Мындан алда Нарсанада уллу къууанч иш болду. Шахарны ара майданына, бу джолча, алай кёб адам сан бир джыйылады. «Гостеприимный Кисловодск» деген фестиваль къарачай халкъны маданиятына аталгъан эди. Аны къурагъан эмда бардыргъан Нарсанада джашагъан къарачайлыланы джамагъат бирлешликлери эди. Шахардан адамла болуб къалмай, Къарачай-Черкесияны эллеринден, хоншу регионладан, къралыбызны узакъ, джууукъ джерлеринден санаторийледе солургъа келген къонакъла да джыйылгъан эдиле.
«Къарачай - алан халкъ» джамагъат бирлешликни Нарсанада бёлюмюню тамадасы Къулчаланы Асхатны джашы Исса биринчи сёлешди.
Ол миллетибизни тарихинден, маданиятындан, белгили адамларыны юслеринден джыйылгъанлагъа хапар айтды, бу къууанч бла алгъышлады.
- Бизни шахарда кёб миллетни келечилери бир-бирлерин ангылаб, шохлукъда джашайдыла, ишлейдиле, – деди Нарсананы мэри Курбатов Александр Вячеславович кесини сёзюнде. – Бюгюн этиле тургъан огъур иш да анга шагъатды. Адамла кеслерини халкъны тарихин, маданиятын билгенлери бла къалмай, бир туздамны ашаб, бирге джашагъан башха халкъланы ёсюм джоллары бла да шагъырей болургъа излейдиле. Бюгюн шахарчыла, тышындан келгенле да ол муратларына джетерикдиле. Къарачайлыла урунууну сюйген, керек джерге биринчи джетген, кимге да болушургъа тырмашхан адамла болгъанларын шахарчыла кёрюб турадыла. Бу шохлукъ ёмюрлюкге сакъланныгъына, аны сюйген шахарыбызны мындан да ариу, айбат, бай этерге онг берлигине да мени ишегим джокъду. Барыгъызны да Къарачай халкъны маданиятыны кюню бла алгъышлайма.
Аны ызындан шахар Думаны тамадасы Волошина Любовь Николаевна бу шохлукъ, бу огъур хауа ёмюрлени узагъына хоншу болуб джашагъан ата-бабаларыбыздан келгенин чертди. Ол байламлылыкъ энтда къарачайлыла бла башха халкъланы маданиятларын ёсдюрюрге, бир мурат бла биригиб урунуу джетишимлеге элтиригин айтды.
Бизни республикада «Къарачай - алан халкъ» джамагъат бирлешликни тамадасыны орунбасары Боташланы Сулайман тышындан алайгъа келген ахлуларыбызны атларындан сёлешди. Ол кёзюуде миллет кийимлери бла сахнагъа джаш бла къыз, гоппан аякъ бла айран алыб чыгъыб, Сулайман хаджиге бердиле. Ол да аны алыб, адетдеча, джыйылгъанлагъа алгъыш сёз айтыб бир сабийге уртлатды. Андан сора сахнадагъыланы бары да къарачай айранны татыуун кёрдюле.
Фестивалны бардыргъанла Шимал Кавказны Муслиманларын бирикдирген аралыкъны председатели, Къарачай-Черкесияны муфтийи Бердиланы Исмаил хаджиге сёз бердиле. Ол быллай фестивалла къураргъа онг бериб, миллетле бир-бирлерини тарихлери, маданиятлары бла шагъырей болурча этген шахарны тамадаларына джюрек разылыгъын билдирди. Бу халда тюбешиуле Нарсанада тамал салыб тургъанланы бирикдириб, мындан ары да шохлукъну бегите барлыкъларына ышаннганын айтды.
Тышындан келген къонакъладан да кёбле сёлешдиле. Айтыргъа, тарих илмуланы доктору, ЮНЕСКО-ну махтаулу члени Бондарь Ирина бла Волгоград областда джамагъат байламлылыкъны хакъындан управлениени тамадасы Головин Валерий Нарсанагъа, аны адамларына, айырыб да, къарачайлылагъа, махтау-сый бердиле. Малкъардан келген делегацияны башчысы, «Къайсыннга джюз атлам» деген тарих бла маданиятны эсгертмелерин сакълагъан фондну директору Тетуланы Хадис къарачай-малкъар халкъны бек эртделеде башланнган джашау джолундан, ол заманладан эндиге дери джетген ашхы адетлеринден, маданиятындан юлгюле келтириб хапар айтды. Сахнагъа къарнаш республиканы «Инар» деген джырчы къауумун чакъырды. Аны артистлери «Айран» деген эски джырны ариу джырлаб, тынгылагъанланы къууандырдыла.
