Къарачайлыланы араларында джигитле, джигерле, атларын сый, махтау бла айтдыргъанла кёбдюле. Не къыйын болумда да къаджыкъмай урунуб, билим алыргъа тырмашхандыла. Алай бла халкъда белгили джазыучула, поэтле, композиторла, суратчыла, скульпторла, алимле, башха устала кёб чыкъгъандыла.

Сабий болуб, кёчгюнчюлюкню ачы джылларын сынагъан, атын махтау бла айтдыргъан къарачайлы,  Тамбийланы Сеит-Умарны джашы Асланбек, аллай адамларыбызны бириди. Ол къарачайлыладан биринчи геологду, геология-минералогия илмуланы докторуду, профессорду.

Тамбийланы Сеит-Умарны джашы Асланбек 1938-чи джыл аууз-герги (октябрь) айны 25-де Къарачай автоном областны Къызыл Октябрь элинде туугъанды.

Атасы Сосранны джашы Сеит-Умар бла анасы Орусланы Зекерьяны къызы Абидат учкуланчыладыла. Ашхы таулула сабийлерин халкъ адетлени, адебни-намысны, сюймекликни, игиликни тёрюнде ёсдюргендиле. Табигъатны ташыны, агъачыны, суууну, хауасыны уллу багъасы болгъанын сездиргендиле.

 Шимал Кавказны табигъат байлыгъын кёб джылланы тинтген фахмулу геолог Асланбек Къарачай ёзенни хазналарын да ачыкълаб чыкъгъанды.

1943-чю - 1957-чи джыллада, къарачайлыла кёчгюнчюлюкде болгъан кёзюуде А. Тамбий улу юйдегиси бла Къыргъызияны Будённовка элинде джашагъанды. Краснореченскеде орта школну 1956-чы джыл алтын медалгъа бошагъандан сора, Фрунзеде къурулуш институтну тау-геология факультетине киреди. Андан 1957-чи джыл Новочеркасскеде къурулуш институтну аллай факультетине кёчеди. Билимин ёсдюрюрге тырмашыб тургъан таулу джаш, илму джолун 1959-чу джыл студент сагъатында башлагъанды. Профессор А.С. Скрипченкону башчылыгъы бла Худесде, Урупда, Къарачай-Черкесияны башха джерлеринде тинтиуле бардырыб, алтын, джез башха магъаданла аслам болгъан джерле ачыкъланнгандыла. Ол джыл огъуна Тамбий улу Европаны эм мийик таууну - Минги Тауну - башына чыкъгъанды. Чыныкъгъан, тёзюмю уллу болгъан таулу, былайда да джигитликни, эркишиликни юлгюсюн кёргюзгенди.

Билим тауну тёппесине ёрлей, 1961-чи джыл ол Новочеркасскеде къурулуш институтну тауусуб, «Геологическая съёмка, поиск и разведка месторождений полезных ископаемых» деген усталыкъ алыб чыкъгъанды. Аны бла биргелей, ол баш окъуу учреждениеде штурманланы хазырлагъан аскер кафедрада да окъугъанды. Харьков, Кривой Рог шахарлада 1960-чы - 1961-чи джыллада окъуу-юретиу самолётлада учуб тургъанды. Лейтенант чыны бла «Военный лётчик-штурман фронтовой авиации» деген аскер усталыгъы барды.

Институтну бошагъандан сора, джаш устаны Къыбыла Сахалиннге геологланы тинтиу экспедицияларына иедиле. 1962-чи джылны башил (январь) айында ол экспедицияны Валентин атлы отрядына тамада этедиле. Фахмулу, билимли джердешибиз ишни деменгили толтурады.  Бардырылгъан тинтиу ишлени тамалында кёб зат ачыкъланады.

