Къарачайны уллу джырчысы Семенланы Исмаил, накъут-налмаз бюртюклеча, сейирлик назмуларын, джырларын, айтыуларын къоюб кетгенди халкъына. Алай болса да аны халкъгъа эм онглу саугъасы аны джашы назмучу Азрет болгъан болур... Семенланы Исмаилны джашы Азрет - СССР-ни Джазыучуларыны союзуну члени, Къарачай-Черкесияны халкъ поэти - 2008-чи джыл февралны 1-де ауушхан эди.
Семенланы Азретни туугъан джылыны юсюнден тюрлю-тюрлю айтыула тюбейдиле. Документлеринде 1917-чи джыл мартны 20-да туугъанды деб джазылгъанды, китабларыны бир къауумунда уа 1924-чю джыл деб кёргюзюлгенди. Алай болса да джашы Ракай айтхандан, ол 1922-чи джыл эски къарачай элде, Учкуланда, туугъанды.
Азретни поэт ангысы къарачай халкъ поэзияны тамалында къурала ёседи. Ол биринчи назму тизгинлерин сабий заманында, Учкулан школда окъугъан заманында, джазыб башлагъанды. 1943-чю джыл Семенланы Азрет халкъы бла бирге кёчгюнчюлюкню азабын сынайды. Кёчгюнчюлюкню къыйын, джарсыулу джылларында ол кесини поэзиясы бла халкъгъа тилин унутмазгъа болушуб тургъанды. Азретни ол ишлери миллет тил-тин байлыкъны сакълагъан, уллу магъанасы болгъан ишлерини бириди.
1954-чю джыл ол Джамбулда эл мюлк школуну бухгалтерия бёлюмюне окъургъа киреди. Аны джетишимли бошаб, бир джылдан бухгалтер болуб ишлеб тебрейди.
Азрет 1957-чи джыл миллети бла бирге туугъан джуртуна къайтады, аны экинчи джылында ол Къарачай-Черкес кърал педагогика институтха окъургъа киреди. Студент болуб тургъанлай Азрет Джингирикни эл школунда сохталагъа литератураны окъутуб тебрейди. 1963-чю джыл институтну да тауусады. Кёчгюнчюлюкден ызына къайтхандан сора басмадан «Тау бла таулу» аты бла 1961-чи джыл чыкъгъан биринчи китабына киредиле аны назмулары.
Семенланы Азрет бютеулей да къарачай, орус тилледе чыкъгъан 12 китабны авторуду. Ол поэзия бла да, проза бла да джетишимли кюрешгенди. Сабийлеге атаб джазгъан чыгъармалары да аз тюлдюле. Аны кёб назмусу бюгюнлюкде да миллетни ауузунда джыргъа салыныб джырланнганлай турады. Алада фольклор адетле да, акъылманлыкъ да, сёз чемерлик да, халкъны халиси да аралышыб келедиле, кеслери да тынч окъуладыла.
Семенланы Азрет институтда, школда устаз болуб кёб джылланы ишлегенди, 1964-чю джылдан 1969-чу джылгъа дери уа Къарачай-Черкес область басмада корректор болуб да тургъанды.
1968-чи джыл Азрет уллу поэтле О. Хаямны, А. Пушкинни, К. Симоновну, Н. Тихоновну, Р. Гамзатовну чыгъармаларын къарачай тилге кёчюрюб башлайды.
Поэтни чыгъармаларыны орус тилге кёчюрюлгенлери къуру Къарачай-Черкесияны тюл, бютеу Россия Федерацияны адамларына ала бла терен шагъырей болургъа мадар бергендиле. Ол себебден аны назмулары басма изданиелени бетлеринде, окъуу эмда бирси китаблада басмаланнганлай да тургъандыла.
Семенланы Азретни чыгъармачылыкъ фахмусуна белгили критикле эмда джазыучула уллу багъа бергендиле, бергенлей да турадыла. Ала бары да айтхандан, аны Ата джуртну суратлау культурагъа къошхан юлюшю бек уллуду. Азретни лирика, философия сагъышладан толу поэзиясыны баш темалары ата-бабаланы джерлерине, къралыбызгъа сюймеклик болгъанлай тургъанды.
Джырчы Исмаилча, Мечиланы Кязимча акъылманларыбыз тамалын салгъан поэзиябызны джарыкъ нюрю тёлюлеге Азретча адамларыбызны юслери бла урады. Ол бизге от джагъабызны, Джуртубузда рахатлыкъны юслеринден чемер сёз бла айтылгъан джырланы джырчысы болгъанлай къаллыкъды.
БАТЧАЛАНЫ Фатима.
{jcomments}
