КЪАБ (ТЫКВА ОБЫКНОВЕННАЯ)

Къаб бирджыллыкъды, джерге джайылыб ёседи, узунлугъу 10 метрге джетеди. Тамыры турмагъа ушашды. Саптагъайы джерге джайылыб барады; чырмауукъча, узун къылчыкълыды, билезиклери да болады, юслери да ууакъ джити тюклюдюле, билезиклерини эмда джити тюклерини болушлукълары бла къабны саптагъайы терекге, хуналагъа, чалманлагъа тынч ёрлеб кетеди.
Чапыракълары джашилдиле, беш къалакълыдыла, къыйырлары уллу тишлидиле, узунлукълары 6-15 сантиметр, кенгликлери 5-12 сантиметр, юслери къалын къаты тюклюдюле. Гоккалары джарыкъ сарыдыла; уллуладыла, кенгликлери 10 сантиметрге джетеди. Къонгураугъа ушашды; джоппу эркек урлугъу, биришер да тиширыу урлугъу болады. Джемиши бек уллу болады. Бир-бирде аны кенглиги 50 сантиметрден атлайды. Тыш къарамлары тюрлю-тюрлю, къабугъу, агъашча, къаты, джумушакъ да болады, ичи сарыды, татлыды. Урлугъу кёбдю, къол бла ариуланыб алынады.

Къаб июль-август айлада чагъады. Кюз айлада бишеди. Къабны 3000 джылны мындан алгъа Мисирде битдиргендиле. Мексикада ёсдюргенлерине да 2500 джыл болады. Эресейге XIX-чу ёмюрню аллында джайылгъанды. Къаб кийик ёсюб тюбемейди. Къабны адамла кеслери ашаргъа, мал ашха да сабанлада, юй тёгерек бачхалада битдиредиле. Кёбюсюне аш айырыб, мизам бла ашагъанлагъа, сабий ашарыкъгъа джюрютюледи. Къаб ичи иги джюрюмегеннге, ичи ашны тыйыншлысыча эритмегеннге, джаулу ичегисинде сууугъу болгъаннга, ёт къууугъу къарыусуз ишлегеннге, къан тамырларыны ичинде туз къатыб башлагъаннга, джюреги къарыусузгъа, бюреги, баууру ауруб, аякълары кёберек бола тебрегеннге, ёпке аурууу болгъаннга, сийдиги кереклисича джюрюмегеннге джарайды. Сюйсегиз, чийлей 500 граммны, сюйсегиз, сууда неда исси ыхтауда бишириб, 1,5-2 килограммны ашаб туругъуз кюнюне тамам эрикгинчин. Къаб сууну бал бла ичерге да боллукъду. Гоккаларын къайнатыб, кесилген джарагъа салыгъыз, джангы урлугъу сууалчан чыгъарыргъа да джарайды.
Эсигизге салыб къояйым: къабны 1000 урлугъу 180 граммды. Урлукъну тыш къаты къабугъундан ариулагъан сагъатда ичинде джукъа джашил къабугъун урлугъуну юсюнде къоюгъуз. Джукъа джашил къабугъу юсюнде тургъанлай, 300 граммын уууб, ууучугъузда ууакълаб, аны да 100 грамм бал бла къатышдырыб, эртденбла джукъ ашагъынчы, бир сагъатны ичинде бёле-бёле ашаб бошагъыз. Ол 400 грамм къатышма 15 джыл толгъанлагъа мардады. Андан гитче сабийлеге 150 грамм мардады. Къабны урлугъундан 500 граммны алыб, тыш къабугъу бла бирге ууакълаб, бир литр суугъа атыб, ол сауутну да ичинде сууу къайнай тургъан бир уллу сауутха салыб, эки сагъатны джылытыб, исси этиб, къайнай башлагъынчы отдан, суудан да алыб, сууутуб, суу кисей бла иги сыгъыб, сюзюб, онбеш джылдан атлагъанла, сюзюлмени бютеу да эки сагъатны ичинде ичиб тауусугъуз.
Быллай сюзюлмени джылы оннга джетген сабийге 300 грамм, беш джыл болгъан сабийлеге да 100-150 грамм урлукъдан джарашдырыб ичиригиз. Уллу-гитче да къабны урлугъун дарманнга хайырландыргъандан сора 3-4 сагъатны ичин ётдюрген дарман ичерге керекдиле. Сёз ючюн, Магнезий сульфатдан 5-7 граммны 100 миллилитр суу бла къатышдырыб ичигиз, 5-7 процентли эритме этиб. Неда чёблеу джаудан юч уллу шай къашыкъны бир кереге ичигиз.
Дагъыда баста этигиз: къабны къабугъундан, урлугъундан ариулаб, ууакълаб, къазаннга салыб, 500 миллилитр суу къуюб, толу бишмеген тюйден да 50 грамм, ууакъ тартылгъан будай джарманы аны юсюне къуюб, къайнатыб, бишириб, джюрегигиз сюйгенча, бал къошуб ашагъыз.