- Подробности
Бюгюнлюкде бизге белгили болгъаныча, «къарачай» деген этноним орус история литературада биринчи кере 1639-чу – 1640-чы джыллада тюбейди. Къарачайлыланы юсюнден биринчи чала-къула хапарны биз орус патчахны буйругъу бла Москвадан Тау Артына – Дадианланы джерге (Гюрджюге) — баргъан келечи джолоучула христиан динни къуллукъчулары Федот Елчин бла Павел Захарьевни 1639-чу – 1640-чы джыллада отчётларындан билебиз.
Джолоучула Тау Артына бара черкеслилеге, ногъайлы Рустамбек бийге, къарачай бийлеге – Элбуздукъ бла Гилястаннга - къайтыб, къонакъда кеслерин сыйлата, сатыу-алыу эте баргъанларыны юсюнден хапар айтадыла. Алай а, Гюрджюге къалайтын аугъанларыны юсюнден хапар бермейдиле. Джолоучула Къобан ёзен бламы огъесе Басхан бламы баргъандыла? Бу соруугъа джууаб ачыкъ табылмагъаны амалтын, къарачайлыланы ол кёзюуде къайда джашаб келгенлерини юсюнден алимле, эки тюрлю акъылны тутуб, даулаша турадыла. Шимал Кавказны орта ёмюрледен тарихин тинтиучю профессор Н. Кушева акъыл этгеннге кёре, XVII-чи ёмюрню ал джылларында къарачайлыла къуру Къобан ёзенде джашагъандыла, москвачы келечиле да Гюрджюге Къобан ёзен бла баргъандыла, дейди. Кавказовед И. Лавров, полемиканы джюрюте, москвачы келечиле Басханда джашагъан къарачайлылагъа тюбегендиле, джолоучула Тау Артына Басхан ёзен бла эннгендиле деген акъылны тутханды. Лайпан улу Хамид бла Е. А. Алексеева, археология эсгертмелеге таяна, этнография материалланы эсге ала, къарачайлыла ол кёзюуде Басханда да, Къобан ёзенде да джашагъандыла, алай а келечиле Басхан бла баргъан болурла, деб ишек этедиле. Была мурат этген бла, къарачайлыла Басхандан Къобан ёзеннге XVI-чы ёмюрню аягъы бла XVII-чи ёмюрню ал джылларында кёчгендиле. Къарачайлыла XVI-чы ёмюрде Къобан башы бла Басханда орналыб джашаб келгенлерин бу арт джыллада археология эсгертмелени тинтиу иш ачыкълагъанды. Этнография материалла белгилегеннге кёре басханчыла Октябрь революциягъа дери кеслерин къарачайлылагъа санагъандыла. XIX-чу ёмюрде тыш къраллагъа кёчген таулула бюгюнлюкде да: «Биз басханчы къарачайлылабыз», – дейдиле. Тарих литературада уа Малкъардагъы таулуланы атлары бла халкъла атларын, ёзенлени, эллени джюрютгендиле. Элбуздукъ бла Гилястан къайсы ёзендеги къарачайлыла болгъандыла? Джолоучула айтхан бла, ала Къабартыдан Къарачайгъа беш-алты кюнню баргъандыла. Амма, Къабартыны къайсы бир элинден да Басханнга аллай бир кюнню джолоучулукъ керекми эди? Дагъыда бир затны эсге алыргъа керек болады. Келечиле джазгъан ишлеринде (статейный списокда) айтылгъан черкеслиле бла ногъайлылагъа да къалайда тюбеген болурла?
- Подробности
Ол къарауну кёзюуюнде ачыкъланнганына кёре, посёлокну арасы, 2 минг квадрат метр плитка тёшелиб, 40-дан артыкъ орам чыракъ тагъылыб, ариу джарашдырылгъанды. Бир игиси сабий площадка бла спорт площадка да аны къурамына киредиле. Аны себебли энди ала сабийле тюрлю-тюрлю оюнла, мини-футбол ойнаргъа сюйюб келиучю джерле болгъандыла. Хауа ариу кюнледе кемизли адамла да кёб заманларын бу аралыкъда солуй ётдюредиле.
- Подробности
Биринчи сёз КъЧР-ни Премьер-министри Озов Асланнга берилди. Ол, къууанч джыйылыуда Къарачай-Черкесияны Башчысы Темрезланы Рашидни атындан сёлеше, бу арт джыллада республикада сабий садла ишлеуге уллу эс бёлюннгенин, ол адет къайсы бирибизни да къууандыргъан ашхы адет болгъанын айтды. Россия Федерацияны Президенти В. Путинни май указларын толтурууну юсю бла Къарачай-Черкесияда 3 джылдан 7 джылгъа дери сабийлени садикле бла баджарыуну проблемасы толусу бла толгъанын разы болуб чертди.
«200 орну болгъан бу джангы сабий учреждение Гитче Къарачай районда сабийлени сад кереклилерин толу баджарлыкъды. Кёблени къайгъырыулары эмда болушлукълары бла Гитче Къарачай районну администрациясы бюгюнню излемлерине толу келишген аламат сабий сад ишлегенди. Мында сабийле, не кереклилерин да табыб, зауукълу турлукъдула», - деди Озов Аслан.
- Подробности
- Подробности
Последние новости
Популярное
Документы
В лицах
