Фаризат бла анасы Рахимат бир-билерине бек разыдыла.
Къызы – анасы сабийлени аякъландырыргъа болушханы ючюн, анасы уа сабийлени, аталары ёлгенден сора, Фаризат кеси джашауун къураргъа кюрешмей, алкъын джаш къадарын къызчыкъларына атагъаны ючюн. Рахиматны бир-бирде быллай сагъышла бийлей эдиле: «Фаризат, мен алкъын джаш адамма, баш ием ёлгенликге, энчи къадарымы къурайым, тышына чыгъайым, деб тохтаса, къызчыкъла мени бойнума таянсала, мен аланы ёсдюралырмамы? Кесим къарт, саулугъум къолай тюл. Огъай, мен ол борчну кесиме алалмам». Къызыны акъылында ол болмагъаны бир джанындан къууандырса да, башха джанындан а къайгъылы этдиреди. Нек дегенде, къызлары ёсюб тышына чыгъарла, ол а джангыз кеси къалыр, деб да джарсыйды тынгысыз ана.
Фаризатны баш иеси, эки къызчыкъны атасы, ёлгенли он джыл болады.
Атадан къагъанакълай ёксюз къалгъан сабийле энди уллучукъла да, эсличикле да болгъандыла. Аналары уа ишлеген ишин бир заманда да къоймагъанды. Туудукъчукъларыны не джумушларын да анасы кесине алгъанды, пенсиясын саулай да къызыны юйюрюне къоратады, кесине капегин да къоймайды. «Меннге энди не керекди, Фаризат бла къызчыкъла ариу кийинсинле, ариу ашасынла, тизгинли болсунла ансы», - деучюдю. Тийреде уллайгъан къатынла Рахиматха: «Пенсиянгдан ёлюм кюнюнге къыстырыкъчыкъ эте тур, ол соруб келмейди, ма, Аллах арадады, бизни барыбызны да, ахыр кюнюбюзге ачхабыз бир джанына салыныб турады. Аны юсюне кебинлигибиз да. Кесинги ол ачы кюнюнгде эл ауузуна тюшмезча эт. Къызынг кесинден, сабийлеринден оздуруб, сени ёлюм кюнюнге джукъ джыялмаз», - деб гурушха эте да тургъандыла. Алай а Рахимат: «Къоюгъуз, къой, ёлгеннге не ачха керекди? Ачха саулагъа керекди, ол дуниягъа уа киши да мюлк-харакет алыб бармайды, анда хар керегинг хаппа-хазырды, кебиннге бир джурунларым а мени да бардыла», - дегенни айтыб, кюлюб къойгъанды. Рахимат, айхай да, хар нени да уста ангылай эди, алай а ана джюрек ана джюрекди, аны тюрлендирир къарыу джокъду. Ол сабийлерине иги болса сюерикди кесинден эсе. Кюнлени биринде болгъан иш а къарт амманы эсинде къалды.
Къыркъар (август) айда сабийлени школгъа къураб тебреди Фаризат. Ол анасына былай айтды: «Тамбла мен шахаргъа барлыкъма, анда тюкенлеге айланыб, сабийлеге кийимле алайым. Ала башланнган окъуу джылгъа ариу кийиниб, омакъ болуб барсала сюеме. Кесими да хазна киерим джокъду, юсюмю бир джангыртайым, мен да ишчи нёгерлеримден аман болмайым. Сени пенсиянгы кийимле алыргъа деб джыйыб турама. Ол ачха болмаса, биз бек къыйналлыкъ эдик».
Экинчи кюн сабийле аннялары бла юйде къалдыла, аналары уа базаргъа кетди. Ингирде толу сумкала бла юйге джыйылды. Ол отоуну ортасында сумкаланы къотарыб башлады. Хар сабийни башдан аякъ омакъ кийиндирди. Аланы къууанчларын кёрген Рахиматны кёлю толду.
- Кесиме да бир затчыкъла алгъанма, алагъа да бир къара. Хар зат да асыры багъадан, сени пенсиянг джетмей, кесими айлыгъымдан да къошуб алгъанма, - деб Фаризат кесине алгъан кийимлени диван юсюне джайды.
