Эндреуюк (декабрь) айны 24-де Къарачай-Черкес Республиканы Башчысы Темрезланы Рашид кёзюулю пресс-конференция бардыргъан эди. Аны кёзюуюнде республиканы ёсюмюню хакъындан сёлешинди. Башчы журналистлени 2019-чу джыл регионда болгъан магъаналы ишлени, социал объектлени къурулушларыны, эллени айбатландырыуну, патриотлукъгъа юретиуню дагъыда башха затланы юсюнден сорууларына тамамлы джууабла берди. Пресс-конференцияны аллында Темрезланы Рашид республикан эмда федерал СМИ-ни журналистлерине аланы усталыкълары, регионда, къралда да болгъан ишлени заманында баямлагъанлары, джамагъатны джарсыуларына эс бёле, аланы юсюнден сёлешгенлери ючюн джюрек разылыгъын билдирди. Ол айтхандан, адамланы джашау дараджаларын ёсдюрюуде журналистлени къыйынлары да уллуду.
Республикада магъаналы ишлени юслеринден
Темрез улу Къарачай-Черкес Республикада 2019-чу джыл болгъан магъаналы ишлени юслеринден айтхан заманда, республикада джамагъат-политика болум тынчлыкълы, шош болгъанын чертди. Андан сора магъаналы миллет проектлени ишлеб башлагъанларыды. Башчы айтхандан, аланы джашауда толтуруу регионну ёсюмюне уллу себеблик этерикди. Сёз ючюн, быйыл 10 миллет программа тыйыншлысыча ишлеб башлагъандыла, кёргюзюмле къууандырадыла.
Этилген ишлени тизиминде талай социал магъаналы объектни къурулушу тындырылгъаныны юсюнден да айтды Башчы. Сёз ючюн, кёб профилли сабий больница, онкология диспансер, цифралы телевидение, джангы джолла ишленнгендиле. Эллени айнытыуну хакъындан да талай проектни тамалында ишле бардырыладыла, сёз ючюн, табигъат газ, суу тартылады, эски суу быргъыла джангыртыладыла, джарыкълыкъ юйле, фельдшер-акушер пунктла, спорт майданла ишленедиле.
Темрез улу Къарачай-Черкес Республикада 2019-чу джыл болгъан магъаналы ишлени юслеринден айтхан заманда, республикада джамагъат-политика болум тынчлыкълы, шош болгъанын чертди. Андан сора магъаналы миллет проектлени ишлеб башлагъанларыды. Башчы айтхандан, аланы джашауда толтуруу регионну ёсюмюне уллу себеблик этерикди. Сёз ючюн, быйыл 10 миллет программа тыйыншлысыча ишлеб башлагъандыла, кёргюзюмле къууандырадыла.
Этилген ишлени тизиминде талай социал магъаналы объектни къурулушу тындырылгъаныны юсюнден да айтды Башчы. Сёз ючюн, кёб профилли сабий больница, онкология диспансер, цифралы телевидение, джангы джолла ишленнгендиле. Эллени айнытыуну хакъындан да талай проектни тамалында ишле бардырыладыла, сёз ючюн, табигъат газ, суу тартылады, эски суу быргъыла джангыртыладыла, джарыкълыкъ юйле, фельдшер-акушер пунктла, спорт майданла ишленедиле.
Джамагъат бла онлайн халда сёлешгенини юсюнден
Темрезланы Рашид джылны узунуна джамагъат бла тюрлю-тюрлю тюбешиуле бардыргъанды, аланы къайсы бири да кесини асыулулугъун кёргюзгенди. Алайды да, адамла бла эллеге, районлагъа барыб тюбешген бла къалмай, социал сетлени болушлугъу бла ушакъ бардырыр мадар чыкъгъанды. Адамла Интернет бла Башчыгъа кёб соруу бередиле, тарыгъыуларын да айтадыла. Аланы юсю бла республикада къаллай джарсыула болгъанлары ачыкъланады, анга кёре этилген ишлени эсеблери да къууандырадыла.
«Аллай тюбешиуледен сора адамланы сорууларын район башчыла, Правительствону членлери бла сюзебиз. Социал сетлени болушлугъу бла келген сорууланы бири да джууабсыз къалмагъанды. Ол бек таб мадарды. Мен биргеме ишлегенлени барына да джамагъат бла байламлылыкъны ол халда тутаргъа теджегенме, нек дегенде, мен аны магъаналыгъа санагъанма, иш да дженгил тындырылады», - деб чертди КъЧР-ни Башчысы.
