КЪОЗУ КЪУЛАКЪ (ЩАВЕЛЬ ОБЫКНОВЕННЫЙ)
Мийиклиги бир метрге джетген кёбджыллыкъ хансды. Ашалгъан хансды да, кимге да белгилиди. Къозу къулакъны саптагъайы узун ызлыды. Тюб тамыры бла баш тамырлары алай уллу болмайдыла. Чапыракълары кёзюулю ёседиле.
Саптагъайны тюз башы кёб бутакълыды, гюллери бла бирге кёрюнюшю сибирткиликчады. Чакъгъан хычаман-никкол (май-июнь) айлада этеди. Кеси да мылы джайлыкълада, чегет майданлада, ауушлада ёседи, бачхалада битдириледи. Саптагъайыны да, чапыракъларыны да татыуу мыстыды, хант бла да къабыл этиледи, мыстылыгъы ючюн кёб ашаргъа джарамайды. Ашхында хантны эритирге, ётню чыгъарыргъа болушады, къан тамырланы бегитирге джарайды. Бурну, тиш эти, ашхыны къанаса да тохтатыргъа болушады. Къан тюкюргеннге, сууугъу болгъаннга да къозу къулакъ чапыракъны мардасыз ашаргъа джарамайды. Ол себебден бир мардада хайырланнганыгъыз игиди.
Бир уллу шай къашыкъ бла къозу къулакъ чапыракъны кебдирилиб, джыйылыб тургъанын алыб 400 миллилитр сууда 15 такъыйкъаны къайнатыб, бир-эки сагъатны сууутуб, андан сора сюзюб, сюзюлмеден 50 миллилитрден хар ашарны аллы бла саулугъугъузгъа себеб болгъунчу ичигиз. Саптагъайын, чапыракъларын кебдириб джыйгъандан сора да, джангылай, чийлей къышха тузлагъанла бек иги этедиле.
Дагъыда: баш тамыры да, тюб тамырыда, урлугъу да ичи ётгеннге, бууунлары, санлары ауругъанлагъа шайча этилиб ичириледи.
 
КЪОЯН КЪОБУСТА (ОЧИТОК БОЛЬШОЙ)
Кёбджыллыкъ, мийиклиги 40-80 сантиметрге джетген ёсюмдю. Тюб тамыры урчукъчады, къыйыры ууакъ тамыр джоппучукъду. Саптагъайы кёбюсюне бир болады, тюз ёрге ёседи. Чапыракълары саптагъайны “къучакълабдыла” тюблери бла, джюрек тюрюслюдюле, къыйырлары тюздюле, бир-бирлеринде тишле да боладыла. Гоккалары джоппу джыйылыб, 10 сантиметрге джетеди аланы энлери, къалындыла, сибирткиликге ушашдыла. Кеслери да къызылыракъ-акъ бетлидиле, урлукълары, гаккыча, зугулуракъ, узунлукълары 0,5 миллиметрди.
Къоян къобуста элия (июль) айдан кюзге дери чагъыб турады. Аны бютеу да хансы дарманнга хайырландырылады, дарманнга джангылай джюрютюледи. Андан “биосед” деб дарман да этиледи. Аны къарыусуз адамгъа тин берирге, чархын, санларын тазаларгъа хайырландырадыла.
 
{jcomments}