КЪЫЗЫЛ ТАМЫР (ПОДМАРЕННИК НАСТОЯЩИЙ)

Бу хансны бизни джерледе кёб тюрлюсю тюбейди. Барысыны да бирча дарманлыкълары болады да, мен билгенден не тюрлюсюне да “къызыл тамыр ханс” дейбиз. Мен да ол халда джазама. Бу кёбджыллыкъ, мийиклиги 25-80 сантиметрге джетген ёсюмдю. Саптагъайы къарыусузду, баш тамырдан битеди, тёрт иегилиди, кеси да тюз ёрге чагъады. Тюб тамыры - къызыл, гоккалары узун, къалын сибирткиликчадыла, бал татыу этедиле, ууакъладыла, джарыкъ-сары бетлидиле. Чапыракълары энгишге ийилиб, кёксюлдюм бетлидиле, башырагъында тунакы джашилдиле, къыйырлары джити, джылтырауукъдула, хар бир кёзюулю битген джеринде 8-12 чапыракъ болады.

Никкол-элия (июнь-июль) айлада чагъады. Урлугъу къоз тюрюслюдю. Хансны татыуу ачыды, ауузунгу къалын этеди. Кеси да къургъакъ дуппурлада, джайлыкълада, джол джанлада, бачха чекледе, кёкен аралада, талалада ёседи.
Къызыл тамыр дарманнга бютеулей да гоккалары бла чакъгъан кёзюулеринде джыйылады. Ол шекер ауруугъа, бауур, ёпке ауруулагъа, ичи ётгеннге, ашхыны ауругъанлагъа, бюрек ауруулагъа, сары суулары болгъанлагъа бир мардада бериледи. Кесилиб, ариу кебдирилиб джыйылгъандан 40 граммны алыб, бир литр къайнагъан суугъа атыб, шайча этиб, 2-шер уллу шай къашыкъ бла кюнюне 7-8 кере ичигиз. Неда джай айлада аны сыгъылыб алыннган сууундан 2-шер уллу шай къашыкъ бла 4 кере ичигиз.