АРТЫ-КЪОЛ/АРТЫ-КОЛ/, балка на лев. бер. р. Аман-Къол; къол «балка».

АРТЫ-ЧЕГЕТ, лес и уроч., так же называется и река, прав. прит. р. Гиляч; чегет «лес».

АРТЫ-ХУТУР, местн. на лев. бер. р. Теберды близ аула Сынты; хутур «хутор», «поселение», близ этой местн. расположен хутор Ижаевский.

АРТЫКЪ/АРТЫК/, местн. и лес на юго-вост. аула Верхняя Мара; артыкъ «лишний», «остаток», «изобилие». Термин артыкъ «остаток» возник в тех местах, где земельные участки, распределённые между их владельцами, оставались свободными, незанятыми. Это чаще всего происходило из-за труднодоступности тех земель, которые оставались незамеченными при разделе.

 Эресей Федерацияны Джазыучуларыны союзуну члени, Къарачай-Черкесияны маданиятыны махтаулу къуллукъчусу, туризм санагъатны ветераны, Къралла арасы палатаны «Знаковая личность» деген медалы бла саугъаланнган Батчаланы Муссаны джашы Альбертге быйыл 80 джыл толгъанды.

А. Батча улу 1938-чи джыл Шам Тебердиде туугъанды.

1941-чи джыл мамыр джашау бузулуб, Уллу Ата джурт къазауат башланады. Арадан эки джыл ётюб, къарачай халкъны туугъан джеринден узакъ киши джуртлагъа кёчюредиле. Батчаланы Муссаны юйюрю Къазахстанны Джамбул областыны Мерке районуну «Хорлам» колхозуна тюшеди. Кёчгюнчюлюкде хал бек къыйын болгъанды. Ол зарауатлыкъ, артыкълыкъ Альбертни бюгюн-бюгече да эсинден кетмейди. Эркинлик берилиб, 1957-чи джыл къарачай халкъ Ата джуртуна къайтханында, Батчаланы Муссаны юйюрю да туугъан эли Огъары Тебердиге келиб тюшеди. Альберт эки джылдан Къарачай шахарда интернатны окъуб бошайды. Ол джыл огъуна Къарачай шахарда устазла хазырлагъан институтха кириб, 1964-чю джыл аны джетишимли тауусуб, орус тил бла адабиятны, къарачай тил бла адабиятны устазы болады. Таулу джаш Даусузну школунда устаз болуб бир джылны ишлейди. Андан сора аны Теберди шахарда кечеги школну завучу этиб саладыла. Алайда ишлей, сынамын ёсдюре, атын иги бла айтдырады. Аны эслеген тамадала Батча улуну Доммайда ишчилеге кечеги школ ачаргъа иедиле. Биринчи атламла къыйын болсала да, учунмакълыгъы, таукеллиги болгъан джаш уста школну къураб, аны директору болуб, тил бла адабиятдан дерсле бере ишлеб турады. Ол кюндюзгю школда да устазлыкъ ишин бардырады.

 Мындан алда Черкесск шахарда Шимал Кавказ кърал гуманитар-технология академияны спорт залында джаш дизайнерлени «Минги Тау» атлы IX-чу халкъла арасы конкурсу болгъанды.

Аны тыйыншлы дараджада бардырыргъа Эресей суратлау академияны президенти Церетели Зураб эмда ол академияны «Союз дизайнеров» атлы халкъла арасы бирлешлигини тамадасы Бобыкин Андрей, ШККъГТА-ны ректору Къочхарланы Руслан башчылыкъ этгендиле.

Тогъузунчу кере бардырылгъан бу тукъум эришиулеге кийим тигиучю усталаны къол ишлерин сюзген бёлекни къурамына атларын бу санагъатда айтдыра келген керти устала киргендиле. Аны себебли сюзюучюлени председателине бирси конкурсладача, быйыл да Атайланы Магомедни къызы Лариса сайланнганды.

Кёб болмай «Къарачай» газетни редакциясына бир ашхы къонакъла келдиле – къыл къобузда (скрипкада) сокъгъан юч къарнашчыкъ бла аталары. Ыйыкъны аягъы эмда байрым кюнню ингири джууукълашыб келгенине да къарамай, биз - редакцияны къуллукъчулары - баш редакторну кабинетине джыйылыб, кетерге излемей, бу ариу, фахмулу сабийлени сокъгъанларына тылпыу алмай тынгылайбыз.

Хар макъам кесича бир тюрлю бир ариу эшитиледи. Юч къарнашчыкъны да къыл къобузлары аланы джылларына кёредиле – бириники уллу, экинчиники андан гитчерек, ючюнчюнюкю уа гитчечик. Была кимле болгъанларын бу тизгинлени окъугъанла билирге ашыгъа болурла. Мен аланы атларын уллу джюрек разылыкъ бла айтайым: Ораскъулланы Шамилни джашы Олег – Черкесскеде 17-чи номерли гимназияны 9-чу классыны сохтасы, аны къарнашы Владимир - ол гимназияны 6-чы классыны сохтасы, ючюнчю къарнашчыкълары Рашид - 17-чи гимназияны 1-чи классыны окъуучусу.

Сансау  здоровый, сильный  (о человеке).

Сансы (-у)  звенеть, шуметь (в ушах).

Сант  нечувствительный; рассеянный; растяпа, простак.

Сантыл  невкусный.

Сант  мурса  бот.  крапива  глухая.

Санча  дурашливый, глуповатый; несущий несуразницу (вздор), говорящий невпопад.

Сангкъылчакъ (-гъы)  анат.  книжка (отдел  желудка  жвачных); ~  сохта  сохта (кушанье)  с  начинкой  из  печени.