Подробности

 «Тарихден бютеу ётюрюкню да кетерсенг, джангыз тюзлюк къаллыкъды деб умут этмейик, чырт джукъ да къалмазгъа боллукъду», – дегенди поляк назмучу, джазыучу, философ Станислав Ежи Лец.
Бир уллу, белгили ашхы ишле, урушла, башха затла болгъан заманда, ол кёзюучюкде алайда ким онглу болса, ол кесини башына, миллетине, къралына таблыгъыча этиб барады. Сёз ючюн, «Кавказда эм эски халкъ къайсыды?», «Аланла кимни ата-бабаларыдыла?», «Нарт эпос къайсы миллетникиди?», «Минги Тауну башына биринчи ким чыкъгъанды?» дегенча соруулагъа джууаб излеген  джерде, Аллахды билген, «Айхай да, биз!!!» деб къычырлыкъла бек кёб боллукъдула. Биз къычырыкъ-хахай да этмегенлей, кесибизни махтайбыз деб, башхаланы сыйларын да тюшюрюрге дыгалас этиб кюрешмегенлей, «Минги Тауну башына биринчи ким чыкъгъанды?» деген соруугъа джууаб излей,  белгили алим-тарихчи, профессор Владимир Александрович Захаровну илмуну джоругъунда джазылгъан статьясын, тюрлендирмегенлей, кеси джазгъан тилде, окъуучулагъа теджейбиз.
     ДЖАЗАЛАНЫ Лида,
Къарачай-Черкес Республиканы махтаулу журналисти.

 

ПЕРВОЕ ВОСХОЖДЕНИЕ
НА ЭЛЬБРУС В 1829 г.

Подробности

 

Черкесланы Маштайны джашы Сарбий Ата джурт къазауатны I-чи, II-чи дараджалы эмда Къызыл Джулдузну орденлерини, «Ётгюрлюгю ючюн», «Сталинградны къоруулагъаны ючюн», «1941-чи-1945-чи джыллада Уллу Ата джурт къазауатда Германияны хорлагъаны ючюн» медалланы кавалериди. Гитлерчи фашистле бла къаты сермешледе ол,  «Совет Союзну Джигити» деген атха теджелген таулуланы бириди.
Черкесланы Сарбий 1920-чы джыл Къашхатау элде туугъанды. Уллу Ата джурт къазауат башланнганлай, кеси разылыкълары бла, фронтха кетген биринчилени тизгининде болгъанды. Ол 115-чи Къабарты-Малкъар кавалерия дивизияда къуллукъ этгенди. Сарбий аскерде кесин юлгюлю кёргюзгенди, берилген джумушлагъа джууаблы болгъанлай, аланы джетишимли толтургъанлай тургъанды. Аны ол шартларын аскер тамадасы сансыз къоймагъанды. Бир джылны къуллукъ этгенинден сора, аны 1942-чи джылда 315-чи атлы полкга комсорг этгенди.

Подробности

 

Гитче Къарачай районну эллери медицина джаны бла къалай баджарылыбдыла? Аланы хар биринде участок больницала, акушер-фельдшер пунктла бармыдыла? Бар эселе, ала къалай ишлейдиле? Бу эмда башха сорууланы «Къарачайны» корреспонденти Къобанланы Махмут, Гитче Къарачай районда ара больницаны тамадасы Салпагъарланы Бурханны къызы Лейлагъа бергенди.
- Медицина къуллукъчу болургъа мени эсимде джокъ эди, - деди Салпагъарланы Лейла. – Къарачай шахарда 1991-чи джыл 4-чю номерли орта школну айырмагъа бошагъанымда, устаз болургъа излеб, педагогика институтха кирген эдим окъургъа. Мен дагъыда музыка эмда сурат салыргъа юретген школну бошагъанма. Башында айтханымча педагогика институтха кириб, эки джылны окъугъанымдан сора  устаз болурум келмеди да, Ставрополь шахарда медицина кърал академиягъа кирдим.

Подробности

XX-чы ЁМЮРДЕ
ЧАЧЫЛГЪАН КЪРАЛЛА
Дуния къуралгъанлы бери къралла къурала да, чачыла тургъандыла. «Менме дунияны тутуругъу», деб тургъан империяла да 300 джылдан ары хазна кёбге баралмагъандыла. Джангыз Византия (Кюнчыгъыш-Рум империя) христиан динни джайыб кюрешгени амалтын эмда  кесин сакълау кюрешде, Эски Румдан келген уллу сынамы болгъаны себебден 395-чи джылдан 1453-чю джылгъа дери (1000 джылдан артыкъны!), чачылмай тургъанды.
Кёб джашагъан империяланы сагъынсакъ, Осман империя да тюшеди эсибизге. Ол 1299-чу джылдан 1922-чи джылгъа дери (621 джыл) дунияны титиретиб тургъанды.
Кесигиз билгенден Александр Македонский, Наполеон I Бонапарт, Адольф Гитлер къурагъан империяла уа кеслери дуниядан кетген бла бирге джокъ болгъандыла.

Подробности
Джашауларын кеслери къыйынлары бла ашырыб, кёзге тюшерге излемей, башларына сый, бюсюреу тартмай, ёзге юлгюге айтылырча юйдеги да ёсдюрюб, тёгерекдегилеге игиликлерин да джукъдуруб, дуниядан кетген адамла аз тюлдюле. Аллайланы бири болгъанды Эдиланы Маштайны джашы Мусса – Уллу Ата джурт къазауатда джуртуну азатлыгъы ючюн къан тёкген ётгюр уланларыбызны бири.
Огъары Марада джашагъан Эдиланы Маштай бла Гочияланы Нинюаны  джети сабийлери болгъанды: Паго, Кытан, Мусса, Аскер, Мариям, Сапият, Унух – тёрт джаш бла юч къыз.
1939-чу джыл Муссаны Къызыл Аскерге къуллукъ этерге чакъырадыла. Ол Узакъ Шаркъда Хасан кёлге джууукъда атлы полкга тюшеди.
- Атам айтханнга кёре, японлула, чекден ётюб, тынчлыкъны буза эдиле. Была да, от ачыб, аланы къуууб тургъандыла, - деб хапар айтады джашы Тохтар. – 1939-чу джылны аякъ сюреминде атам къуллукъ этген полкну, атларын, кеслерин да темир джол бла Польшаны чегине атадыла. Бир кюн уллу чынлары болгъан аскер къуллукъчула келиб, полкну тизедиле. «Кеси разылыгъы бла фин урушха барыргъа излегенле бир атламны алгъа чыгъыгъыз», - дейдиле. Талай адам чыгъады, ичлеринде мени атам да болады.

  1. Саугъаларын алалмай къалгъан малкъар джигитле
  2. Энчи байрамларын белгилегендиле
  3. Къуллугъун махтау бла баджаргъанды
  4. Миллетни джюрегинде сакъланныкъды

Подкатегории

Спорт

Общественная жизнь