Джаш тёлюню саулукълу, ариу халили этиб ёсдюрюуде спортну уллу магъанасы болгъаны кёбден бери белгилиди.
Алай а, бизни республикада бу арт джыллагъа дери, ол иш тыйыншлы дараджада этилмегенди. Эндиледе спорт комплексле, стадионла ишлениб, школлада да залланы джарашдырыб башлагъанлы, сабийле орамда кимге тюбедиле, не болдула деб, уллула алгъынча къайгъы этиб тургъан аз болгъанды, джаш тёлюге да бош заманын хайырлы ашырырча, чыныгъырча, тюрлю-тюрлю эришиулеге къошулурча таблыкъ барды. Бу айтылгъаннга Уруп районда баджарылгъан ишле да шагъатдыла. Ала Преградна станседе спорт аралыкъны тамалында этиледиле. Аны тамадасы Сергей Владимирович Исупов бла ушагъыбызны сизге теджейбиз.
- Биз айланнган, джюрюген джерлерибизде былай ариу ишленнген, таб джарашхан спорт аралыкъны кёрмегенбиз. Кесине да 800-ден артыкъ сабий джюрюгенин билебиз. Аллай мекямны тутхан, аллай бир адамны юйюрсюндюрген къыйын ишди. Аны тындырыр ючюн окъуу да, билим да, усталыкъ да керекди. Алайды да, эм алгъа кесинги юсюнгден къысха хапар айтсанг эди.
- Педагогика бла менежментден барды баш билимим. Дагъыда бир билимим футбол ойнаргъа юретиудю. Былайда башха джумушла кёб болуб, ол ишни къойгъанма. Алгъын Медноурупскеде, туура мунуча уллу болмаса да, «Дружба» деген спорт аралыкъда иги кесекни ишлегенме. Ол себебден сынамым да барды. Бу мекям битгенинде, 2015-чи джыл бери кёчюрдюле. Андача болмай былайда спортну не тюрлюсю да барды. Сабийлени айтсам, 8-18 джыллада джашчыкъла, къызчыкъла келедиле. Гимнастикагъа 4 джылдан джюрюб башлайдыла. Ала къызчыкъладыла.
- Къаллай секцияла бардыла?
- Джашчыкъла эркин тутушну бек сюедиле. Анга джюзден артыкъ сабий келеди. Аланы эки къауум этиб, тренерле Лайпанланы Бияслан бла Тулпарланы Мурат юретедиле. Волейболдан да эки секциягъа кюндюз бла ингирде джюрюйдюле. Минифутболгъа юретген да эки секция барды. Баскетбол, стол теннис дагъыда башхала алгъаракълада къуралгъандыла. Спортну башха тюрлюлерин да къоша барабыз. Былтыр суратлау гимнастикадан секция ачдыкъ. Ары джюрюгенле Шимал Кавказ федерал округну эришиулерине да къошулдула. Анга къараргъа Москвадан келген усталаны бири бизни махтаб кетген эди. Отуздан артыкъ къызчыкъ юренеди да, эм уллуларына сегиз джыл болгъанды. Аладан тамадаракъла да келирге излегенлери себебден, энтда ол къауумгъа секция къурарыкъ болурбуз. Бир аманы аланы юретирге тренер табмайбыз. Республиканы Спорт бла туризмден министерствосу болушса уа бек иги боллукъ эди.
Бусагъатда КъЧР-ни Башчысыны кубогу ючюн суратлау гимнастикадан эришиуле бардырыргъа къагъытла джарашдыргъанбыз. Башында къарай турадыла. «По боевым искусствам» деген секция ачаргъа да муратлыбыз. Анга джюрюрге излегенле кёбдюле. Кёб турмай ючюнчю этажда бокс ойнагъан джер боллукъду. Аны къураргъа керекли затланы келтиргендиле, аланы салыб джарашдыра турадыла. Тренажёр залыбыз экинчи этаждады. Анга джаш тёлюден, уллайгъан адамладан да кёбле джюрюйдюле.
