъа элтиб, таурухлу джерлерибизни кёргюздюле. Ол кёб тыш къралда болгъанын айтды, алай а бизни табигъатдан ариу кёрмегенин чертди. «Сизни джеригиз таурухду, миллетигиз да къонакъ сюйген миллетди», - деди Яна.
- Къарачай миллетде сенича сопрано ауазы болгъан джырчы болмагъанды, сен биринчисе. Мындан ары не оюмла этесе?
- Сау болугъуз меннге быллай сый бергенигиз ючюн. Мен ишим бла, джашауум бла миллетими сыйын мийикде тутар ючюн, не кючюмю, не къарыууму аярыкъ тюлме.
Аллах айтса, репертуарыма къарачай джырла къошаргъа излейме. Мен бек джаратхан, керти да уллу магъанасы болгъан бир джырны джырларгъа деб турама. Ол джыр да Ёзденланы Альбертни «Турнала» деген джыры боллукъ болур.
Никкол (июнь) айдан башлаб, мен джангы ишге киреме: «Зазеркалье» деген Санкт-Петербург кърал опера эмда балет театрны солисткасы боллукъма. Театрны башчысы Эресей Федерацияны халкъ артисти Петров Александр Васильевичди. Бу театрда мен француз композитор Жорж Бизени «Кармен» деген операсында француз тилде джырларыкъма.
- Диана, сау бол ушагъынга. Этген ашхы муратларынга джет, уллу Аллахны болушлугъу бла, къайда айлансанг да, къайда джюрюсенг да саулукъ-эсенлик, насыб, къууанч сени джашау нёгерлеринг болсунла!
- Сиз да сау болугъуз, «Къарачай» газетни окъуучуларына саулукъ-эсенлик, ашхылыкъ, мамыр джашау тилейме.
- Диана, «Къарачай» газетни окъуучуларына кесинги юсюнгден бир хапар айт. Къайда туугъанса, джууукъ адамларынг къайда турадыла?
- Мен Къазанлыланы Казимни къызыма, анам Хубийланы Людады. Джёгетей Аягъы шахарда туугъанма. Джууукъларымы кёбюсю Джёгетей Аягъы районда турадыла. Къазанлылары - Элтаркъачда, Джёгетей Аягъында, Хубийлары – Джёгетей Аягъында.
- Классика музыка бла къалай шагъырей болгъанса, операны къалай сайлагъанса?
- Мени атам Казим аскер къуллугъун Саха-Якутияда ётдюргенди. Аскерден сора, ол республиканы джаратыб, анда къалыб, кесича иш къурагъанды. Айтыргъа, табышлылыкъ бла кюрешгенди. Юйдегиленнгенинден сора, анамы да алыб, Якутиягъа кетгенди.
Мен экинчи классны бошагъанымда, макъамым келишгени себебли музыка школгъа чакъырадыла. Мен ол школну 2006-чы джыл айырмагъа бошагъанымдан сора окъутхан устазларым: «Ауазынг джылынга кёре аламатды, экзаменсиз музыка колледжге салайыкъ», - дейдиле. Атам, анам да огъай демейдиле. Конкурс комиссия, мени ауазыма тынгылаб, биринчи курсдан ётдюрюб, экинчи курсха студент этедиле.
Колледжде окъугъан джылларымда сабий конкурслада, фестиваллада джырлаб, алчы орунла алыб тургъанма. Якутияны Президентини юбилейине аталгъан гала-концертде да джырлагъанма. Айтыргъа, республиканы мен бармагъан, мен джырламагъан шахары болмаз дерчады. 2010-чу джыл музыка колледжни айырмагъа бошагъан эдим.
- Санкт-Петербург шахаргъа къалай баргъанса, анда не иш бла кюрешесе?
- Саха-Якутияны Культура министерствосунда меннге: «Санкт-Петербург шахарда консерваториягъа бар, ауазынг мындан да иги болур ючюн, сен энтда окъургъа керексе», - дейдиле. Атам, анам бла да оноулашыб, мен Питерге барама. Санкт-Петербургда Римский-Корсаков атлы консерваториягъа къагъытларымы береме. Вокал бёлюмге конкурс бек уллу эди - бир оруннга 32 адам. Экзаменлени барын да айырмагъа бериб, 2012-чи джыл мен консерваториягъа кирдим.
Консерваторияда окъугъан джылларымда талай музыка конкурсха къошулуб, ал орунланы алгъанма. Айтыргъа, 2012-чи джыл Москвада «Конкурс оперных певцов» деген къралла арасы эришиуледе, 2015-чи джыл Санкт-Петербургда «Неделя искусств» деген къралла арасы фестивалда, 2015-чи джыл Санкт-Петербургда «Звездная рапсодия» деген къралла арасы фестивалда, 2016-чы джыл джырлаучуланы Таллинде бардырылгъан къралла арасы конкурсунда биринчи орунланы алгъанма.
- Эм сыйлыгъа къайсы ёчюнгю санайса? Ол фестиваль, конкурс къайда баргъан эди?
- Былтыр къачда Чехияны ара шахары Прагада опера джырлаучуланы къралла арасы конкурслары болду. Ол конкурсда мен биринчи ёчню алгъан эдим. Ол мени эм мийик дараджамды.
