АКЪ КЪАЙЫН (БЕРЕЗА БОРОДАВЧАТАЯ)
Табигъатны айбат этген, миллет сюйген, мийиклиги 20-30 метрге дери джетген джаш терекни къабугъу сыйдам акъ болады, къарт терекни къабугъу кёбюсюне джарылыб, хуртта-хуртта болуб, кертисинде къара-моруракъгъа тартады. Юслеринде да чарх джаугъа ушаш ууакъ-ууакъ гуммосчукълары болады.
Акъ къайынны бюрчюклери джитирекле, тутсанг къолунга джабышхан габушурлары боладыла юслеринде. Чапыракълары тизилиб, юч бюрчекли, джюрек тюрюслюдюле, джалан боладыла, учлары да, тишлеча, джитиле, къолунга джабышхан да этедиле. Чапыракъланы кёкге айланнган джанлары ачыкъ джарыкъ джашил, тюблери джарыкъ джашил болады.
Гоккалары бутакъларыны къыйырында узун салынма сыргъалачадыла. Дарманнга чапыракълары бла бюрчюклерин хайырландырадыла. Аладан сора да акъ къайын суу ичиледи. Бюрчюклери ачылгъынчы, джайны аллы бла акъ къайын суу джыйылады, чапыракълары уа апрель-май айлада чагъыб, ариу ийисли болуб, къолгъа джабышхан кёзюулеринде алынадыла, салкъын джерде дженгил кебдириледиле. Бу терек кёбюсюне чегет къыйырлада, таулада, тау этекледе ёседи. Юй тёгерекледе да орнатадыла аны. Акъ къайынны сууун не тюрлю ауруугъа да джаратабыз.
Сёз ючюн, джюреги къарыусузлукъ этиб, аякъларына суу джыйылыб, тоблукъ болуб башласа, баууру ауруб, териси саргъалгъанча кёрюнсе, ёпкеси, ёпке башлары инджитиб, джётел этиб, къыйын солуб тебресе, ёт къууукъну сууугъу болса, бу халда бу мардада ичигиз: эки гитче шай къашыкъ бла бир акъ къайынны чапырагъындан алыб, 200 миллиграмм къайнагъан суугъа атыб, шай халда 30 такъыйкъаны тутуб, сууутуб, сюзюб, гитче шай къашыкъны учу бла бир гидрокарбонат натрийден (сода) къошуб, кюнюне 3-4 кере ичигиз. Санынгдан сийдигинги, ётюнгю чыгъарама десенг, бир гитче шай къашыкъ бла бир бюрчюкню (чирчикни) 100 миллиграмм къайнагъан суугъа атыб, шай халда этиб, кюнюне 3 кере ичигиз. Ол биринчиси.
Экинчиси уа, терини къотуру, тери аурууу кичиучю болса, акъ къайынны чарх джауундан къошулуб этилген джакъма дарманны, Вилькинсонну, джагъыгъыз. Териде кесилген джарагъа уа бу терекни чарх джауундан къошулуб этилген Вишневский джакъманы джагъыгъыз.