2016-чы джыл районну сабий спорт школунда «Центр тестирование ГТО», деб ачхан эдик. Аны юсю бла эришиулеге бир минг сабий къошулду. Аланы джартысы алтын знаклагъа тыйыншлы болдула. Ол тергеу бла республикада ючюнчю-тёртюнчю орунланы алдыкъ ГТО-дан.
- Озгъан джыллада сизде уллу эришиуле болгъанларын билебиз. Аладан айырыб къайсыланы айтыргъа боллукъса?
- КъЧР-ни Башчысыны саугъасына былтыр бла буруннгу джыл Уруп районну администрациясы эки кере ачыкъ турнир бардыргъан эди. Анга Москвадан, Санкт-Петербургдан, Ставрополь, Краснодар крайладан, Чеченден дагъыда башха джерледен келген эдиле. «Быллай спорт аралыкъны бек аз кёргенбиз», - дей эдиле къонакъла. Эки кере да бизни команда хорлаб, кёчюучю кубокну алгъанды. Ол энтда биздеди. Бизни гёджебле Алийланы Резуан, Батдыланы Муратбий, Алийланы Расул, Боташланы Алан ол эришиулени чемпионларыдыла.
2016-чы джыл Курджиново элде, къол бла джарашдырылгъан, хансла тёшелген стадион ачылгъан эди. Алайы не уллу эришиулени бардырыргъа да келишеди. Биз былтыр Ставрополь бла Краснодар крайладан да командала чакъырыб, футбол ойнатдыкъ. Эки крайны да, бизни республиканы да аралыгъына санаб, ол тёгерекде районланы, шахарланы командаларын тюбешдирирге келишиб чачылдыла. Бизде да бардыла футбол оюнланы усталары. Командабызгъа «Тигри» деб атагъанбыз. Зеленчук районнукъун, дагъыда бу тёгерекдегилени хорлагъанбыз. Хоншу регионланы командалары бла тюбеширге хазырланабыз. Ойнагъанланы асламысы Преграднадан джашладыла.
- Башха элледе спорт джаны бла ишле да сизни башчылыгъыгъыз, болушууугъуз бла этиле болурла?
- Хо. Медногорскеде волейболдан республикада эришиулеге къошулурча команда барды. Юретген Къочхарланы Ансарды. Кеси спортну устасына кандидатды, уллу эришиулеге къошула келген джашды. Къызыл Уруп элде эркин тутушдан секциягъа Османланы Казимир башчылыкъ этеди. Хар не кереги да джарашхан заллары барды. Алай болса да бизни комплексге джюрюрге излегенле кёб болгъаны амалтын барына да аллай таблыкъ чыкъмай эди. Бу кемликни къоратыр ючюн бусагъатда джети организация бла келишиуле джарашдыра турабыз. Сёз ючюн, Преграднада биринчи бла экинчи школла, Къызыл Урупда администрацияны мекямы, Медногорскеде школ дагъыда башхала. Район магъанасы боллукъ секцияланы къурарча заллары бардыла. Алада элчи сабийле волейбол, баскетбол, минифутбол ойнаргъа, дзюдо тутушха юренирге боллукъдула. Спортда быладан къалгъанланы сайлагъанла комплексге джюрюрюкдюле.
- Эртденде, ингирде, кюн аманда, къыш сууукъда, керекли заманда автобусла табылыб турмагъанлары хакъды. Къаллайла келедиле, къалай кетедиле юйлерине?
- Районну администрациясы «Газель» алыб бергенди. Ингирде юйлерине аны бла элтебиз. Къыш кёзюуде сабийлени келтирген да, элтген да этебиз. Районда энчи машиналары болгъанла кёбдюле. Аланы иелери сабийлерин кеслери джюрютюрге сюедиле. Энди Курджиновоча узагъыракъ элледе сабийле да келиб турурча мадарла этебиз.