- Сау бол, аламат кийимле алгъанса сабийлеринге, кесинге да. Огъурлу болсунла. Мен бек арыгъанма, бир кесек тынчаяйым, - деб, Рахимат отоууна кирди.
Кеси къалгъанында уа Рахимат терен сагъышха кетди: «Юйдегини барын да джангыдан кийиндиргенинде, меннге да бир зат нек алмады? Бир да болмаса да, эки чындай неда бир къол джаулукъ огъуна алса уа», - деди. Алай а къызына джукъ да айтмады, джюрегини къыйналгъанын билдирмеди…
…Джашау а кесини ызы бла барады. Иги кесек да джашаб, туудукъладан туугъанланы да кёрюб, Рахимат дуниясын ауушдурду. Энди Фаризат кеси да къартая барады. Эки къызы да тышына чыкъгъандыла. Аман да джашамайдыла, алай а къуру да аналарындан умут этгенлей турадыла. Бир кюн эки къызы да келиб: «Не аяулу джюрютюрге кюрешсек да ачханы, хар керегибизге джетдиралмайбыз, юсюбюзню джангыртырыкъ эдик джаз башында», - деб ачха тиледиле аналарындан. Алай кёб кере келгендиле. Аналары къурулай джибермегенди.
«Да сизден неми аярыкъма, алыгъыз болгъанчыгъын. Сиз омакъ кийинсегиз, мени да джюрегим къууанады», - дегенни айтыб, болгъан ачхачыгъын къызланы къолларына тутдурду. Тамбла келиб, алгъан затларын кёргюзюрге айтыб, къууаныб кетдиле. Экинчи кюн, айтханларыча, алгъан кийимлерин Фаризатха кёргюздюле. Кёб зат, бусагъатда модагъа кире тургъан кийимле! Къызла асыры къууаннгандан, аналарын къучакълаб, уппа этдиле. Энтда да келирге айтыб, юйлерине кетдиле. Фаризатны уа джюрегин нек эсе да тынгысызлыкъ алыбды. «Шо, меннге бир зат нек алмадыла ала? Да ачхалары джетмей къалгъан болур, - деб, кесине кёл этди. – Энди мен кесим джашаяллыкъ болмам, къызларыма барыргъа тюшмеге эди, саулугъум осалгъа кетиб барады. Кюёулени хаталары джокъду, алай а къайын ананы ким сюеди бусагъат дунияда?»
Аллай сагъышла эте, Фаризат джукъугъа бёленди. Эртдеден бери да анасын тюшюнде кёрмегенди, сыфатын унута барады. Бу кече уа анасы тюшюнде келди. Къызына кенгден къараб, ышарыб тюл, самаркъау этгенча кюлюмсюреб. Кесини уа юсюнде кийими бар, аякълары уа джалан, чындайсыз.
- Анам, джалан аякъ нексе, чындай кийсенг а, аякъларынг, сууукъ болмаймыдыла? - деди.
- Да сен кесигизни башдан аякъ кийиндиргенде, меннге эки чындай алыргъа сан этмей къойгъан эдинг да, андан бери уа ма былайды айланыуум. Сен да, джалан аякъса да. Кесинги аякъларынга бир къарачы, - деб кюлдю да, Фаризатны кёз туурасындан ташайды.
Тиширыу илгениб уянды, юсюн сууукъ тер басыб, бир тюрлю къалтырауукъ тийди.
«Я, Аллах, меннге бу тюш нек кёрюндю?» деб сагъышланды, ол эртде заманда къызчыкъларыны, кесини да юслерин джангыртыб, анасына уа бир зат да алмай къойгъанын эсине тюшюрдю. Ол эртде унутулгъан иш бюгюн болгъанча, кёз туурасына келди.
«Уллу да, сыйлы да болгъан Аллах, Сен хар адамны, игилигин, аманлыгъын да кёресе. Мен анамы джюрегин къыйнагъан эдим. Мени ол гюнахым кечилирми? Аны ючюн мен къаллай азаб сынаргъа да хазырма. Анам, кечмеклик бер!» - деди Фаризат.
ТЕМУККУЛАНЫ Адил.
Огъары Малкъар эл.