Темрезланы Рашид джылны узунуна джамагъат бла тюрлю-тюрлю тюбешиуле бардыргъанды, аланы къайсы бири да кесини асыулулугъун кёргюзгенди. Алайды да, адамла бла эллеге, районлагъа барыб тюбешген бла къалмай, социал сетлени болушлугъу бла ушакъ бардырыр мадар чыкъгъанды. Адамла Интернет бла Башчыгъа кёб соруу бередиле, тарыгъыуларын да айтадыла. Аланы юсю бла республикада къаллай джарсыула болгъанлары ачыкъланады, анга кёре этилген ишлени эсеблери да къууандырадыла.
«Аллай тюбешиуледен сора адамланы сорууларын район башчыла, Правительствону членлери бла сюзебиз. Социал сетлени болушлугъу бла келген сорууланы бири да джууабсыз къалмагъанды. Ол бек таб мадарды. Мен биргеме ишлегенлени барына да джамагъат бла байламлылыкъны ол халда тутаргъа теджегенме, нек дегенде, мен аны магъаналыгъа санагъанма, иш да дженгил тындырылады», - деб чертди КъЧР-ни Башчысы.
Экономика ёсюмню, кадрланы хазырлауну эмда билим бериу системаны игилендириуню юсюнден
Пресс-конференцияны кёзюуюнде билим бериу системаны юсюнден да сёлешинди. Журналистле Темрез улугъа промышленность бла аграр секторда джангы кадрла хазырлауну, республикан школлада миллет тилледе окъутууну, билим бериуню джангы, асыулу дараджагъа чыгъарыуну юсюнден да талай соруу берген эдиле.
Ол айтхандан, промышленность эмда аграр джаны бла билим берлик эки профилли учреждение ачар мурат барды. Ала къралда айтылыб тургъан баш окъуу заведениеле хайырланнган мадарла бла ишлерикдиле.
«Эки джангы лицейни тамалында билим бериуню системасын саулай да тюрлендирир муратлыбыз. Билим бериуге да къралыбызны педагогика вузларында джангы методикала бла окъугъан джаш устазланы чакъырыргъа керекбиз», - деди регионну тамадасы.
Ол чертгенден, 2020-чы джыл Къарачай-Черкес Республикада билим бериу программаланы толтургъан заманда джаш устазланы айлыкъларын кёлтюрюуге уллу эс бёлюннюкдю. Аны тышында да устазлагъа ипотека кредитни процент къошагъын азайтыр мурат барды. Алай бла джаш адамла билим бериу системадан кетмез ючюн, билимли устазла иш къоллу болур ючюн кюрешилликди.
«Биз бюгюнлюкде джарашдырыб кюрешген программа 2020-чы джыл ишлеб башларыкъды. Биз аны къралда билим бериуню эм иги мадарларыны тамалында, джергили адетлени да эсгере, алай къурагъанбыз. Анда ана тиллени окъутуугъа да эс бёлюнеди. Бу джаны бла да ишибиз бек кёбдю. Аны тышында да келир джылдан республикада «Земский учитель» программа ишлеб башларыкъды», - деб хапар айтды Башчы.
Пресс-конференцияны кёзюуюнде билим бериу системаны юсюнден да сёлешинди. Журналистле Темрез улугъа промышленность бла аграр секторда джангы кадрла хазырлауну, республикан школлада миллет тилледе окъутууну, билим бериуню джангы, асыулу дараджагъа чыгъарыуну юсюнден да талай соруу берген эдиле.
Ол айтхандан, промышленность эмда аграр джаны бла билим берлик эки профилли учреждение ачар мурат барды. Ала къралда айтылыб тургъан баш окъуу заведениеле хайырланнган мадарла бла ишлерикдиле.
«Эки джангы лицейни тамалында билим бериуню системасын саулай да тюрлендирир муратлыбыз. Билим бериуге да къралыбызны педагогика вузларында джангы методикала бла окъугъан джаш устазланы чакъырыргъа керекбиз», - деди регионну тамадасы.