Алгъындан белгиленнгенича, хар сёлешгенни ызындан концерт номерле салыннган эдиле. КъЧР-ни кърал ансамбли «Эльбрус» абезекни, тау тепсеуню, къамала бла тепсеуню кёргюзгенинде, джыйылгъанла сюйюб, сейирсиниб къарадыла. Андан сора да «Харс», «Минги тау», «Арарат», «Юность Карачая», «Джёгетей» ансамбллени джашлары бла къызлары миллет мадният бла санатны тамалында фахмуларын кёргюздюле.
Не уллу къууанчда да киши джуртлада халкъыбызгъа джетген къыйынлыкъла сагъынылмай къалмайдыла. Бу фестивалда да айтылдыла аланы юслеринден. Хапчаланы Асмира уа «Кёчгюнчюлюк» деген джырны джырлаб эшитдирди. Дагъыда белгили джырчыладан талайын кёрдюле алайгъа келгенле. Аланы арасында КъЧР-ни махтаулу артисти Шыдакъланы Аминат, Джанатайланы Даут, Катчиланы Роберт, Джуккаланы Бийберт, Хубийланы Яна дагъыда башхала бар эдиле.
Шахарны джамагъаты, бу тёгерекден джыйылгъанла къарачайлыланы юслеринден кёб затны эшитгендиле, билгендиле. Алай а Нарсанагъа солургъа келгенлеге да фестиваль къаллай халкъгъа аталгъанын ангылатыргъа дурус эди. Аны эсге ала, чыгъыб сёлешген адамла бла къалмай, къууанчны бардыргъанла да хар джырдан, тепсеуден сора миллетибиз бла байламлы бирер хапарны айтыб бардыла. Биз да былайда аланы талайын газет окъуучулагъа теджейбиз.
…Къарачай халкъны, болмагъан сылтаула бла сюйген тауларыбыздан къыстаб, 14 джылны киши джуртлада азаб чекгени ёмюрде да унутуллукъ тюлдю. Аллай къыйынлыкъда джашасала да, Орта Азия бла Къазахстанны экономикасын кёлтюрюуге къарачайлыла уллу юлюш къошхандыла. Ол адамланы арасында урунууда джетишимлери ючюн нарсаначыла Байрамукъланы Дуда Урунууну Къызыл Байрагъыны ордени эмда ВДНХ-ны медалы бла, Темирболатланы Азамат бла Орусбийланы Ануар да аллай орден бла саугъаланнгандыла. Текуланы Сеитге Ленинни ордени эки кере берилгенди.
Нарсанадан чыкъгъан неда анда джашагъан адамладан кёбле маданиятда, санатда, спортда, джамагъат ишледе, медицинада, окъууда-билимде миллетибизни, шахарыбызны атын айтдыргъандыла. Аланы арасында былайда биринчи къарачай политика-джамагъат бирлешликни къурагъан Алийланы Солтан, РСФСР-ны маданиятыны махтаулу къуллукъчусу Боташланы Борис, биринчи кино актёр, джырчы Алийланы Чотай, СССР-ни эмда РФ-ны кърал саугъаларыны лауреаты, техника илмуланы докторуТокаланы Энвер, экономика илмуланы доктору Дудаланы Азнаур, махтаулу врачла Тамбийланы Солтан-Хамид, Блимгъотланы Кочар, Каппушланы Умар, Кавказдан тышында да атлары белгили спортчула Ёзденланы Исса, Балаланы Мекер, Борлакъланы Халис дагъыда башхала бардыла.
Фестиваль болгъан майданны ол къууанчха къалай джарашдыргъанларын да айтайыкъ. Алайда мийик сахна ишлеб, башын да джабыб, барына да таблыкъ къурагъан эдиле. Майданны бир джаны бла талай шатыр салыб, кёрмючле этген эдиле. Аланы хар бирини ичинде халкъыбызны хунерлигин, маданиятын, адабиятын, миллет кийимлерин кёрюрге боллукъ эди. Адамла, артыкъ да тышындан солургъа келгенле, тохтаб, суратха алыб оза эдиле. Аладан узакъ болмай джау джиб тагъылыб, къатында спорт эришиуле бара эдиле. Артыкъ да бек, белгили гёджеблени тутушханларына къарагъанла аслам болдула. Майданны къыйыр сюреминде айран ичирген, хычын ашатхан джерни да джокълар ючюн къалмай эдиле…
Фестивалгъа келгенле, аны къурагъанлагъа бюсюреу эте, ингирге дери кёз ачыб, алай чачылдыла.
КЪОБАНЛАНЫ Махмут,
АППАЛАНЫ Билял.