- Сен асыры кёб затны айтдынг. Аланы барыны да къайгъысын этген тынч тюлдю. Районну тамадалары спортха бек эс бёлгенлери танылыб турады. Алай болса да бу ишлени къурауда сеннге болушхан а бармыды?
- Алийланы Замир. Ол районда спорт бла туризмни баш устасыды. Оноуу, иши бла да болушханлай турады.
- Спорт комплексни аллында ол ариу талачыкъгъа кёзюбюз илиннгенди. Алайын хайырландырмай нек турасыз?
- Аны энди къолгъа ала тебрегенбиз. Джарашдырыб, бир къауум оюнланы анда бардырырча этерикбиз.
- Кёб иш баджаргъансыз, мындан ары да муратыгъызгъа джетигиз.
- Сау болугъуз.
- Педагогика бла менежментден барды баш билимим. Дагъыда бир билимим футбол ойнаргъа юретиудю. Былайда башха джумушла кёб болуб, ол ишни къойгъанма. Алгъын Медноурупскеде, туура мунуча уллу болмаса да, «Дружба» деген спорт аралыкъда иги кесекни ишлегенме. Ол себебден сынамым да барды. Бу мекям битгенинде, 2015-чи джыл бери кёчюрдюле. Андача болмай былайда спортну не тюрлюсю да барды. Сабийлени айтсам, 8-18 джыллада джашчыкъла, къызчыкъла келедиле. Гимнастикагъа 4 джылдан джюрюб башлайдыла. Ала къызчыкъладыла.
- Къаллай секцияла бардыла?
- Джашчыкъла эркин тутушну бек сюедиле. Анга джюзден артыкъ сабий келеди. Аланы эки къауум этиб, тренерле Лайпанланы Бияслан бла Тулпарланы Мурат юретедиле. Волейболдан да эки секциягъа кюндюз бла ингирде джюрюйдюле. Минифутболгъа юретген да эки секция барды. Баскетбол, стол теннис дагъыда башхала алгъаракълада къуралгъандыла. Спортну башха тюрлюлерин да къоша барабыз. Былтыр суратлау гимнастикадан секция ачдыкъ. Ары джюрюгенле Шимал Кавказ федерал округну эришиулерине да къошулдула. Анга къараргъа Москвадан келген усталаны бири бизни махтаб кетген эди. Отуздан артыкъ къызчыкъ юренеди да, эм уллуларына сегиз джыл болгъанды. Аладан тамадаракъла да келирге излегенлери себебден, энтда ол къауумгъа секция къурарыкъ болурбуз. Бир аманы аланы юретирге тренер табмайбыз. Республиканы Спорт бла туризмден министерствосу болушса уа бек иги боллукъ эди.
Бусагъатда КъЧР-ни Башчысыны кубогу ючюн суратлау гимнастикадан эришиуле бардырыргъа къагъытла джарашдыргъанбыз. Башында къарай турадыла. «По боевым искусствам» деген секция ачаргъа да муратлыбыз. Анга джюрюрге излегенле кёбдюле. Кёб турмай ючюнчю этажда бокс ойнагъан джер боллукъду. Аны къураргъа керекли затланы келтиргендиле, аланы салыб джарашдыра турадыла. Тренажёр залыбыз экинчи этаждады. Анга джаш тёлюден, уллайгъан адамладан да кёбле джюрюйдюле.
2016-чы джыл районну сабий спорт школунда «Центр тестирование ГТО», деб ачхан эдик. Аны юсю бла эришиулеге бир минг сабий къошулду. Аланы джартысы алтын знаклагъа тыйыншлы болдула. Ол тергеу бла республикада ючюнчю-тёртюнчю орунланы алдыкъ ГТО-дан.
- Озгъан джыллада сизде уллу эришиуле болгъанларын билебиз. Аладан айырыб къайсыланы айтыргъа боллукъса?