Ол чертгенден, 2020-чы джыл Къарачай-Черкес Республикада билим бериу программаланы толтургъан заманда джаш устазланы айлыкъларын кёлтюрюуге уллу эс бёлюннюкдю. Аны тышында да устазлагъа ипотека кредитни процент къошагъын азайтыр мурат барды. Алай бла джаш адамла билим бериу системадан кетмез ючюн, билимли устазла иш къоллу болур ючюн кюрешилликди.
«Биз бюгюнлюкде джарашдырыб кюрешген программа 2020-чы джыл ишлеб башларыкъды. Биз аны къралда билим бериуню эм иги мадарларыны тамалында, джергили адетлени да эсгере, алай къурагъанбыз. Анда ана тиллени окъутуугъа да эс бёлюнеди. Бу джаны бла да ишибиз бек кёбдю. Аны тышында да келир джылдан республикада «Земский учитель» программа ишлеб башларыкъды», - деб хапар айтды Башчы.
Маданиятны айныуу
Журналистле маданиятны айнытыуну хакъындан да сордула. Темрезланы Рашид айтхандан, элледе джарыкълыкъ юйлени ишлеген бла къалмай, республикан филармонияны джангыртыр мурат барды. Алайда уллу концерт зал ишленникди, архив, музей, сурат галерея да ишлегенлерича ишлерикдиле.
«Филармонияны джангыртхан заманда аны тарих тюрсюнюн тюрлендирмегенлей къояргъа мадарыбыз барды. Не джашырыу, 250 адамгъа джораланнган залы да, мекямны саудан ичи да джангы излемлеге келишмейдиле. Джангыртыу ишледен сора аны омакъ, бюгюннге келишген, уллу сахнасы, ууакъ мекямлары да эркин боллукъдула. Республикабызны айбат джерлерини бири боллукъду джангыргъан филармония», - деди Темрез улу. Ол чертгенден, проектни толтургъан заманда республиканы джамагъатыны оюмуна да къараллыкъды.
Журналистле маданиятны айнытыуну хакъындан да сордула. Темрезланы Рашид айтхандан, элледе джарыкълыкъ юйлени ишлеген бла къалмай, республикан филармонияны джангыртыр мурат барды. Алайда уллу концерт зал ишленникди, архив, музей, сурат галерея да ишлегенлерича ишлерикдиле.
«Филармонияны джангыртхан заманда аны тарих тюрсюнюн тюрлендирмегенлей къояргъа мадарыбыз барды. Не джашырыу, 250 адамгъа джораланнган залы да, мекямны саудан ичи да джангы излемлеге келишмейдиле. Джангыртыу ишледен сора аны омакъ, бюгюннге келишген, уллу сахнасы, ууакъ мекямлары да эркин боллукъдула. Республикабызны айбат джерлерини бири боллукъду джангыргъан филармония», - деди Темрез улу. Ол чертгенден, проектни толтургъан заманда республиканы джамагъатыны оюмуна да къараллыкъды.
Тебердиге табигъат газ тартыуну юсюнден
2020-чы джыл «Къарачай шахар – Теберди» газ быргъы ишлениб бошаргъа керекди. Аны «Газпром» ишлей турады, республиканы Правительствосу уа 2017-чи джыл «Теберди - Доммай» газ сетканы ишлеген эди. Алай бла, Тебердиде, Доммайда табигъат газ болур ючюн керекли ишле этилгендиле. Газ быргъыны салгъан заманда проектни юсю бла талай соруу бар эди. Сёз ючюн, заповедникни джеринде быргъыны салыуну юсюнден. Бюгюнлюкде «Газпромну» сорууларыны барына да къаралгъанды, газны бардырыугъа тыйгъычлыкъ этген зат джокъду», - деб чертди Темрезланы Рашид. Ол айтхандан, 2025-чи джылгъа дери Къарачай шахардан Учкуланнга, Къарт-Джуртха, Хурзукга да газ тартылыб бошарыкъды. Аны тышында да, регионну газ бла баджарыу программада Курджиново элге газ тартыуну хакъындан проект да джарашдырылгъанды.
