Къарачай-Черкес Республиканы рекордларыны китабын джасагъан Къобаныбыз тенгизден 1340 метр мийикликде Минги Тауну шимал-кюнчыкъгъан, шимал-кюнбатхан джанларыны этегинден къайнаб чыкъгъан гараладан, ёмюрлеге тургъан кюмюш бетли гыйы бузланы тюблеринден, бугъойладан чыгъыб, баш энгишге  шоркъулдаб баргъан сууладан къуралады. Алайды да, къартла айтхандан, джомакълы Уллу Кам суу бла таурухлу Хурзук суу бир-бирине къошулгъан джерден Къобан башланады. Къарачайны назмучулары  сюйген Къобанларына назмула, джырла джазгъанлай тургъандыла. Къобан уллулугъу бла, узунлугъу бла да Шимал Кавказда, Краснодар крайда да биринчиди. Россия Федерацияны къыбыла джанында эм уллу сууланы бирине саналады. Уллу толкъунлу, шууулдагъан, къызыу баргъан, къозгъалгъан, кёлтюрюлген, тынгысыз сууду.

Къарачай-малкъар халкъыбызны ашхы адетлерин, джорукъларын сакълауда, айнытыуда, ёсюб келген джаш тёлюню тюз джолгъа салыуда Хубийланы Юсуфну къызы Мариямны къыйыны бек уллуду. Мариям миллетибизни аш, кийим, мекям, къысхасыча джашау турмушларын иги билиб, аланы адамлагъа кёргюзгенни тышында да, халкъыбызны хар тюрлю адетин джазыб, сабийлени эслеринде къалырча этиб кюрешеди. Бизни сартын, аны джазгъанларын сабийле къой эсенг, абаданла билселе да дурусду, деб келеди кёлюбюзге. Ма ол нюзюр бла, Хубийланы Мариямны халкъыбызны адетлерини юсюнден назму халда джазгъан талай тёрттизгинин (назму джазыуну джорукъларына келишдириб, сыйдамлаб  кюрешмегенлей), кеси джазгъанча къоюб, окъуучулагъа теджейбиз.

       Джазаланы Лида.

СССР-ни халкъ окъуууну айырмасы, Къарачай-Черкесияны махтаулу устазы, Россия Федерацияны Президенти В.В. Путинни гранты бла саугъаланнган Акъбайланы (Салпагъарланы) Халиматны бизни республикада танымагъан болмаз. Ол къарачай-малкъар халкъны тюрлю-тюрлю ашхы адетлерин сакълай, аланы джангырта кёб иш этеди.
 «Карачаевская национальная кухня» деб мындан алда басмадан чыкъгъан китабы да анга шагъатды. Ол чыгъарма джаш тёлюню халкъны ашхы адетлерин билирге, ариу халиге юретирге болушады. Аны алай болгъанына миллетибизни сыйлы адамлары, алимлери кеслерини рецензияларында джазгъанлары бла шагъатлыкъ этедиле. Халимат китабны джаза, кёб литература окъугъанды. Шахарлагъа, эллеге айланыб къарачай миллет хантны усталары бла кёб тюбешгенди.

Сабийни къоркъутуу сёзле
 
Эртделеде сабийле кече эшикге чыкъмаз ючюн, ингирде юйге заманында джыйылыр ючюн, абаданла алагъа тюрлю-тюрлю къуджур хапарла айтханча эте, дунияда болмагъан бир затланы атлары бла къоркъутургъа кюрешгендиле. Эшта, аланы къоркъутуулары, бир ишексиз, «Сабийге бы­чакъны бермесенг, бир джылар, берсенг а, эки джылар» де­ген нарт сёзлей, этгенликлери болгъан болур. Тилде бюгюнлюкде да сакъланнган аллай талай сёз бар­ды:
Абачы (бука): Къачыгъыз юйге, Абачы келеди! Абачы тутарыкъды!

 
Чум-чум, чум терек
 
Джангы тилленнген (сёлеше башлагъан) сабийни оюн хал­да къуралгъан къысха назмучукълагъа юретедиле.

Чум-чум, чум терек
Чум-чум, чум терек,
Чум терекни бутагъы,
Уллу бийни бычагъы,
Бекден-бекден биледим,
Ханны къызын тиледим!
Тиледим да не табдым?
Келечиге - кёлеги,
Чум терекге - бёреги.
Чум терекге ким керек?
Чум терекге сен керек!
 
(«сен керек» деген заманда сабийни быгъынчыгъына, быдырчыгъына, кёкюрекчигине бармакъ бла тиерге, дыгъычыкъ этерге да болады ).