1964-чю джыл институтда окъугъан замандагъы тамадасы чакъырыб, анда ол «Месторождения и разведка полезных ископаемых» деген кафедраны юсю бла заочно аспирантурагъа тюшеди. Аны бла биргелей Къарачай-Черкесияда - Урупда, Первомайскийде, Худесде, дагъыда башха джерледе - студент заманында башлагъан тинтиу ишлерин андан ары бардырыр мадар табады. Ол ишлени, белгили алим, геология-минерология илмуланы доктору, профессор, СССР-ни Кърал саугъасыны лауреаты, КъЧР-ни махтаулу геологу Скрипченко Николай Семёновични башчылыгъы бла андан ары бардырады. Сынамлы  джаш алим алайда джерни тюбюнде болгъан хазнаны тинтиуге кёб джылын бергенди.

1968-чи джыл аспирантураны болджалдан алгъа бошаб, «Вулканогенная формация Урупского рудного поля и её рудоносность» деген темагъа кандидат диссертациясын джакълаб, геология-минерология илмуланы кандидаты болады. Институтда илму-тинтиу бла бирге устазлыкъ ишни да бардыргъанды. Ассистент, тамада устаз, доцент студентле ангыларча джумушакъ, тюз тилде сёлешиб, джашла бла къызланы усталыгъыны юсюнден кёб затха юретеди.

Асланбек 1987-чи джыл «Геология и рудоностность базальтовой ветви вулканитов орогенных зон на примере Северного Кавказа» деген темагъа доктор диссертациясын джакълаб, геология-минералогия илмуланы доктору болады. Анга «профессор» деген сыйлы алим ат аталады. Аллай мийик джетишими Тамбий улуну учундурады. Ол кеси бла биргелей бютеу халкъыбызгъа сый, махтау келтиреди.

Асланбекни  доктор иши илму дуниясында белгили болады. Къралны уллу усталары, аны илму-теория тинтиулерини, аланы заманнга келишгенлерини, терен магъаналы болгъанларыны юслеринден рецензияларында белгилегендиле. Доктор диссертацияланы джакълауну совети регионлада излеу-тинтиу ишлени бардырыуда, Асланбекни теориясын хайырландырыргъа кереклисин айтханды. Советни членлери ол ишни экономика хайыры уллу боллугъун чертгендиле. Аны петрохимиядан ингиз магъадан къуралыуларыны юслеринден Шимал Кавказ регионда тинтиулери къралла арасында белгили болуб, иги багъа алгъандыла. Палеоструктура анализ этерге джоралаб къурагъан, аны ачыкълагъан методикасы 1986-чы джыл Америкада къралла арасы геология журналда басмаланнганды. Бюгюнлюкде  Тамбийланы Асланбек дуниягъа, джерни хазналарын профессионал тинтиучюча, белгилиди. Таулу джаш илму тинтиулерин Шимал Кавказ регионда вольфрам, молибден, алтын, ташкёмюр башха хайыры болгъан магъадан бла байламлы бардыргъанды, илму ишлерини ахыр эсеблерин китабла этиб ара геология басмада чыгъаргъанды.

Новочеркасскеде 33 джыл ишлегенден сора 1992-чи джыл Эресей Федерацияны Геология бла артха сакъланнган джер тюбю байлыкъны хайырландырыуну хакъындан комитетни председателини буйругъу бла А. Тамбий улугъа КъЧР-де аллай къуралгъан комитетге башчылыкъ этерге борч салынады. Артхаракъда КъЧР-де Геология эмда джер тюбю байлыкъны хайырландырыуну хакъындан кърал комитетге, Экология бла табигъатны сакълауну министерствосуна тамада болуб тургъанды. Аны бла биргелей, ол геология контролда генерал чында баш кърал инспектор болады. Суу объектле къалай хайырландырылгъанларын, сакъланнганларын, чегет байлыкъны болумун, аны хайырланылыуун, сакъланылыуун, табигъат бла байламлы башха затланы контролда тутханды. Аллай уллу эркинлиги болгъанды. Не тюрлю предприятиеге да барыб, ишине къарагъанды. Кемелени тыйыб, тинтерге къолундан келгенди. Къарачай-Черкесияда, ол кеси 1992-чи джыл къурагъан федерал кърал органнга 2004-чю джылгъа дери тамадалыкъ этгенди.