2020-чы джыл «Къарачай шахар – Теберди» газ быргъы ишлениб бошаргъа керекди. Аны «Газпром» ишлей турады, республиканы Правительствосу уа 2017-чи джыл «Теберди - Доммай» газ сетканы ишлеген эди. Алай бла, Тебердиде, Доммайда табигъат газ болур ючюн керекли ишле этилгендиле. Газ быргъыны салгъан заманда проектни юсю бла талай соруу бар эди. Сёз ючюн, заповедникни джеринде быргъыны салыуну юсюнден. Бюгюнлюкде «Газпромну» сорууларыны барына да къаралгъанды, газны бардырыугъа тыйгъычлыкъ этген зат джокъду», - деб чертди Темрезланы Рашид. Ол айтхандан, 2025-чи джылгъа дери Къарачай шахардан Учкуланнга, Къарт-Джуртха, Хурзукга да газ тартылыб бошарыкъды. Аны тышында да, регионну газ бла баджарыу программада Курджиново элге газ тартыуну хакъындан проект да джарашдырылгъанды.
Элчиле багуш ючюн тёлеген ачханы юсюнден
Къарачай-Черкес Республиканы Башчысы Темрезланы Рашидни буйругъу бла элчилени багуш ючюн тёлеген ачхалары эм азы бла 20 процентге аз болгъанды. Башчы айтхандан, аны ючюн деб къуралгъан комиссия тергеу ишле бардырыб, элледе багуш ючюн тёленнген тарифни тюшюргенди.
«Элчиле багушну шахарда джашагъанладан эсе азыракъ чыгъарадыла, ол себебден, аны ючюн тёлеген ачхалары да шахарчыладан азыракъ болургъа керекди. Джууукъ заманны ичинде тарифле бары да кёбчюлюк информация мадарлада басмаланныкъдыла», - деди Башчы.
Къарачай-Черкес Республиканы Башчысы Темрезланы Рашидни буйругъу бла элчилени багуш ючюн тёлеген ачхалары эм азы бла 20 процентге аз болгъанды. Башчы айтхандан, аны ючюн деб къуралгъан комиссия тергеу ишле бардырыб, элледе багуш ючюн тёленнген тарифни тюшюргенди.
«Элчиле багушну шахарда джашагъанладан эсе азыракъ чыгъарадыла, ол себебден, аны ючюн тёлеген ачхалары да шахарчыладан азыракъ болургъа керекди. Джууукъ заманны ичинде тарифле бары да кёбчюлюк информация мадарлада басмаланныкъдыла», - деди Башчы.
Дженгил промышленностну айнытыуну юсюнден
«Регионда дженгил промышленность (джюн иш бла кюрешген предприятиеле) къалай ишлерикди мындан ары, анга болушлукъ боллукъмуду?» - деб да сордула журналистле.
«Ишин ачыкъ халда бардырыргъа излеген предприятиелеге болушлукъ этилгенлей турлукъду. Къарачай-Черкес Республика джюнден, халыдан кийимле этиу бла РФ-да алчыды. Алай а аны бла кюрешген предприятиелени 500-ден артыгъы ачыкъ ишлеймидиле? Власть органла аланы ачыкъ ишлетир джанындан къолларындан келгенича кюреширге керекдиле», - деб джууаб берди Темрезланы Рашид.
«Регионда дженгил промышленность (джюн иш бла кюрешген предприятиеле) къалай ишлерикди мындан ары, анга болушлукъ боллукъмуду?» - деб да сордула журналистле.
«Ишин ачыкъ халда бардырыргъа излеген предприятиелеге болушлукъ этилгенлей турлукъду. Къарачай-Черкес Республика джюнден, халыдан кийимле этиу бла РФ-да алчыды. Алай а аны бла кюрешген предприятиелени 500-ден артыгъы ачыкъ ишлеймидиле? Власть органла аланы ачыкъ ишлетир джанындан къолларындан келгенича кюреширге керекдиле», - деб джууаб берди Темрезланы Рашид.
Эсгертиу: регионну ёсюмюн кёргюзген анда чыгъарылгъан продукцияны бютеу саныды (ВРП). Быйыл КъЧР-де ол 23,3 процентди. Джюнден, халыдан кийимле этген промышленностда бюгюнлюкде 50 минг адамдан аслам урунады, ол республиканы ишлер хыйсабы болгъан джамагъатыны 20 процентиди.
2019-чу джылны биринчи 3 кварталында регионну текстиль промышленносту 2018-чи джылны кёргюзюмлеринден 48 процентге ёсгенди, джюнден, халыдан этилген кийимлени индекси 115,6 процент болгъанды. Андан къарагъанда, дженгил промышленность республикада айныб, кюч-къарыу ала барады.
