Халкъгъа халал къуллукъ эте, кючлерин аямай кюрешиб, атларын сый бла айтдыргъан фахмулу адамла кёбдюле. Ала, къайсы къуллукъда болсала да, атларын махтау бла айтдырыб, таукел алгъа барадыла.
Аллай ашхыланы бириди юстицияны 2-чи класслы кенгешчиси деген чынны джюрютген Алчакъланы Къурманбийни къызы Зухра. Ол къыркъар (август), айны 6-да Эресей Федерацияны Юстиция министерствосуну Къарачай-Черкесияда управлениесини тамадасы къуллукъгъа салыннганды. Аллай буйрукъгъа Эресей Федерацияны юстиция министрини борчларын толтургъан Олег Плохой къол салгъанды.
Аны управлениени къуллукъчуларына Эресей Федерацияны Юстиция министерствосуну Баш управлениесини Ставрополь крайда тамадасы Галина Морозова бла Къарачай-Черкесияны Правительствосуну Премьер-министри Аслан Озов танытхандыла. Ол джыйылыугъа Эресей Федерацияны Президенти В.В.Путинни Шимал Кавказ федерал округда Толу эркинликли келечисини аппаратыны баш федерал инспектору Игорь Дральщиков, законну-джорукъну сакълаучу къуралышланы, адвокатланы, наториал бирлешликни келечилери къошулгъандыла.
Алчакъланы Зухра 1978-чи джыл элия (июль) айны 10-да Къурманбийни билим алыргъа тырмашхан огъурлу юйдегисинде туугъанды. Къарачай шахарда 5-чи номерли орта школну бошагъанды. Анда окъугъан сагъатында да ариу халисин кёргюзе, иги окъуб, тюрлю-тюрлю дараджада бардырылгъан конкурслагъа, олимпиадалагъа, джамагъат ишлеге къошулгъанлай тургъанды. Орта школну иги бошаб, билимин андан ары ёсдюре, 1995-чи джыл Къарачай-Черкес кърал педагогика институтха тюшеди. Анда окъуй тургъанлай, Черкесск кърал технология институтха кёчюб, тенгчиклерине болуша, атын иги бла айтдырыб окъуй, 2000-чи джыл аны джетишимли тауусуб, «юрист» усталыкъ алыб чыгъады.
Таулу къыз 1999-чу - 2001-чи джыллада Къарачай-Черкес Республиканы ич ишлерини органларында къуллукъ этгенди. 2003-чю джыл хычаман (май) айдан къыркъаууз (сентябрь) айгъа дери Къарачай шахарны прокуратурасында ишлегенди. Алайда анга салыннган борчну тыйыншлысыча толтура, тамадаладан бюсюреу табханды.
Кърал тамадала аны, ишни деменгили толтургъанын кёрюб, урунуу джолунда дараджасын кёлтюре, Эресей Федерацияны Юстиция министерствосуну Къарачай-Черкесияда управлениесине ишге аладыла. Зухра 2011-чи джылдан бери алайда ишлейди. 2012-чи джыл абыстол (ноябрь) айдан башлаб, адвокатура санагъатда, управлениени Граждан болумну кърал регистрациясыны актларыны нотариатында контроль бла надзордан бёлюмню тамадасы къуллукъну толтургъанды. Бёлюмню ишин тыйыншлы дараджагъа чыгъарыб, адамланы разылыкъларын табыб ишлегенди. Хар затны юсюнде да миллетге таб болурча мадар къурагъанды.
Терен билими болгъан, алгъа учуннган тири къыз 2018-чи джыл хычаман (май) айдан Эресей Федерацияны Юстиция министерствосуну Къарачай-Черкесияда управлениесини тамадасыны борчларын толтурады. Алчакъланы Зухра 2018-чи джыл къыркъар (август) айны 6-дан Эресей Федерацияны Юстициясыны министерствосуну Къарачай-Черкесияда управлениесини тамадасыды. Къайсы бир ишни да деменгили толтуруб, атын махтау бла айтдыргъан таулу къыз джангы къуллугъуну джууаблылыгъы эки къатха уллу болгъанын терен сезиб, ишин анга кёре къурайды. Уллу билими, фахмусу болгъан джарыкъ адамны тюз иннети, керти джюреги тышына да ачыкъ кёрюнеди.