Аллай бир заманны ичинде Асланбек илму, устазлыкъ ишин да къоймагъанды. Къыбыла россиячы кърал техника академияны кафедрасыны профессору-консультанты, артхаракъда ол баш окъуу заведениени ректоруну кенгешчиси, Къарачай-Черкес технология академияны кафедрасыны профессору, Москваны социал университетини Къарачай-Черкесиядагъы филиалыны кафедрасыны тамадасы болгъанды. Аны заманыны асламысын алгъан, къыйын илму, устазлыкъ ишинден сора да, Асланбек институтну, Новочеркасск шахарны джамагъат ишлерине да тири къошулгъанлай тургъанды. Таза джюрекли, ашхы сезимли, сынамлы алим, таб оноу этиб, къайгъырыб, къолгъа алгъан ишин, джумушун мийик дараджада толтургъанды.

Институтну «Севкавгеология» деген геология къуралышыны, СССР-ни Геология министерствосуну эмда геологланы профсоюзларыны ара комитетини Хурмет грамоталары, Бюсюреу къагъытлары бла саугъаланнганды. Аны аты талай энциклопедияда джазылыбды. Сёз ючюн, «Новочеркасск» энциклопедияны «Их имена украшают историю Новочеркасска» деген бёлюмюнде Асланбекни аты шахарны онглу адамларыны атлары бла бирге джазылгъанды. Кёб джылланы джигер урунуб, геологияда кёргюзген джетишимлери ючюн, Эресей Федерацияны Президентини указы бла анга «Эресей Федерацияны махтаулу геологу»  деген сыйлы ат аталгъанды. «Отличник разведки недр», «Почётный разведчик недр России» деген белгилери да барды. Эресей Федерацияны Президентини Къыбыла федерал округда толу эркинликли келечисини Хурмет грамотасын да алгъанды.  

Уллу  алим А. Тамбий улуну 1975-чи джыл Бютеусоюз минерология обществону керти члени этгендиле. Къралны илму геология сообществосу Асланбекни къыйынына мийик багъа бергенди. 1998-чи джыл Эресей Федерацияны Табигъат байлыкъларыны эмда тёгерекдеги затланы сакълауну министерствосуну теджеую бла, конкурс халда Тамбийланы Асланбек Тау илмуланы академиясыны керти члени, академиги болгъанды. Ол джыл огъуна Тау илмуланы академиясыны президиуму аны академиясыны уллу эмда гитче алтын медаллары бла саугъалагъанды. Андан тышында А. Тамбий улу Табигъат илмуланы Эресейчи академиясыны член-корреспондентине сайланнганды.

Отуз джылдан аслам заманны бардыргъан илму эмда устазлыкъ ишинден сора да Асланбек мийик квалификациялы усталаны-геологланы талай тёлюсюне билим бергенди.

Юй бийчеси Людмила, джашы Тигран, къызы Динара, эки туудугъу Игорь бла Тамерлан сау-саламат джашайдыла. Тигран журналистлик эмда адабият иш бла кюрешеди. Динараны да баш билими барды. Дагъыда гидрология эмда инженер-геология джаны бла орта техника билим алгъанды. Юй бийчеси Людмиланы да баш геология билими барды. Асланбекча, ол да илмугъа берилиб, илму-устаз институтда тамада илму къуллукъчу болуб тургъанды. Тамбийланы Людмиланы да кёб Хурмет грамотасы барды. Анга «300 лет геологической службе России» деген белги да берилгенди. Бусагъатда геологиягъа къуллукъ эте, Къыбыла федерал округда федерал бюджет учреждениени Къарачай-Черкесиядагъы филиалында ишлейди. Джаш тёлюге билим бере, халкъны келир заманыны сагъышын эте джашайды.

Арт кёзюуде Тамбийланы Асланбек республиканы табигъат байлыгъын, экология къоркъуулу болум къурамай хайырланыргъа чырмау болуб тургъан проблемаланы оноуун этерге терен эс бёледи.

Ол Эресей Федерацияны Табигъат хазналарыны КъЧР-де управлениесини тамадасыды (отставкада), Къарачай-Черкесияны Табигъат хазналарын сакълаудан, генерал чында баш федерал инспекторду (отставкада).

Лепшокъланы Хусеин.