2019-чу джылны биринчи 3 кварталында регионну текстиль промышленносту 2018-чи джылны кёргюзюмлеринден 48 процентге ёсгенди, джюнден, халыдан этилген кийимлени индекси 115,6 процент болгъанды. Андан къарагъанда, дженгил промышленность республикада айныб, кюч-къарыу ала барады.
Республикада криминал болумну юсюнден
«Мындан алда Махачкъала шахарда бардырылгъан СМИ-ни форумунда РФ-ны Президентини ШКФО-да Толу эркинликли келечиси Александр Матовников Шимал Кавказны регионларында аманлыкъ ишле, башха субъектле бла тенглешдиргенде, танг кесекге аздыла деб, официал билдириу этген эди. Артыкъ да бек къууандыргъан, бизни субъектледе террорист, экстремист халлы аманлыкъ ишле болмагъанларыды. Мени кёлюме келген бла, регионда криминал болум джамагъатны социал «саулугъу» бла къысха байламлыды. Аны себебли, не да этиб, социал болумну игилендирир джанындан кюреширге керекбиз», - деб чертгенди Башчы.
Регионда криминал болумну юсюнден соргъан АИФ газетни журналистине уа Къарачай-Черкесиягъа къонакъ болургъа теджеди Темрез улу, айтылгъанны ол кеси кёзю бла кёрюрча.
Республикада джол-транспорт чарпыула азыракъ болур ючюн къаллай ишле этилгенлерини юсюнден да хапар айтды Темрезланы Рашид.
«Эм биринчиси, талай джолгъа бюгюнню излемлерине келишген тамамлы ремонт этилгенди. Алай а машина джюрютгенлени араларында джолда джюрюуню джорукъларын тутханла бек аздыла. Аны амалтын, джол-транспорт джарсыула болмаз ючюн ангылатыу-юретиу ишле бардырыладыла. Джоллада чарпыуланы азайтыр джанындан этилирге керекли ишле бла парламентарийле, Правительствону членлери, муниципалитетлени башчылары да кюрешедиле. Ол ишлени бары джол-транспорт джарсыуланы кёргюзюмлерин танг кесекге азайтыргъа себеб болгъанды. Алай а этиллик иш алкъын кёбдю», - деди Темрез улу.
«Мындан алда Махачкъала шахарда бардырылгъан СМИ-ни форумунда РФ-ны Президентини ШКФО-да Толу эркинликли келечиси Александр Матовников Шимал Кавказны регионларында аманлыкъ ишле, башха субъектле бла тенглешдиргенде, танг кесекге аздыла деб, официал билдириу этген эди. Артыкъ да бек къууандыргъан, бизни субъектледе террорист, экстремист халлы аманлыкъ ишле болмагъанларыды. Мени кёлюме келген бла, регионда криминал болум джамагъатны социал «саулугъу» бла къысха байламлыды. Аны себебли, не да этиб, социал болумну игилендирир джанындан кюреширге керекбиз», - деб чертгенди Башчы.
Регионда криминал болумну юсюнден соргъан АИФ газетни журналистине уа Къарачай-Черкесиягъа къонакъ болургъа теджеди Темрез улу, айтылгъанны ол кеси кёзю бла кёрюрча.
Республикада джол-транспорт чарпыула азыракъ болур ючюн къаллай ишле этилгенлерини юсюнден да хапар айтды Темрезланы Рашид.
«Эм биринчиси, талай джолгъа бюгюнню излемлерине келишген тамамлы ремонт этилгенди. Алай а машина джюрютгенлени араларында джолда джюрюуню джорукъларын тутханла бек аздыла. Аны амалтын, джол-транспорт джарсыула болмаз ючюн ангылатыу-юретиу ишле бардырыладыла. Джоллада чарпыуланы азайтыр джанындан этилирге керекли ишле бла парламентарийле, Правительствону членлери, муниципалитетлени башчылары да кюрешедиле. Ол ишлени бары джол-транспорт джарсыуланы кёргюзюмлерин танг кесекге азайтыргъа себеб болгъанды. Алай а этиллик иш алкъын кёбдю», - деди Темрез улу.