Ол кърал къуллукълада ишлеген заманны ичинде Эресей Федерацияны Юстиция министерствосуну Праводан эресейчи академиясында усталыгъын талай джаны бла ёсдюргенди:
- граждан болумдан, нотариатдан, адвокатурадан, хакъсыз право болушлукъ табдырыудан, право билим бериуден актланы кърал регистрация этген санагъатда эркинликни джашауда бардыргъан министерствону юстициясында;
- къралла арасы болушлукъ табдырыу бла аны тюрлю-тюрлюсюнден.
2014-чю джыл никкол (июнь) айда Эресейни Юстиция министерствосунда Къралла арасы право бла бирге ишлеуню департаментинде стажировка бардыргъанды.
Къуллугъунда кёргюзген мийик джетишимлери ючюн, Эресей Федерацияны Юстициясыны, Къарачай-Черкес Республиканы Правительствосуну Хурмет грамоталары бла саугъаланнганды. 2016-чы джыл никкол (июнь) айда Алчакъланы Зухраны Эресей Федерацияны Юстиция министерствосу «За отличие» деген 2-чи дараджалы медаль бла саугъалагъанды.
Зухра, бусагъатдагъы къуллугъуну юсюнден мени бла ушакъ эте, былай айтады:
- Эресей Федерацияны Юстиция министерствосуну Къарачай-Черкесияда управлениеси уллу къралыбызны Конституциясыны тамалында Эресей Федерацияны хар джеринде да законну сакълагъан органды. Эресей Федерацияны субъектлерини кърал властларыны органларыны норматив право актларын кърал регистрациягъа алады. Къралыбызны экономика, социал политикасына джетген адамланы эмда юридический лицоланы закон бла излемлерин, эркинликлерин джакълар джанындан да ишлейди. Аны адамланы бирикдирген, законну джолунда эркинликлерин джакълагъан демократ джорукъларыны арасында, кърал политиканы джашаугъа кийире, Юстицияны министерствосу джамагъат къуралышла бла дин организациялагъа регистрация этеди. Аланы этген ишлери законнга, аланы джаздыргъан уставларына келишгени бла келишмегенин тинте, контролда тутады.
Юстиция министерство, аны органлары бла учреждениелери нотариатда, адвокатурада, ЗАГС-ны органларында да кърал политиканы джашаугъа кийире ишлейдиле. Адамланы закон эркинликлерин, излемлерин джакълауда юристлик болушлукъ табдыра, уллу иш бардырады.
- Зухра Къурманбиевна, Эресей Федерацияны Юстиция министерствосуну Къарачай-Черкесияда сен башчылыкъ этген управлениесини къуллукъчулары бу борчланы къалай толтурадыла?
- Хар адам кесини орнунда анга салыннган джууаблы борчну тыйыншлысыча толтурады. Юстицияны системасында управлениени коллективи джаш болса да, ишлегенле билимли, фахмулу адамладыла. Джылдан джылгъа управлениени кёргюзюмлери игиден иги бола барадыла. Ол Къарачай-Черкес Республиканы джеринде кесине салыннган кёб тюрлю борчну, джашаугъа джетишимли кийиргенине шагъатлыкъ этеди. Бизни усталарыбыз нормативли, праволу проектлени къураугъа да тири къошуладыла. Сёз ючюн, коммерция бла кюрешмеген организацияланы контролда тутуб, бизни усталарыбыз ала бла тири ишлегенлерини кючюнден, ол организацияла кеслерини этген ишлерини юслеринден заманында отчётла бередиле. Алай бла бизни къуллукъчула граждан джамагъатны къуралыууна, ёсюмюне тыйыншлы юлюш къошадыла. Джамагъат къуралышланы, политика партияланы регионал бёлюмлерин, дин организацияланы, башха коммерция бла кюрешмеген организацияланы регистрациягъа алгъандан сора да аланы контролда тутабыз.
