Борлакъланы Кочраны джашы Алий (документлеринде Алексей деб джазылады) 1967-чи джыл къыркъар (август) айны 18-де Уруп районну Преградна стансесинде, уллу юйдегиде туугъанды. Кочра бла юй бийчеси Соняны юйдегилеринде ол ючюнчю сабий болуб ёсгенди. Атасы, анасы къалгъан сабийлеринча, Алийни да ариу халиге, намысха, адебге гитчелигинден башлаб юретгендиле. Алий Къызыл Уруп элни школунда 1983-чю джыл орта билим алыб чыкъгъанды.

Къачан да уллу юйдегиде ёсген сабий тенглерини арасында ишни сюйген, хар берилген джумушха тири узалгъан шартлары бла танылгъанды.

Алий 1985-чи джыл аууз-герги (октябрь) айда Совет Аскерге къуллукъ этерге кетеди. Ол алгъы бурун Владикавказда аскер бёлекге тюшеди. Алайда 3 айны карантинде болады. Анда Борлакъ улуну къазауатха кючлю хазырлаб, 1986-чы джыл байрым (февраль) айны 3-де Афганистаннга ашырдыла. Ары кетер кюннге дери Афганистаннга иериклерин билмегенди. Билсе да, кеси айтханлай, ким биледи, ол джолну сайларыкъ болур эди. Нек десегиз, ол джыллада джаш тёлюню ангысына Ата джуртха сюймеклик, патриотлукъ деген сезимлени къаты сингдириб юрете эдиле школда да, юйде да. Ол шартланы джашауларында эм баш магъанагъа санаб джашай эдиле джаш адамла.

Борлакъланы Алий Панджшер ёзенде баргъан уллу сермешлеге 12-13 кере къошулгъанды. Ол къазауатда талай кере да бек къоркъуулу болумлагъа тюшгенди. Алай а аскерге хазырланнганы, тау джуртлада спорт бла санын чыныкъдырыб ёсгени анга ол къыйынлыкъладан сау-эсен чыгъаргъа себеб болуб тургъандыла. Талай кере да джаралы болады. Алай болса да, джаралары сау болгъанлай ол буйрукъгъа бойсунуб, аскер джумушлагъа барыб турады, салыннган борчну тыйыншлы толтуруб, аскер тамадасындан бюсюреу алыр ючюн къалмайды. Борлакъ улу анда Баграм, Шиндант, Кандагар, Герат шахардан узакъ болмай таулада урушлада да ал сафда болады.

Ол джыллада анда баргъан къазауатны чурумун джангы барыб тюшген совет аскерчиле толу ангыламагъанларын бюгюнлюкде афганчыланы къайсы бири да джашырмай айтады. Алай болса да, «аскерде буйрукъну сюзмейдиле, толтургъан этедиле» дегенни баш нюзюр этиб, антларына кертилей къалыргъа кюрешгендиле. Ала аскерде талай кере ёлюмню кёзюне къараб, джанларын къолларына алыб, замансызлай башлары агъаргъан къауумдула.

Панджшер аууш бла баргъан джолну Кюнбатышны къралларына уллу магъанасы болгъанды. Алайы бла Пакистандан, АБШ-дан моджахедлеге сауут-саба, ачха, бирси болушлукъ эмда террорну бардырырча затла келиб тургъандыла. Аны бла да къалмай наркотиклени джайгъандыла. Бу ёлюр отну зараны къуру Афганистанда джашагъанлагъа болуб къалмай, тёгерегинде орналгъан хоншу къраллагъа, республикалагъа да уллу къоркъуу салгъанды. Аны амалтын Панджшер къулакъны ол джаны бла къоркъуусузлугъун сакълауда совет аскерчиле кёб кюрешгендиле. Алайда баргъан ачы сермешиуледе кёблеге зарауатлыкъ джетиб, ёмюрлюкге сакъат болуб къалгъандыла, бирле уа джанларын да бергендиле. Борлакъланы Алий да аскер къуллугъуну эки джылын алайда ашыргъанды.

Алий анда окъ-тоб, отлукъ дагъыда аскерчилеге керекли башха затланы ташыгъан машинаны джюрютгенди. Машинала колонна болуб къоркъуулу ёзенни ичи бла баргъандыла. Алагъа моджахедле тауланы башларындан тобла атыб, джюрюген джолларына да тыш къраллы миналаны салыб, дагъыда башха тюрлю лагъымла къураб, бек джунчутхандыла. Таулу джаш къоркъуулу болумгъа ненча кере тюшсе да, кёлсюзлюк этмегенди, къуллугъун кереклисича толтургъанды. Ата джуртну аллында этген антын, туугъан элини, миллетини сыйын унутмагъанды. Бу затла Борлакъ улугъа кюч бере, къазауатны отлу джолларында эс ташламай джюрюрге, юйге сау-эсен къайтыргъа ышанмакълыкъ бергендиле.

Борлакъланы Алий Афганистандан 1987-чи джыл абыстол (ноябрь) айны 10-да къайтханды. «Ётгюрлюгю ючюн» деген медаль эмда башха кърал саугъалары джылтырагъандыла аны кёкюрегинде.

Бюгюнлюкде Борлакъ улуну джашагъан элинде да сыйын кёредиле. «Къызыл Урупну хурметли элчиси» деген атны бергенлери анга шагъатды. Къазауатдан сакъат болуб келген аскерчи джашауну багъасын кимден да иги ангылайды. Джашагъан элинде кеси да джамагъат ишлеге тири къошулгъанлай турады. Ол кеси окъугъан школда устазла сохталагъа Алийни юлгю этиб айтадыла.

 

БАТЧАЛАНЫ Фатима.

 

 
{jcomments}