Эллени суу бла баджарыуну юсюнден
«Эллени суу бла баджарыу баш борчларыбызны бириди. Арт джыллада суу быргъыланы ауушдуруу джаны бла кёб иш этилгенди. Бир-бир элледе суу быргъыла биринчи салыннган кюнлеринден бери ауушдурулмагъандыла. Бир къауум элледе суу быргъыла болгъан да этмеген эдиле. Ол элледе этиллик иш артыкъ да кёбдю. «Чистая вода» деген федерал проектни тамалында талай проектибиз барды, аланы 2020-чы - 2021-чи джыллада толтурур муратлыбыз», - дегенди республиканы Башчысы.
«Эллени суу бла баджарыу баш борчларыбызны бириди. Арт джыллада суу быргъыланы ауушдуруу джаны бла кёб иш этилгенди. Бир-бир элледе суу быргъыла биринчи салыннган кюнлеринден бери ауушдурулмагъандыла. Бир къауум элледе суу быргъыла болгъан да этмеген эдиле. Ол элледе этиллик иш артыкъ да кёбдю. «Чистая вода» деген федерал проектни тамалында талай проектибиз барды, аланы 2020-чы - 2021-чи джыллада толтурур муратлыбыз», - дегенди республиканы Башчысы.
Эсгертиу: 2011-чи джыл республиканы джамагъатыны къуру 51,4 проценти баджарылыб эди таза ичер суу бла. 2017-чи джыл ол кёргюзюм 66,3 процентге чыкъгъан эди, 2018-чи джыл а - 80 процентге.
Эресей Федерацияны джамагъатын таза ичер суу бла толу баджарыр ючюн, «Экология» деген миллет проектни тамалында, «Чистая вода» деген федерал проект къуралгъан эди.
2019-чу - 2021-чи джыллада программада планнга кёре быллай объектле ишленникдиле:
- Джёгетей Аягъы район бла Къобан районну араларында суу быргъы къауум. Ол объект ишленсе, Джёгетей Аягъы районда 6 элни, Къобан районда да 11 элни джамагъаты таза ичер суу бла толу баджарыллыкъды. Саулай да 11577 адам джашайды ол элледе.
- Къарачай район бла Джёгетей Аягъы районну араларында суу быргъы къауумну кючю бла 7 эл, шахар маталлы 2 посёлок суу бла баджарыллыкъдыла. Къарачай шахар округда да 11 элге барлыкъды таза суу.
- Ногъай районну Эркин-Шахар посёлогунда 4989 адам таза суу бла баджарыллыкъды.
- Адыге-Хабль районну Садовое элине да таза ичер суу барырча этилликди.
- Хабез районну Бесленей элинде 3510 адам таза суу къоллу боллукъду.
- Программаны джашауда толтурууну тамалында 2021-чи - 2024-чю джыллада энтда 9 суу объект ишленникди. Аланы кючю бла республиканы 50 минг адамы таза суу бла баджарыллыкъды.
Эресей Федерацияны джамагъатын таза ичер суу бла толу баджарыр ючюн, «Экология» деген миллет проектни тамалында, «Чистая вода» деген федерал проект къуралгъан эди.
2019-чу - 2021-чи джыллада программада планнга кёре быллай объектле ишленникдиле:
- Джёгетей Аягъы район бла Къобан районну араларында суу быргъы къауум. Ол объект ишленсе, Джёгетей Аягъы районда 6 элни, Къобан районда да 11 элни джамагъаты таза ичер суу бла толу баджарыллыкъды. Саулай да 11577 адам джашайды ол элледе.
- Къарачай район бла Джёгетей Аягъы районну араларында суу быргъы къауумну кючю бла 7 эл, шахар маталлы 2 посёлок суу бла баджарыллыкъдыла. Къарачай шахар округда да 11 элге барлыкъды таза суу.
- Ногъай районну Эркин-Шахар посёлогунда 4989 адам таза суу бла баджарыллыкъды.
- Адыге-Хабль районну Садовое элине да таза ичер суу барырча этилликди.
- Хабез районну Бесленей элинде 3510 адам таза суу къоллу боллукъду.
- Программаны джашауда толтурууну тамалында 2021-чи - 2024-чю джыллада энтда 9 суу объект ишленникди. Аланы кючю бла республиканы 50 минг адамы таза суу бла баджарыллыкъды.