- КъЧР-ни Башчысыны саугъасына былтыр бла буруннгу джыл Уруп районну администрациясы эки кере ачыкъ турнир бардыргъан эди. Анга Москвадан, Санкт-Петербургдан, Ставрополь, Краснодар крайладан, Чеченден дагъыда башха джерледен келген эдиле. «Быллай спорт аралыкъны бек аз кёргенбиз», - дей эдиле къонакъла. Эки кере да бизни команда хорлаб, кёчюучю кубокну алгъанды. Ол энтда биздеди. Бизни гёджебле Алийланы Резуан, Батдыланы Муратбий, Алийланы Расул, Боташланы Алан ол эришиулени чемпионларыдыла.
2016-чы джыл Курджиново элде, къол бла джарашдырылгъан, хансла тёшелген стадион ачылгъан эди. Алайы не уллу эришиулени бардырыргъа да келишеди. Биз былтыр Ставрополь бла Краснодар крайладан да командала чакъырыб, футбол ойнатдыкъ. Эки крайны да, бизни республиканы да аралыгъына санаб, ол тёгерекде районланы, шахарланы командаларын тюбешдирирге келишиб чачылдыла. Бизде да бардыла футбол оюнланы усталары. Командабызгъа «Тигри» деб атагъанбыз. Зеленчук районнукъун, дагъыда бу тёгерекдегилени хорлагъанбыз. Хоншу регионланы командалары бла тюбеширге хазырланабыз. Ойнагъанланы асламысы Преграднадан джашладыла.
- Башха элледе спорт джаны бла ишле да сизни башчылыгъыгъыз, болушууугъуз бла этиле болурла?
- Хо. Медногорскеде волейболдан республикада эришиулеге къошулурча команда барды. Юретген Къочхарланы Ансарды. Кеси спортну устасына кандидатды, уллу эришиулеге къошула келген джашды. Къызыл Уруп элде эркин тутушдан секциягъа Османланы Казимир башчылыкъ этеди. Хар не кереги да джарашхан заллары барды. Алай болса да бизни комплексге джюрюрге излегенле кёб болгъаны амалтын барына да аллай таблыкъ чыкъмай эди. Бу кемликни къоратыр ючюн бусагъатда джети организация бла келишиуле джарашдыра турабыз. Сёз ючюн, Преграднада биринчи бла экинчи школла, Къызыл Урупда администрацияны мекямы, Медногорскеде школ дагъыда башхала. Район магъанасы боллукъ секцияланы къурарча заллары бардыла. Алада элчи сабийле волейбол, баскетбол, минифутбол ойнаргъа, дзюдо тутушха юренирге боллукъдула. Спортда быладан къалгъанланы сайлагъанла комплексге джюрюрюкдюле.
- Эртденде, ингирде, кюн аманда, къыш сууукъда, керекли заманда автобусла табылыб турмагъанлары хакъды. Къаллайла келедиле, къалай кетедиле юйлерине?
- Районну администрациясы «Газель» алыб бергенди. Ингирде юйлерине аны бла элтебиз. Къыш кёзюуде сабийлени келтирген да, элтген да этебиз. Районда энчи машиналары болгъанла кёбдюле. Аланы иелери сабийлерин кеслери джюрютюрге сюедиле. Энди Курджиновоча узагъыракъ элледе сабийле да келиб турурча мадарла этебиз.
- Сен асыры кёб затны айтдынг. Аланы барыны да къайгъысын этген тынч тюлдю. Районну тамадалары спортха бек эс бёлгенлери танылыб турады. Алай болса да бу ишлени къурауда сеннге болушхан а бармыды?
- Алийланы Замир. Ол районда спорт бла туризмни баш устасыды. Оноуу, иши бла да болушханлай турады.
- Спорт комплексни аллында ол ариу талачыкъгъа кёзюбюз илиннгенди. Алайын хайырландырмай нек турасыз?
- Аны энди къолгъа ала тебрегенбиз. Джарашдырыб, бир къауум оюнланы анда бардырырча этерикбиз.
- Кёб иш баджаргъансыз, мындан ары да муратыгъызгъа джетигиз.
- Сау болугъуз.
АППАЛАНЫ Билял.
{jcomments}
