- Подробности
ГИТЧЕ-КЪОЛ /ГИТЧЕ-КОЛ/, река и уроч. на прав. бер. р. Теберды, ниже устья р. Джамагъат, впадает в р. Теберду, выходит к Мраморному карьеру; къол «балка».
ГИТЧЕ-КЪОЛ-БАШЫ /ГИТЧЕ-КОЛ-БАШЫ/, гора на зап. склонах хр. Кёнделенле в бас. р. Теберды в ист. балки Гитче-Къол; къол «балка»; баш «верховье».
ГИТЧЕ-КЪУЛАКЪ /ГИТЧЕ-КУЛАК/, балка у аула Учкулан в бас. р. Учкулан; къулакъ «балка».
ГИТЧЕ-КЪУРУ-КЪОЛ /ГИТЧЕ-КУРУ-КОЛ/, балка и уроч. в бас. р. Кичи-Балыкъ гитче «малый»; къуру «сухой», «пустой»; къол «балка».
ГИТЧЕ-КЪУРУШХУ /ГИТЧЕ-КУРУШХУ/, балка и местн. в верх. р. Уллу Курушху, прав. прит. р. Гара-Ауузу-Суу (Чегем. ущ.).
ГИТЧЕ-КЪЫШЛЫКЪ /ГИТЧЕ-КЫШЛЫК/: 1) река, прав. прит. р. Акъсауут; 2) уроч. в междр. рек Теберды и Кубани на юго-вост. аула Нижняя Теберда (Сынты); 3) уроч. и зимовье на юге аула Каменномост (Ташкёпюр) на прав. бер. р. Кубани; 4) уроч. в бас. р. Дууут; 5) река, прав. прит. р. Кумы; гитче «малый»; къышлыкъ «зимовье», «сенокосное угодье».
ГИТЧЕ-ЛАХРАН, река, лев. прит. р. Балыкъ выше села Хабаз; гитче «малый»; скорее всего понятие лах или лакъ уходит своими корнями в др.-тюрк. языковой мир – общие по сюжету игрища молодых карачаевцев лакъ-лакъ-ат-оюн и чувашей улах, можно допустить и древнекавказское происхождение лаг/лак – «человек»; ран «терраса».
ГИТЧЕ-МАРАЛЛЫ-КЪОЛ /ГИТЧЕ-МАРАЛЛЫ-КОЛ/, балка на прав. бер. р. Балыкъ (Малка); гитче «малый»; марал «олениха»; къол «балка».
- Подробности
Ставрополь крайны Шпаковский районуну Михайловск шахарында больницада бизни джердешибиз, Къош-Хабль элден, Канаматов Азамат да ишлейди. Ол мында эм уста хирургланы бирине саналады. Аллах берген фахмусу болур, джумушакъ къоллу, ариу сёзлю, ишин толу билген адамды. Ауругъан адамны джанына, джау джагъылгъанча, сёзю да балхам бола, ауругъанны инджиуюне ачхыч таба, такъырлыкъ басхан кёлюн ала билген сыйлы атха тыйыншлы врачды Азамат. Аны къолунда ауруб джатхан адамла бюгюн-бюгече да анга разылыкъларын билдиргенлей турадыла. Кесини ишин толу билген уста болгъанына аны КъЧР-ни Правительствосу берген талай Махтау къагъыты эмда бирси кърал саугъалары шагъатлыкъ этедиле.
Бу къыйын санагъатда ишлеб, адамланы аллында да сый, бюсюреу табар ючюн, джашауда сайлагъан ишин джюреги бла сюерге эмда ауругъанны джашауу ючюн джууаблы болгъанын ангыларгъа керекди.
Врачны иши бек къыйын болгъаны хакъды, артыкъсыз да бек хирургну джумушу ауурду. Азамат кюнюне 5-6 операция этеди. Ауругъан адамны амалсыз джарыргъа керек болса, аны толу баджарыб, андан башха джумушланы медсестраны бойнуна салыб къоймай, кеси да джокълаб, тинтиб, джараларына къарагъанлай турады. Алай бла кечеге дери больницада къалыб да кетиученди. Ауур джарасы болгъан адамны уа хаман халын соргъанлай, бир гитче тарыгъыуу болса да, аны сансыз этиб къоймайды.
- Подробности
Тарихчилени ачыкълагъанларына кёре, къобузну биринчи чыгъаргъан адам немца уста Христиан Буштан болгъанды. Алгъы бурун ол аууз къобуз, ызы бла аны тамалында гыбыт къобуз, андан сора да къобузланы талай тюрлюсюн этгенди.
Башха халкъладан айырылыб, артыкъсыз да бек, Кавказда къобуз къууанчланы джарыгъы бола келгени хакъды. Ансыз бир той, къууанч бардырылмагъанды, таб, бюгюнлюкде да, джашауну джангы излемлерине кёре хар не да бола тургъанлыкъгъа, къобуз согъулгъан тойгъа бир тюрлю сый, багъа бериледи. Аны себебли Кавказда джашагъан халкъланы маданият дуниясында къобуз миллет инструментлени арасында баш орунну алады.