Эсгериу бла Махтауну джылыны юсюнден
2020-чы джыл Уллу Хорламны 75-джыллыгъыды. Темрезланы Рашид ол 2020-чы джыл эм магъаналы ишлени бири болгъанын чертди. Излеу отрядларыбыз ишлейдиле, хар элде патриот ишлеге уллу эс бёлюнеди, тюрлю-тюрлю тюбешиуле, эсгериу ингирле, башха мероприятиеле бардырыладыла.
2020-чы джыл Уллу Хорламны 75-джыллыгъыды. Темрезланы Рашид ол 2020-чы джыл эм магъаналы ишлени бири болгъанын чертди. Излеу отрядларыбыз ишлейдиле, хар элде патриот ишлеге уллу эс бёлюнеди, тюрлю-тюрлю тюбешиуле, эсгериу ингирле, башха мероприятиеле бардырыладыла.
Къарачай-Черкесия бла Къабарты-Малкъарны араларында келишиуню эсеблери
Быйыл Къарачай-Черкесияны Къабарты-Малкъарда джылы аны да бизни республикада джылы болгъан эди. Журналистле айтхандан, ол ишни файдасы, магъанасы да уллуду. Ол келишиуню эсеблерине кёре кёб магъаналы иш бардырылгъанды, мындан ары да аллай ишле этилликмидиле, деб сордула журналистле.
«Эки башха регион болгъанлыкъгъа биз шохлукъ джюрютюб тургъан къарнаш миллетлебиз. Бизни баш борчубуз сабийлерибизни, джаш тёлюбюзню бир-бири бла танышдырыб, ала шохлукъ джюрютюрча, бирлешиб мероприятиеле, джыйылыула бардырырча этергеди», - деб джууаб берди Темрез улу.
Къабарты-Малкъар Республиканы Башчысы Казбек Коковгъа разылыгъын билдирди эмда бу ишни эки регионнга да хайыры уллу болгъанын чертди КъЧР-ни Башчысы. Мындан ары да эки къарнаш регионну арасында байламлылыкъ сууумаз, республикаланы араларында адетле, миллетлени маданиятлары айный, маданият, гуманитар байламлылыкъ кюч ала барыр деб ышаннганын да билдирди.
Быйыл Къарачай-Черкесияны Къабарты-Малкъарда джылы аны да бизни республикада джылы болгъан эди. Журналистле айтхандан, ол ишни файдасы, магъанасы да уллуду. Ол келишиуню эсеблерине кёре кёб магъаналы иш бардырылгъанды, мындан ары да аллай ишле этилликмидиле, деб сордула журналистле.
«Эки башха регион болгъанлыкъгъа биз шохлукъ джюрютюб тургъан къарнаш миллетлебиз. Бизни баш борчубуз сабийлерибизни, джаш тёлюбюзню бир-бири бла танышдырыб, ала шохлукъ джюрютюрча, бирлешиб мероприятиеле, джыйылыула бардырырча этергеди», - деб джууаб берди Темрез улу.
Къабарты-Малкъар Республиканы Башчысы Казбек Коковгъа разылыгъын билдирди эмда бу ишни эки регионнга да хайыры уллу болгъанын чертди КъЧР-ни Башчысы. Мындан ары да эки къарнаш регионну арасында байламлылыкъ сууумаз, республикаланы араларында адетле, миллетлени маданиятлары айный, маданият, гуманитар байламлылыкъ кюч ала барыр деб ышаннганын да билдирди.
«Архыз» курортда 2000-ден аслам иш орун къуралгъанды
Джылны къайсы чагъында да ишлеб тургъан «Архыз» деген турист-рекреацион аралыкъны айныгъаны бла бирге Къарачай-Черкес Республиканы адамларына джангы иш орунла да къураладыла. Анга кёре регионну социал-экономика болуму да ёсе барады. Бюгюнлюкде бу курортда 2 мингден аслам адам ишлейди. Къурулуш ишледе 900 адам регионда орта иш хакъдан аслам айлыкъ алыб урунады. Тюрлю-тюрлю джумушла бла кюрешген санагъатда орта эмда ууакъ табышлылыкъ бла кюрешген джюзле бла компанияла туристлени хант бла, солуугъа керекли оборудование бла, улоу бла дагъыда аны кибик башха керекли затла бла баджарадыла.