Юстицияны органлары коммерция бла кюрешмеген организацияла законну джолунда эркин, таб ишлерча болум къураргъа болушадыла. Бу джаны бла кёб иш бардырылады. Джамагъат, дин къуралышлагъа, обществолагъа консультацияла бериледиле. Ала бла тюбешилинеди, семинар-кенгешле бардырыладыла, законну-джорукъну юсюнден хапар айтхан брошюрачыкъла бериледиле, алагъа ушаш башха ишле этиледиле. Аллай ишлени юслери бла халкъгъа право джанындан да хапар бериледи. Былайда башында айтылгъан затладан сора да биз республиканы кёбчюлюк информациясыны мадарларын хайырландырабыз. Газетледе басмаларгъа консультатив статьяла хазырлайбыз, заманнга керекли затланы юслеринден радио бла телевидениеде сёлешебиз. Аны тышында управлениеде практикагъа кириб бошагъан зат адамла бла тюбешиудю. Республиканы муниципал районларында, узакъ эллеринде, адвокатураны, нотариатны, ЗАГС-ны бёлюмлерини къуллукъчулары бла бирге муниципалитетлени администрациялары бла, халкъ бла тюбешиб, алагъа консультация халда болушлукъ табдырабыз. Аллай этилген ишни кёзюуюнде адамла, аланы излемлерине джууаб берген кёб затны хакъсыз билиб къууанадыла.
- Хар ишни кёргюзюмюню ызындан адамла сюеледиле. Управление къаллай бир бёлюмню бирикдиреди? Бёлюмледе кимле ишлейдиле? Ала къаллай ишлени баджарадыла?
- Эресей Федерацияны Юстиция министерствосуну Къарачай-Черкесияда управлениесини тёрт бёлюмю барды. Эресей Федерацияны субъектини законла бла ишлеген, Эресей Федерацияны Юстициясыны министерствосуну Къарачай-Черкесияда управлениесини муниципал къуралышларына федерал регистрация кийире, аланы уставларын регистрация этген бёлюм Къарачай-Черкес Республиканы кърал властларыны органлары алгъан норматив праволу актланы право экспертизасын этеди, башха ишле баджарады. Тамадасы Керейтова Лаура Мурзабековнады. Управление, кеси республикан законланы проектлерин къураб, аланы республиканы Халкъ Джыйылыуунда (Парламентинде) къараргъа теджейди. Республиканы башха нормативли, праволу актларын къураргъа методика болушлукъ этеди. Бу бёлюмню коллективи Лаураны башчылыгъы бла алагъа салыннган борчну тыйыншлысыча толтурады.
Экинчи бёлюм адвокатура, нотариат эмда граждан болумну актларына къарайды, контролда тутады. Анга Баскаева Нина Сергеевна тамадалыкъ этеди. Коллективи ишлерин билген, эринмей, талмай биригиб ишлеген усталадан къуралгъанды. Бёлюм кёб тюрлю ишни толтурады. Адамла эркинликлерин, законну билирча джумушла бардыра, кёб тюрлю амалланы, мадарланы хайырландырады. Бюгюнлюкде управление республиканы адвокатурасы бла, нотариал палатасы бла, ЗАГС-ны органлары бла биригиб ишлейди. Бёлюмню коллективи фахмулу, билимли адамладан къуралгъанды. Бойнуна салыннган борчну ол сый бла толтурады.
Ючюнчю бёлюм коммерция бла кюрешмеген организациялагъа къарайды. Тамадасы Хусейни къызы Кипкеланы Заремады. Ол тамадалыкъ этген коллектив да иги ишлейди. Республиканы джеринде коммерция бла кюрешмеген кёб организация болгъаны себебли бу бёлюмге кёб иш джетеди. Аны кючюнден коммерция бла кюрешмеген организацияла джыл сайын этген ишлерини юслеринден отчётларын заманында бередиле. Бу санагъатда управление, законну сакълагъан, налог органла бла биригиб ишлей, экстремизмге джол бермеу джаны бла уллу иш бардырады.
