ДЖЫЛАН СЮТ ХАНС (ОЧИТОК КАВКАЗСКИЙ)
Къарачайны джеринде джайлыкълада, къая аралада, къургъакъ, ташлы джерледе, ачыкъ дуппурлада ёседи. Мийиклиги 10-20 сантиметр чакълыды. Чапыракълары къалындыла, орезатны (роза) чапыракъларына ушашдыла, къалакъчыкъла бир-бирлерин джаба битедиле, саптагъайлары джатыб неда ёрге ёседиле. Июнь-июль айлада чагъады.
Джылан сют уулуду. Бу хансны чапыракъларын не тюрлю да джараны юсюне саладыла, иги болушады.
ДЖЫЛАН ОТ (ОЧИТОК ЕДКИЙ)
Кёбджыллыкъ, уулу, мийиклиги 10-15 сантиметр болгъан хансды. Баш тамыры джайылыб ёседи, бютеу да бирча базыкълыгъы болады. Андан чыкъгъан саптагъайны бутакълары джайылыб ёседиле, кеслерини да чапыракълары гаккы тюрюслю боладыла. Джетеклери 5-6 тизгин чапыракълары бла джерге джатыб ёседиле. Экинчи гюл саптагъайлары, джукъа ууакъ битген чапыракълары бла, ёрге кёлтюрюледиле. Гоккалары тюз бешмюйюшлю джулдуз тюрюслюдюле, алтын-сары бетлидиле, кеслери да гюл саптагъайны тёппесинде чагъадыла джай айлада.
Джылан от кёбюсюне къургъакъ, къумлу, тик джерледе, къабыргъалада, къургъакъ джайлыкълада ёседи.
Бу ханс адамгъа къууат береди, ашха ачады, ичегилени ишлетеди, адамны къан басымын кёлтюреди, ашхынны, джюрекни, бауурну аурууларын тохтатады. Шай къашыкъ бла бир ууакъланнган хансны, 200 миллилитр къайнагъан суугъа атыб, шайча джарашдырыб, кесигиз ушатханча балдан салыб, 100 миллиграммдан кюнюне эки кере ичигиз иссилей. Безгек ауруу къатылгъан джылан отну хансын гырджын бла ашаргъа боллукъду. Аны сууун сепкил бетге джагъадыла, кёбюсюне бетдеги сепкиллени кетереди.
Дагъыда: малны ич джауу бла джангы джылан сютню бир-бирлери бла келишиулерин 1:2 этиб къатышдырыб, джакъма джарашдырыб, тюрлю-тюрлю къотурлагъа, джаралагъа, сыннган сюекге джагъадыла. Уулу ханс болгъаны себебли сакълыкъ керекди.
{jcomments}
