Элсюерланы Магометни джашы Кёккёз 1919-чу джыл Черек районну Огъары Малкъар элинде туугъанды. 1940-чы джыл къыркъар (август) айны 15-де къуллукъ борчун берирге чакъырылыб, Къызыл Аскерни тизимине тюшгенди. Ол, 22 джылы толгъан джаш болуб, Уллу Ата джурт къазауатны биринчи кюнлеринде огъуна урушлагъа къошулгъанды.

Кёккёз 1941-чи джыл элия (июль) айдан башлаб Къыбыла-Кюнбатыш фронтда гитлерчи зулмучулагъа къаршчы туруб сермешгенди. Ётгюр джюреги болгъан таулу джаш джау бла хатерсиз урушлада кесин талай кере батырча танытханды.

  Быйыл къыркъар (август) айны 1-де тарих илмуланы доктору, профессор Валентина Павловна Невская туугъанлы 100 джыл толду.

Ставрополда кърал университетни махтаулу профессору, КъЧР-ни махтаулу илму къуллукъчусу Валентина Павловна Урунууну Къызыл Байрагъыны ордени бла, «За трудовую доблесть», «За доблестный труд», «За долголетний добросовестный труд», «Урунууну ветераны» медалла бла, «СССР-ни окъуууну айырмасы» деген белги бла саугъаланнганды. Ол Кембриджде халкъла арасы  аралыкъны бегими бла «Джылны Тиширыуу» деген  атха эки кере тыйыншлы болгъан эмда «Медаль века» саугъаны алгъан алимди.

Бабаланы Таукъанны джашы Магомед 1907-чи джыл Акъ Суу элде туугъанды. Ол фронтха кесини разылыгъы бла кетгенди. 1941-чи джыл 115-чи атлы дивизияда къуллукъ этгенди. Магомед Ростов областны Большая Мартыновка элинде, Къалмукъда Цаган-Нур элни къатында, Сарпа кёлню джагъасында гитлерчи фашистлеге къаршчы баргъан сермешлеге къошулгъанды. Ол 1942-чи джылны къачындан 1943-чю джылны къышына дери танкаланы къурутуучу 4-чю энчи къурамында дивизияны ичинде Сталинградны фашистледен тазалау сермешде да джанын-къанын аямай, уруш этгенди. Ол урушлада тирилик танытханы ючюн «Сталинградны къоруулагъаны ючюн» деген медаль бла саугъаланнганды.

 

 Кёб болмай халкъыбызны белгили, сыйлы уланына, патчах инарал Эммануэлни экспедициясыны къурамына кириб, Минги Тауну башына биринчи чыкъгъан Хачирланы Муссаны джашы Хыйсагъа аны туугъан эли Къарт-Джуртда эсгертме салынды.
Бу уллу къууанчха республиканы джер-джеринден кёб адам джыйылгъан эди: кърал эмда джамагъат-политика къуллукъчула, алимле, джазыучула, табышлылыкъ иш бла кюрешгенле, тарихчиле, журналистле, студентле, суратчыла дагъыда башхала. Джыйылыу элия (июль) айны 27-де  сагъат 12-де ачылыргъа керек эди. Алай а, малкъар къарнашларыбыз бир кесек кечикгенлери амалтын, аланы сакъларгъа керек болду.

XXI-чи ЁМЮРДЕ
ЧАЧЫЛЛЫКЪ КЪРАЛЛА
Белгили поляк назмучу, философ; сатира эмда къысха акъыл сёзле джазыучу Станислав Ежи Лец: «Тарихден болгъан ётюрюк кетерилсе, джалан да тюп-тюзю къаллыкъды деб умут этмейик, ахырында джукъ да къалмазгъа боллукъду», – дегенди. Аллайын, ХХ-чы ёмюрде оюлгъан къралланы, къалай, нек оюлгъанларын тамам кертисича ачыкълаялмадыкъ эсек да, окъугъаныбызча, эшитгенибизча осмакъларгъа кюрешдик. Энди, ХХI-чи ёмюрде чачыллыкъ къралланы ачыкъларгъа кюрешейик.
…Адамла акъыллы болгъандыла деб, кесибизге кёл этиб кюрешгенлигибизге, билимли болгъанлыгъыбызгъа, Аллахды билген, Платонну, Аристотелни заманларындан бери хазна акъыллы болгъан болмазбыз. Аны айтханыбыз, адам баласы арбадан тюшюб, машинагъа, самолётха миннгенлигине, космосха чыкъгъанлыгъына, ол ичинде менлиги (джутлугъу, зарлыгъы  дегенча затлары) тургъаныча турады.