Карасова Уммагульсун Таировна тамадалыкъ этген кадрланы бёлюмю, управлениени кадрла бла баджара, джууаблы ишин тыйыншлы дараджада бардырады.
Управлениени коллективин къурагъан адамланы бары да профессионалладыла. Аланы ишлери фахмудан, билимден сора да эки къат джууаблылыкъ излегени себебли хар бирине махтау берирчады.
Зухра айтхандан, Эресей Федерацияны Юстиция министерствосуну Къарачай-Черкесияда ол башчылыкъ этген управлениеси мындан ары да анга слыннган джууаблы борчну сый бла толтургъанлай барлыкъды.
Алчакъланы Зухра 1978-чи джыл элия (июль) айны 10-да Къурманбийни билим алыргъа тырмашхан огъурлу юйдегисинде туугъанды. Къарачай шахарда 5-чи номерли орта школну бошагъанды. Анда окъугъан сагъатында да ариу халисин кёргюзе, иги окъуб, тюрлю-тюрлю дараджада бардырылгъан конкурслагъа, олимпиадалагъа, джамагъат ишлеге къошулгъанлай тургъанды. Орта школну иги бошаб, билимин андан ары ёсдюре, 1995-чи джыл Къарачай-Черкес кърал педагогика институтха тюшеди. Анда окъуй тургъанлай, Черкесск кърал технология институтха кёчюб, тенгчиклерине болуша, атын иги бла айтдырыб окъуй, 2000-чи джыл аны джетишимли тауусуб, «юрист» усталыкъ алыб чыгъады.
Таулу къыз 1999-чу - 2001-чи джыллада Къарачай-Черкес Республиканы ич ишлерини органларында къуллукъ этгенди. 2003-чю джыл хычаман (май) айдан къыркъаууз (сентябрь) айгъа дери Къарачай шахарны прокуратурасында ишлегенди. Алайда анга салыннган борчну тыйыншлысыча толтура, тамадаладан бюсюреу табханды.
Кърал тамадала аны, ишни деменгили толтургъанын кёрюб, урунуу джолунда дараджасын кёлтюре, Эресей Федерацияны Юстиция министерствосуну Къарачай-Черкесияда управлениесине ишге аладыла. Зухра 2011-чи джылдан бери алайда ишлейди. 2012-чи джыл абыстол (ноябрь) айдан башлаб, адвокатура санагъатда, управлениени Граждан болумну кърал регистрациясыны актларыны нотариатында контроль бла надзордан бёлюмню тамадасы къуллукъну толтургъанды. Бёлюмню ишин тыйыншлы дараджагъа чыгъарыб, адамланы разылыкъларын табыб ишлегенди. Хар затны юсюнде да миллетге таб болурча мадар къурагъанды.
Терен билими болгъан, алгъа учуннган тири къыз 2018-чи джыл хычаман (май) айдан Эресей Федерацияны Юстиция министерствосуну Къарачай-Черкесияда управлениесини тамадасыны борчларын толтурады. Алчакъланы Зухра 2018-чи джыл къыркъар (август) айны 6-дан Эресей Федерацияны Юстициясыны министерствосуну Къарачай-Черкесияда управлениесини тамадасыды. Къайсы бир ишни да деменгили толтуруб, атын махтау бла айтдыргъан таулу къыз джангы къуллугъуну джууаблылыгъы эки къатха уллу болгъанын терен сезиб, ишин анга кёре къурайды. Уллу билими, фахмусу болгъан джарыкъ адамны тюз иннети, керти джюреги тышына да ачыкъ кёрюнеди.
Ол кърал къуллукълада ишлеген заманны ичинде Эресей Федерацияны Юстиция министерствосуну Праводан эресейчи академиясында усталыгъын талай джаны бла ёсдюргенди:
- граждан болумдан, нотариатдан, адвокатурадан, хакъсыз право болушлукъ табдырыудан, право билим бериуден актланы кърал регистрация этген санагъатда эркинликни джашауда бардыргъан министерствону юстициясында;
- къралла арасы болушлукъ табдырыу бла аны тюрлю-тюрлюсюнден.
