КъЧР-де Гигиена бла эпидемиологияны юслеринден аралыкъны микробиология лабораториясында кёб тюрлю тинтиу ишле этиледиле. Тинтиуле бир кереге талай затны ачыкълайдыла. Алай бла Роспотребнадзор къуллукъну республикада управлениесини иш баджарыууна себеблик этедиле. Джангыз алайда тинтедиле адамланы джашауларында амалсыз керекли затланы - джерни, сууну, хауаны адам улуну чархына къалай джарагъанларындан башлаб, аны клиника-диагностика джаны бла тинтиу ишлери бла адамны биология къадары да.
Ол лабораторияда врачла да, лаборантла да ишлейдиле.

Аланы ишлерине багъа берген керти да къыйын ишди. Ала этген анализлени кёргюзюмлерине кёре болады сынгар бир адамны болуб къалмай, бютеу республиканы джамагъатыны халы да. Аны алайлыгъын бек ариу ангылайды ол аралыкъны микробиологияны юсюнден лабораториясыны фельдшери-лаборанты Лариса Федоровна.
Лариса Соломащенко кесини ишин аны кёб тюрлюлюгю ючюн бек сюеди. Ол иш, конвеерча болмай, творчество иш баджаргъанчады, сейирди. Аны баджара, нени болса да бир джангы затны билгенча, юреннгенча болады ол. Аллай джангы атламла болмасала, ишде ёсюмню джетиб, аны бла тенгликде баралгъан бек къыйынды.
- Мен 1963-чю джыл лабораторияда ишлеб башлагъан заманда, - дейди Л.Соломащенко, - бизде бусагъатдача тюз кёргюзген аппаратура джокъ эди. Кесибизни болумубузгъа, кёзлерибиз кёргеннге, ангыбызны тюзлюгю бла кереклисича ишлей билгенибизге таяныб ишлей эдик. Этген анализлерибиз хар бирибизни кесини ангысына, иш сынамына кёре бола эди. Энди уа, бусагъат заманны излемине келишген техникабыз барды. Алай а ол джылладача билим, эслилик, болумлулукъ керек болгъанлай турады. Аллай шартласыз тыйыншлы фельдшер-лаборант болур мадар джокъду.
Микробиология лабораторияда толу 54 джыл ишлейди Соломащенко Лариса. Черкесскеде медицина училищени тауусхандан сора, Лариса Федоровна Уруп районда леспромхоз мюлкде ФАП-ны фельдшери болуб башлайды урунуу джолун. Андан сора медицина училищеде лаборант болуб талай джылны уруннганды. Санэпидемстанцияны лабораториясында ишлерге келгенинде уа, Лариса Федоровнагъа къуру 23 джыл болгъан эди. Ал кёзюуде заранлы затла бла кюрешген бёлюмде (паразитологическое отделение)  ишлеб башлайды, андан а  бактерияла бла кюреш бардыргъан бёлюмде (бактериологическое отделение) ишлерге кёчеди. Кесинден тамада, сынамлы къуллукъчуладан кёб затха юрениб, бай иш сынамлы болады. Ишлеген джылларыны ичинде Лариса Федоровна бактерияла бла кюреш бардыргъан лабораторияны ишин тикирал биледи. Энди уа къайсы бир бёлюмде да ажымсыз ишлеяллыкъды.
Ичегиле бла байламлы ишлеген бёлюмню фельдшерни-лаборантыны иш орну алай сейирлик кёрюнмейди. Анда микроскопну, табакъчыкъланы тинтиу ишлеге материал тутуб алыучу буугъучну, спирт бла джаннган горелканы кёрюрге боллукъду.
Аладан хапары болмагъан адамлагъа ала таякъчыкълача, гитче шышачыкълача ангылашынадыла. Билген адамгъа уа, ала уллу ишле бардырыргъа джарагъан керекледиле. Бютеу ишин да белгиленнген, ёлчелениб, тергелиб берилген заманнга кёре баджарыргъа керекди фельдшер-лаборант. Акъ «аба» кийиб ишлерге кёзлери къарагъан адамланы асламысы микробиология лабораторияда кёб заманны ишлерге чыдаялмайдыла. Лабораторияда иш кёбдю,  джууаблылыкъ уллуду. Аны себебли алайда сынгар да чыныкъгъан, тёзюмлю адамла къаладыла ишлерге.
- Бизни ишибизде баш зат тинтиуле этген суусун затладан, ала болгъан джерледен сакъланыуду (алагъа тиймеудю). Алай ишлерге уа, кесин джыйыб джюрюген эсли адамны къолундан келеди. Билим бла усталыкъ заман бла келедиле адамгъа. Сакълыкъ бла эслилик а джашауубузну, саулугъубузну сакълайдыла. Микроорганизмле сау эмда кючлю затладыла. Аны ючюн аланы бек тинтиб, терен хапарлы болургъа керекбиз, - дейди Лариса Федоровна.
Соломащенко Ларисаны усталыгъын сайлагъанды аны уллу къызы Наталья. Ол бусагъатда Ставрополь крайда гигиена бла эпидемиологияны юслеринден аралыкъгъа тамадалыкъ этеди. Гитче къызы Ольга да илму джолну сайлагъанды. Алай а ол информатика бла тергеу техника бла кюрешеди.
Сюйген ишине кертилей къалыргъа эмда субай, саулукълу турургъа бек джарайды Соломащенко Ларисаны кесини саулугъуна сагъая билгени. Ол, хар эртден сайын «Джашил айрымкан» деген паркга барыб, чабыб, кесин чыныкъдырыб турады. Джылы заманда кёлге кириб, джюзюб, джууунуб да чыгъады.

Арнаутова Раиса.