Джылны къайсы чагъында да ишлеб тургъан «Архыз» деген турист-рекреацион аралыкъны айныгъаны бла бирге Къарачай-Черкес Республиканы адамларына джангы иш орунла да къураладыла. Анга кёре регионну социал-экономика болуму да ёсе барады. Бюгюнлюкде бу курортда 2 мингден аслам адам ишлейди. Къурулуш ишледе 900 адам регионда орта иш хакъдан аслам айлыкъ алыб урунады. Тюрлю-тюрлю джумушла бла кюрешген санагъатда орта эмда ууакъ табышлылыкъ бла кюрешген джюзле бла компанияла туристлени хант бла, солуугъа керекли оборудование бла, улоу бла дагъыда аны кибик башха керекли затла бла баджарадыла.
Эресей арт 20 джылны ичинде къалай тюрленнгенди?
«Арт 20 джылны ичинде бизни къралда болгъан тюрлениулени юслеринден кёб сёлеширге боллукъду. Эм биринчиси, Эресей Федерацияда джашагъан миллетлени кёллери кёлтюрюлгенди. Кесини Джуртуна, миллетине, Президентине, Конституциясына, Гимнине, Гербине сюймеклигин ёсдюрген миллет керти кючлю, таджал миллетди. Бизни адамла арт джыллада керти да кюч джыйгъандыла, патриот сезимлери ёсгенди. Ала кеслерини Джуртларына ийнанадыла, нек дегенде, аны кючю кюнден кюннге ёсюб баргъаны ачыкъды. Тыш политикада да, ич политикада да, социал-экономика ёсюмде да Эресейни кюч ала баргъаны белгилиди. Регионну башчысы къуллукъда мен бизни кърал адамланы джашау болумларын игилендирир ючюн къалай кюрешгенин ариу кёрюб турама. Арт 20 джылны ичинде этилген ишле бары да, Ана капиталдан башлаб, миллет проектлени толтуруугъа, саулукъ сакълаугъа, билим бериуде джангыртыулагъа дери, къралны кючюн бегитирге, аны социал-экономика болумун кёлтюрюрге деб этиледиле. Бизни кърал кюч алгъанын, дунияда къралланы араларында кесини халисин кёргюзюрге юреннгенин кёребиз. Ол а эм баш джетишимлерибизни бириди», - деди Темрезланы Рашид.
Пресс-конференцияны аягъында Къарачай-Черкес Республиканы Башчысы асыулу ушакъ баргъаны ючюн журналистлеге разылыгъын билдирди, алагъа мамырлыкъ, насыб, джетишимле да теджей, быллай тюбешиулени асламыракъ бардыра турургъа кереклисин да билдирди.
«Арт 20 джылны ичинде бизни къралда болгъан тюрлениулени юслеринден кёб сёлеширге боллукъду. Эм биринчиси, Эресей Федерацияда джашагъан миллетлени кёллери кёлтюрюлгенди. Кесини Джуртуна, миллетине, Президентине, Конституциясына, Гимнине, Гербине сюймеклигин ёсдюрген миллет керти кючлю, таджал миллетди. Бизни адамла арт джыллада керти да кюч джыйгъандыла, патриот сезимлери ёсгенди. Ала кеслерини Джуртларына ийнанадыла, нек дегенде, аны кючю кюнден кюннге ёсюб баргъаны ачыкъды. Тыш политикада да, ич политикада да, социал-экономика ёсюмде да Эресейни кюч ала баргъаны белгилиди. Регионну башчысы къуллукъда мен бизни кърал адамланы джашау болумларын игилендирир ючюн къалай кюрешгенин ариу кёрюб турама. Арт 20 джылны ичинде этилген ишле бары да, Ана капиталдан башлаб, миллет проектлени толтуруугъа, саулукъ сакълаугъа, билим бериуде джангыртыулагъа дери, къралны кючюн бегитирге, аны социал-экономика болумун кёлтюрюрге деб этиледиле. Бизни кърал кюч алгъанын, дунияда къралланы араларында кесини халисин кёргюзюрге юреннгенин кёребиз. Ол а эм баш джетишимлерибизни бириди», - деди Темрезланы Рашид.
Пресс-конференцияны аягъында Къарачай-Черкес Республиканы Башчысы асыулу ушакъ баргъаны ючюн журналистлеге разылыгъын билдирди, алагъа мамырлыкъ, насыб, джетишимле да теджей, быллай тюбешиулени асламыракъ бардыра турургъа кереклисин да билдирди.
{jcomments}