2014-чю джыл никкол (июнь) айда Эресейни Юстиция министерствосунда Къралла арасы право бла бирге ишлеуню департаментинде стажировка бардыргъанды.
Къуллугъунда кёргюзген мийик джетишимлери ючюн, Эресей Федерацияны Юстициясыны, Къарачай-Черкес Республиканы Правительствосуну Хурмет грамоталары бла саугъаланнганды. 2016-чы джыл никкол (июнь) айда Алчакъланы Зухраны Эресей Федерацияны Юстиция министерствосу «За отличие» деген 2-чи дараджалы медаль бла саугъалагъанды.
Зухра, бусагъатдагъы къуллугъуну юсюнден мени бла ушакъ эте, былай айтады:
- Эресей Федерацияны Юстиция министерствосуну Къарачай-Черкесияда управлениеси уллу къралыбызны Конституциясыны тамалында Эресей Федерацияны хар джеринде да законну сакълагъан органды. Эресей Федерацияны субъектлерини кърал властларыны органларыны норматив право актларын кърал регистрациягъа алады. Къралыбызны экономика, социал политикасына джетген адамланы эмда юридический лицоланы закон бла излемлерин, эркинликлерин джакълар джанындан да ишлейди. Аны адамланы бирикдирген, законну джолунда эркинликлерин джакълагъан демократ джорукъларыны арасында, кърал политиканы джашаугъа кийире, Юстицияны министерствосу джамагъат къуралышла бла дин организациялагъа регистрация этеди. Аланы этген ишлери законнга, аланы джаздыргъан уставларына келишгени бла келишмегенин тинте, контролда тутады.
Юстиция министерство, аны органлары бла учреждениелери нотариатда, адвокатурада, ЗАГС-ны органларында да кърал политиканы джашаугъа кийире ишлейдиле. Адамланы закон эркинликлерин, излемлерин джакълауда юристлик болушлукъ табдыра, уллу иш бардырады.
- Зухра Къурманбиевна, Эресей Федерацияны Юстиция министерствосуну Къарачай-Черкесияда сен башчылыкъ этген управлениесини къуллукъчулары бу борчланы къалай толтурадыла?
- Хар адам кесини орнунда анга салыннган джууаблы борчну тыйыншлысыча толтурады. Юстицияны системасында управлениени коллективи джаш болса да, ишлегенле билимли, фахмулу адамладыла. Джылдан джылгъа управлениени кёргюзюмлери игиден иги бола барадыла. Ол Къарачай-Черкес Республиканы джеринде кесине салыннган кёб тюрлю борчну, джашаугъа джетишимли кийиргенине шагъатлыкъ этеди. Бизни усталарыбыз нормативли, праволу проектлени къураугъа да тири къошуладыла. Сёз ючюн, коммерция бла кюрешмеген организацияланы контролда тутуб, бизни усталарыбыз ала бла тири ишлегенлерини кючюнден, ол организацияла кеслерини этген ишлерини юслеринден заманында отчётла бередиле. Алай бла бизни къуллукъчула граждан джамагъатны къуралыууна, ёсюмюне тыйыншлы юлюш къошадыла. Джамагъат къуралышланы, политика партияланы регионал бёлюмлерин, дин организацияланы, башха коммерция бла кюрешмеген организацияланы регистрациягъа алгъандан сора да аланы контролда тутабыз.
