- Подробности
Хар адамны джазыуу бирер тюрлюдю. Алада къууанч да, бушуу да, джетишимле бла джарсыула да боладыла. Элбургъан элчи Шхаев Мухамед Салим-Гериевич а кесин насыблы адамгъа санайды.
- Мен интеллигент адамла къурагъан юйдегиде туугъанма, – дейди Мухамед. – Атам эл Советни председатели болуб ишлей эди. Анам да орус тил бла литературадан окъутхан устаз эди. Сабий заманым а мени бек сюйген къарт аналарымы къайгъырыулары бла рахат ётгенди (анам 45 джылында ёлюб къалгъан эди). Атам джамагъатда уллу сыйы болгъан, тюз адам эди. Мен хаманда атама, анама ушаргъа тырмашыб джашагъанма. Анамы джумушакъ джюреклилиги бла хатерлилиги кёчгенди меннге, атамы да юлгюлю, ашхы адам болгъаны меннге ёмюрлюк юлгюлей къалгъанды. Хабез районда халкъ контролну комитетине тамадалыкъ эте 17 джыл ишлегенди. Шхаев Мухамед, Ставрополь шахарда эл мюлк институтну экономика факультетин тауусхандан сора «Элбургъан» совхозда бир джыл ишлейди, бухгалтер болуб. Андан сора аны Хабез райкомда комсомолну экинчи секретары къуллукъгъа кёчюредиле. Комсомол иш бла аскер къуллукъ этген заманында да кюрешгенди Мухамед. Анда да ротасында ВЛКСМ-ни комитетини секретары болуб тургъанды. Аскер къуллугъун ротаны старшинасы болуб тургъанлай тауусханды. Аскерден къайтханлай ол КПСС-ни Хабез райкомуну инструктору болады. Арадан 3 джыл ётерге аны «Черкес» совхозну парткомуну секретары къуллукъгъа кёчюредиле. Ол совхоз а Псаучье-Дахе эл Советге къарагъан беш элни джамагъатындан къуралгъан эди.
- Подробности
Адам улу джамагъат болуб джашаб тебрегенли аны джашаууну бир шарты болуб бошагъанды дунияны не къадар терен билиу, ангылау.
Ол зат бирледе ачыкъ кёрюнюб турады, бирсиле уа алай уллу берилиб да кюрешмейдиле аллай излемге. Мен оюм этгенден, педагогну усталыгъы кеси окъутхан сохталаны билим алыргъа тырмашыуларын андан да уллу эте билиудеди. Дерс бериуню не тюрлюсюнден да эм джараулу, тыйыншлы джоругъун сайлаб, аны эки джаныны излемлерине да келиширча хайырландыра билиудю. Аллай терен фахмулу, къайгъырыулу устазлагъа «Аллах терен фахму бергенле» дейдиле. Педагогну психология джаны бла билими, болуму да аны ишинде уллу магъаналары болгъан шартладыла. Ол зат устаз бла сохтаны араларында байламлылыкъны – бир-бирлерин сыйлай билиу бла разылыкъ танытыуну - юсюнде ачыкъ танылыб къалады. Устаз сохтаны уллу кёллюлюгю бла сындырмай, аны билим алыууна къайгъырыб, болушуб кюрешсе, сохта да устазыны сыйын аллай бир мийикде тутады, багъалы кёреди, кеси да окъургъа бек тырмашады.
Даутова Раиса Келендиковна аллай асыулу адамланы, юлгюлю устазланы бири эди. Ол Къобан ногъайланы ичинде биринчи тиширыу устаз эди. Белгили ногъай джазыучу Суюн Капаев кесини «Тандыр» («От джагъада») деген чыгъармасыны баш героюн Раиса Келендиковнаны юлгюсюнде къурагъанды дерчады.
- Подробности
КъыймаКъыйма тууар этден этиледи. Тууар эт, ич джау да къатышдырыб, тартылады, туз, шибижи, тмин да атылады. Аны иги къатышдырыргъа керекди. Ичегилени джуууб, алагъа тартылыб, хар неси да джарашыб тургъан фарш къуюлады. Аланы джайпакъла этиб эртденблагъа дери тепси юсюнде къояргъа керекди. Андан сора алыб кюннге тагъыладыла. Кебгенден сора тюрлю-тюрлю ушхууурлагъа къошаргъа болады.
Джёрме
Къойну къарнын уллуракъ кесекле кесиб, аланы тепсиге джайыб, юслерине джаулу ичегиле, ич джау салынады. Аланы буруб, тышларындан къара ичегиле бла чырмаргъа болады. Бусагъатда халы бла чырмаб да къоядыла. Кече бла кюнню сууукъ джерде къоюб, андан сора ингичге агъачгъа суууруб, кюннге тагъыладыла.
Кебген джёрмени бишириб неда къуууруб тёгерек бишген гардош бла ашаргъа болады.