Эресейни Тула, Вятка, Къазан, Саратов дагъыда башха шахарларында къобузну талай тюрлюсюн чыгъара эдиле. Ала кнопкалы, бир тизгинли, эки тизгинли тиеклери болгъан къобузладыла. Арт джыллада уа Армавирде, музыкалы инструментле этиучю фабрикада, аладан да бай къуралгъан къобузланы чыгъарыб тургъандыла. Алай болса да Шимал Кавказда чемер, музыка фахмулары терен, бай болгъан уста адамла келишген къобузланы тюрлю-тюрлюсюн чыгъаргъанлай барадыла.
Алайды да, Псыж элде джашагъан Табулов Мухарби Даутович аллай алтын къоллу, чемер усталаны бириди. Атасы Даут агъач уста болгъанды. Мухарби сабий джылларындан башлаб атасына болуша, аны къолундан чыкъгъан сейир затлагъа эс бёле тургъанды. Андан кёб затха юрене, ахырында агъач уста болгъанды. Ол агъачдан джууукъларына, тенглерине тюрлю-тюрлю затла эте, сынамын ёсдюре баргъанды.
- Подробности
Адам сабий заманындан башлаб туугъан джерин сюйгенлей турургъа кереклисин ата-ана сингдире барыргъа керекдиле. Туугъан джуртуна терен сюймеклик деген андан башланады. Алай бла аллай адам джашай, уруна, туугъан, ёсген джеринде сыйлы орун айыра, атын да айтдырады.
Ногъай районну Эркин-Юрт элинде джашагъан белгили сабанчы, РСФСР-ни махтаулу механизатору Курмангулов Къаншаубий Азаматович да джашауун джерчиликге атаб атын айтдыргъан адамланы бириди.
Озгъан ёмюрню 70-чи – 80-чы джылларында уста комбайнёрну джетишимлерини юсюнден хапарлары областыбызны тышында огъуна кенг джайылгъан эди. Аны юсюнден джергили басмада кёб сейир затла джазылгъан эдиле. «…Ол джерни тылпыуун джюреги бла ангылайды…», «…Аны звеносуча алчы саулай крайда да джокъду…», «Ишин толу билген, акъыллы башчыды ол…» деген бу тукъум махтау сёзле хар джаш механизаторгъа да айтылыб бармай эди. Айхай да, сабийлик джыллары Къаншаубийни совхозну сабанларында ётгендиле. Ол туугъан джерини сабан тюзлерини хар дуппурун, батыкъ джерин, къол аязынча, ачыкъ биле эди. Джаз башында сабан сюрген кёзюуде бир-бир трактористлени алайыны джеринден толу хапарлары болмагъанлары амалтын аланы тракторлары сыныб къазалмай тохтай эдиле. Къаншаубийни «темир аты» уа бир кере да джарсытмагъанды аны ишин. Къачан да къара ишден къоркъмагъан Къаншаубий берилген джумушну арымай-талмай, махтау бла толтуруб тургъанды.
- Подробности
Уллу Ата джурт къазауатны ветеранлары джылдан джылгъа, чык седирелгенлей, ай медет, таркъая барадыла. Хар джыл сайын Хорлам байрамгъа аталгъан джыйылыулада барыбыз да аланы кёрюрге учунабыз. Бюгюнлюкге дери арабызда джашаб тургъан ветеранлагъа ол джарыкъ кюнде артыкъ сый берирге, бюгюннгю рахат джашауну бизге саугъа этгенлери ючюн аланы алларында борчлу болгъаныбызны кёргюзюрге эмда джюрек разылыгъыбызны билдирирге излейбиз.
Мындан алда Уллу Хорламны байрамына республиканы сыйлы адамларыны бири болуб, Уллу Ата джурт къазауатны ветераны, 94 джыл болгъан Ивашков Павел Иванович да келген эди. Ол белин къартлыкъгъа хорлатмазгъа кюреше, бюгюнлюкде да аскер чыныкълыкъны джоругъунда джашаргъа сюйгени танылады.
Павел Иванович Ивашков 1925-чи джыл башил (январь) айны 13-де Георгиевск шахарда ишчини юйдегисинде туугъанды. Ол сегизджыллыкъ школну тауусхандан сора шахарда механизаторла хазырлагъан эл мюлк техникумгъа окъургъа киргенди. 1943-чю джыл 18 джылы толгъан Павел аскер комиссариатха барыб, тилек къагъыт джазыб, кеси разылыгъы бла совет аскерчилени тизимине къошулгъанды. Ол къуллукъ этген Григорополисский станседе аскер бёлекге кийим, ашарыкъ дыккылыкъны чуруму бла тели ауруу (тиф) джайылгъан эди. Джукъгъан ауруу Павелни да аяб къоймагъанды. Алай бла аскерчи джаш Михайловское элде ат заводда орналгъан госпиталда талай кюнню дуниясын танымай ауруб джатханды. Эс джыйгъанлай, Ивашков Павел Кропоткин шахардан узакъ болмай баргъан урушха аскерчи тенглери бла бирге киргенди.