- Диана, сени кёлтюрген, сеннге болушхан, юретген адамла, бир ишексиз, бардыла, аланы юслеринден бир-эки сёз айтсанг.
- Мени консерваторияда окъутхан устазларым, Якутияда устазларым да, кючлерин, заманларын аямай, меннге билим бергендиле. Барына да разылыгъымы билдиреме, барына да саулукъ-эсенлик тилейме. СССР-ни халкъ артисткасы, Социалист Урунууну Джигити Елена Викторовна Образцованы да менде кёб къыйыны барды. Мен андан кёб дерс алгъанма. Ол керти дуниягъа кетгенди. Аны атын джюрютген Санкт-Петербургда маданият аралыкъ къуралгъанды. Ол аралыкъда дуниягъа белгили артистле джырлайдыла. Мен да талай кере ол аралыкъда джырлагъанма.
- Сен кёб тыш къралгъа баргъанса. Сеннге тюбегенлери къалайды? Къайсы къралны къараучуларын бек джаратаса?
- Мен Чехияда, Великобританияда, Чехословакияда, Эстонияда, Италияда, Голландияда концертле бергенме. Голландияны къараучуларын барындан да бек джаратама: адамлары таулу адамлагъа ушайдыла, мени джырлагъанымы бек джаратадыла, харс уруб, сахнадан талай заманны иймей турадыла. Гюлледен сахнаны толтурадыла (Голландияны гюллеринден ариу, сыйлы гюлле джокъдула дунияда). Ол кърал бла 5-джыллыкъ контрактым барды.
Бютеу джюрюген, баргъан джерлериме биргеме аламат нёгерим, концертмейстер Гранквист Яна Юрьевна барады. Яна Эресей Федерацияны маданиятыны махтаулу къуллукъчусуду. Аламат пианисткады, къралла арасы конкурсну лауреатыды. Мен Янагъа бек разыма, творчество джаны бла да ол меннге кючлю болушады.
- Ата-бабаларынгда джырлагъан адам болгъанмыды сен эшитген, сен билген?
- Мени къарт атам Хубийланы Алим къарачай, орус, немец (Орта Азияда немца элде тургъандыла) джырланы бюгюн да бек ариу джырлайды. Аны атасы Хубийланы Къурманалий Джёгетейде, мындан кёчгюнчю, айтылыб тургъан джырчы болгъанды. Къурманалий бла Эрикгенланы Исхакъсыз (КъЧР-ни халкъ артисти Эрикгенланы Расулну атасы) Джёгетейде той-оюн бармагъанды. Меннге да ата-бабаладан бир затчыкъ джетген болур деб акъылым алайды.
- Къарачай-Черкесияда биринчи концертинг къалай ётдю? Разымыса бизни къараучулагъа?
- Сау болсунла, мени джердешлерим. Колледжни залы адамдан толу эди. Харс уруб, ёрге туруб, мени сыйымы кёрген къараучуларыма джюрек разылыгъымы билдиреме. Гюллерим машинагъа сыйынмай, юйге «Газель» бла элтген эдик. Туугъан джеримде берген концертими эм багъалы, эм магъаналы концертге санайма.
Джашла концертмейстерими Доммайгъа, Архызгъа элтиб, таурухлу джерлерибизни кёргюздюле. Ол кёб тыш къралда болгъанын айтды, алай а бизни табигъатдан ариу кёрмегенин чертди. «Сизни джеригиз таурухду, миллетигиз да къонакъ сюйген миллетди», - деди Яна.
- Къарачай миллетде сенича сопрано ауазы болгъан джырчы болмагъанды, сен биринчисе. Мындан ары не оюмла этесе?
- Сау болугъуз меннге быллай сый бергенигиз ючюн. Мен ишим бла, джашауум бла миллетими сыйын мийикде тутар ючюн, не кючюмю, не къарыууму аярыкъ тюлме.
Аллах айтса, репертуарыма къарачай джырла къошаргъа излейме. Мен бек джаратхан, керти да уллу магъанасы болгъан бир джырны джырларгъа деб турама. Ол джыр да Ёзденланы Альбертни «Турнала» деген джыры боллукъ болур.
Никкол (июнь) айдан башлаб, мен джангы ишге киреме: «Зазеркалье» деген Санкт-Петербург кърал опера эмда балет театрны солисткасы боллукъма. Театрны башчысы Эресей Федерацияны халкъ артисти Петров Александр Васильевичди. Бу театрда мен француз композитор Жорж Бизени «Кармен» деген операсында француз тилде джырларыкъма.
- Диана, сау бол ушагъынга. Этген ашхы муратларынга джет, уллу Аллахны болушлугъу бла, къайда айлансанг да, къайда джюрюсенг да саулукъ-эсенлик, насыб, къууанч сени джашау нёгерлеринг болсунла!
- Сиз да сау болугъуз, «Къарачай» газетни окъуучуларына саулукъ-эсенлик, ашхылыкъ, мамыр джашау тилейме.
ГЕРБЕКЛАНЫ Исхакъ.
{jcomments}