Юстицияны органлары коммерция бла кюрешмеген организацияла законну джолунда эркин, таб ишлерча болум къураргъа болушадыла. Бу джаны бла кёб иш бардырылады. Джамагъат, дин къуралышлагъа, обществолагъа консультацияла бериледиле. Ала бла тюбешилинеди, семинар-кенгешле бардырыладыла, законну-джорукъну юсюнден хапар айтхан брошюрачыкъла бериледиле, алагъа ушаш башха ишле этиледиле. Аллай ишлени юслери бла халкъгъа право джанындан да хапар бериледи. Былайда башында айтылгъан затладан сора да биз республиканы кёбчюлюк информациясыны мадарларын хайырландырабыз. Газетледе басмаларгъа консультатив статьяла хазырлайбыз, заманнга керекли затланы юслеринден радио бла телевидениеде сёлешебиз. Аны тышында управлениеде практикагъа кириб бошагъан зат адамла бла тюбешиудю. Республиканы муниципал районларында, узакъ эллеринде, адвокатураны, нотариатны, ЗАГС-ны бёлюмлерини къуллукъчулары бла бирге муниципалитетлени администрациялары бла, халкъ бла тюбешиб, алагъа консультация халда болушлукъ табдырабыз. Аллай этилген ишни кёзюуюнде адамла, аланы излемлерине джууаб берген кёб затны хакъсыз билиб къууанадыла.
- Хар ишни кёргюзюмюню ызындан адамла сюеледиле. Управление къаллай бир бёлюмню бирикдиреди? Бёлюмледе кимле ишлейдиле? Ала къаллай ишлени баджарадыла?
- Эресей Федерацияны Юстиция министерствосуну Къарачай-Черкесияда управлениесини тёрт бёлюмю барды. Эресей Федерацияны субъектини законла бла ишлеген, Эресей Федерацияны Юстициясыны министерствосуну Къарачай-Черкесияда управлениесини муниципал къуралышларына федерал регистрация кийире, аланы уставларын регистрация этген бёлюм Къарачай-Черкес Республиканы кърал властларыны органлары алгъан норматив праволу актланы право экспертизасын этеди, башха ишле баджарады. Тамадасы Керейтова Лаура Мурзабековнады. Управление, кеси республикан законланы проектлерин къураб, аланы республиканы Халкъ Джыйылыуунда (Парламентинде) къараргъа теджейди. Республиканы башха нормативли, праволу актларын къураргъа методика болушлукъ этеди. Бу бёлюмню коллективи Лаураны башчылыгъы бла алагъа салыннган борчну тыйыншлысыча толтурады.
Экинчи бёлюм адвокатура, нотариат эмда граждан болумну актларына къарайды, контролда тутады. Анга Баскаева Нина Сергеевна тамадалыкъ этеди. Коллективи ишлерин билген, эринмей, талмай биригиб ишлеген усталадан къуралгъанды. Бёлюм кёб тюрлю ишни толтурады. Адамла эркинликлерин, законну билирча джумушла бардыра, кёб тюрлю амалланы, мадарланы хайырландырады. Бюгюнлюкде управление республиканы адвокатурасы бла, нотариал палатасы бла, ЗАГС-ны органлары бла биригиб ишлейди. Бёлюмню коллективи фахмулу, билимли адамладан къуралгъанды. Бойнуна салыннган борчну ол сый бла толтурады.
Ючюнчю бёлюм коммерция бла кюрешмеген организациялагъа къарайды. Тамадасы Хусейни къызы Кипкеланы Заремады. Ол тамадалыкъ этген коллектив да иги ишлейди. Республиканы джеринде коммерция бла кюрешмеген кёб организация болгъаны себебли бу бёлюмге кёб иш джетеди. Аны кючюнден коммерция бла кюрешмеген организацияла джыл сайын этген ишлерини юслеринден отчётларын заманында бередиле. Бу санагъатда управление, законну сакълагъан, налог органла бла биригиб ишлей, экстремизмге джол бермеу джаны бла уллу иш бардырады.
Карасова Уммагульсун Таировна тамадалыкъ этген кадрланы бёлюмю, управлениени кадрла бла баджара, джууаблы ишин тыйыншлы дараджада бардырады.
Управлениени коллективин къурагъан адамланы бары да профессионалладыла. Аланы ишлери фахмудан, билимден сора да эки къат джууаблылыкъ излегени себебли хар бирине махтау берирчады.
Зухра айтхандан, Эресей Федерацияны Юстиция министерствосуну Къарачай-Черкесияда ол башчылыкъ этген управлениеси мындан ары да анга слыннган джууаблы борчну сый бла толтургъанлай барлыкъды.
Лепшокъланы Хусеин.
{jcomments}
