ТЁРТГЮЛ КЪАУРА(ПУСТЫРНИК ПЯТИЛОПАСТНЫЙ)
Кёбджыллыкъ, тёртгюл кёб бутакълы саптагъайлары бла, мийиклиги бир метрге джетген джюрек дарман хансды. Мен айланыб, соруб, табхан атларым тели мурса, тёртгюл къаура, гырхы хансдыла. Башха атлары да болурла, алай а не тюрлюсю бла да бирча хайырланадыла.

Къыйырлары ючге бёлюнюб, тюбюнде чапыракълары джарыкъ джашил, башында мутхуз джашил боладыла. Чапыракълары битген джеринде саптагъайны тёгереги бла тогъай гоккалары бардыла. Джити чыгъанакъчыкълары бла урлугъу ючкюл къозгъа ушайды. Хычаман айдан къыркъаууз айгъа дери чагъады, юй тёгерекледе, бачхалада, багушлада, къургъакъ ёзен, суу джол джагъалада тюбейди.
Дарманнга джер юсюнде бёлюмюн хайырландыргъаныбыз себебли, Никкол-къыркъар айлада саптагъайыны башындан 40-50 сантиметр узунлукъда чапыракълары бла, гоккалары бла, урлугъу бла кесилиб алыныб, салкъында ариу кебдирилиб джыйылады.
Кебдирилген кёзюуюнде айландырыб турургъа керекди мукут болмаз ючюн. Бу къалапелядан бери сансыз-санаусуз инсанланы джюреклерине дарман болуб, сабырлыкъ салыб келгенди. Джебеклерине джетиб, татыб сер болгъанлагъа да болушады. Къан басымы кёлтюрюлгеннге, джётелге, джюрек дженгил ишлесе джарайды, макъа аурууу, къоян аурууу болгъаннга да хайырлыды.
Джарашдырыу мардасы уа былайды: 15 грамм къургъакъ хансны алыб, 200 миллилитр къайнай тургъан суугъа атыб, шайча этиб, сууутуб, сюзюб, уллу шай къашыкъ бла кюнюне 4 кере ичигиз. Джашиллей саптагъайыны чапыракъла битген джеринден кесиб алыб, ариу джуууб, иги силкиб, кебдириб, сора сууун чыгъарыб, андан 200 миллилитрни 300 миллилитр аракъы бла къатышдырыб, 30-40 тамчыдан кюнюне тёрт кере ичигиз.
Джюрек дарманны (валерьяна) тамырындан 10 граммны, тёртгюл къаураны хансындан 15 граммны алыб, бир-бирлерине къатышдырыб, 200 миллилитрни 70 градуслу кючлю аракъыгъа атыб, 2-3 кюнню тургъандан сора, 30-40 тамчыдан кюнюне 3 кере ичигиз.