Кёб болмай «Къарачай» газетни редакциясына бир ашхы къонакъла келдиле – къыл къобузда (скрипкада) сокъгъан юч къарнашчыкъ бла аталары. Ыйыкъны аягъы эмда байрым кюнню ингири джууукълашыб келгенине да къарамай, биз - редакцияны къуллукъчулары - баш редакторну кабинетине джыйылыб, кетерге излемей, бу ариу, фахмулу сабийлени сокъгъанларына тылпыу алмай тынгылайбыз.

Хар макъам кесича бир тюрлю бир ариу эшитиледи. Юч къарнашчыкъны да къыл къобузлары аланы джылларына кёредиле – бириники уллу, экинчиники андан гитчерек, ючюнчюнюкю уа гитчечик. Была кимле болгъанларын бу тизгинлени окъугъанла билирге ашыгъа болурла. Мен аланы атларын уллу джюрек разылыкъ бла айтайым: Ораскъулланы Шамилни джашы Олег – Черкесскеде 17-чи номерли гимназияны 9-чу классыны сохтасы, аны къарнашы Владимир - ол гимназияны 6-чы классыны сохтасы, ючюнчю къарнашчыкълары Рашид - 17-чи гимназияны 1-чи классыны окъуучусу.

Артыкъ сёз айтмагъан, олтурур, турур джерлерин билген, ариу халили, ишленмекликлери болгъан сабийлеге къарагъанымда, эсиме кёб тюрлю зат келди. Аз-кёб айтсакъ да, юйде ата бла ана балаларына эс бёлселе, аланы сагъышларын этселе, ала, орамны къыдыргъанла болмай, сабийлей огъуна бир муратны тутуб, анга джетерге кюрешедиле. Бу юйдеги анга толу шагъатлыкъ этеди. Кеслери башларына къалгъан сабийле, орамда айлана, аманнга-игиге къошула, этмезликлерин да этедиле, тюбемезликлерине да тюбейдиле. Бу къарнашчыкъланы уа орамда айланыргъа заманлары джокъду, бир дерсден бирине чабханлай джюрюйдюле.

Юйдегини тамадасы Олег, анга юч джыл болгъан заманында Черкесскени эстетика школунда музыка инструментле бла таныша келиб, къолуна къыл къобузну алыб, аны бла шагъырей болургъа, андан да озуб шохлукъ джюрютюрге тыйыншлы кёргенин юретиучюлерине ангылаталгъанды. Андан бери андан айырылмай да келеди.

- Аллында, эриксе къоярыкъ болур, сабий сабийлигин этеди, деб турдукъ, – дейди джашчыкъланы аталары Шамил. – Алай а Олег эригирге унамагъанын, таб, теренден терен сингиб баргъанын кёргеникде, анга къыл къобуз алдыкъ. Алай бла ол музыка школгъа кирирге хазырланыб башлады. Алты джыл болгъанында, 1-чи номерли музыка школгъа окъургъа салдыкъ. Аны биринчи устазы белгили скрипачка Алийланы Лариса, Ракайны къызы эди. Бусагъатда Лариса музыка училищеде скрипка бёлюмге башчылыкъ этеди. Аны сохтасы Татьяна Арасуловнада окъуйду Олег. Быйыл музыка школну тауусуб чыгъарыкъды.

Олегни къарнашы Владимир да тамада къарнашыны джолу бла барады. Ол да эстетика школгъа джюрюгенди, бюгюнлюкде 1-чи номерли музыка школну скрипка бёлюмюнде окъуйду. Эки джылдан музыка школну тауусурукъду.

Рашид эстетика школну бошаб, быйыл 1-чи номерли музыка школну биринчи классыны сохтасыды. Ол да скрипканы джолун сайлагъанды. Талай макъамны согъады, къарнашлары бла бирге концертлеге къошулуб тебрегенди.

- Мен скрипкада сокъгъанлыгъыма, дерслерими апчытмайма. Аны бла бирге 17-чи гимназияда шахмат ойнаргъа да джюрюйме. Бош заманымда сурат салыу бла да кюрешеме, - дейди Рашид.

Алайды, Олег бла Владимир да школда иги окъуйдула, ала да суратлау школгъа джюрюб, сурат саладыла. Аны бла да къалмай, Черкесскеде шахмат клубха да джюрюйдюле. Айтыргъа, аланы бош айланыргъа заманлары джокъду.

Бу фахмулу сабийле республиканы джамагъат джашаууна тири къошуладыла – талай кере концертледе, фестиваллада ёчлю орунлагъа ие болгъандыла. Айтыргъа, къарачай халкъны туугъан Джуртуна къайтханыны 60-джыллыгъына аталгъан республикан фестивалда да атларын айтдыргъандыла.

- Черкесскеде музыка училищеде скрипачланы халкъла арасы фестивалына Къабарты-Малкъарны артистлери да келген эдиле. Владимир бла мен ол байрамда скрипка сокъгъанланы арасында биринчи орунну алгъан эдик. Мени хорлагъаныбыз ючюн солургъа 21 кюннге «Артек» деген белгили сабий лагерге ашыргъан эдиле, - деб хапар айтады Олег.

Быйыл а ол лагерге Владимир да барыб келгенди – аны да скрипкада ариу сокъгъаны себебли джибергендиле ары.

Кёб болмай къуралгъан «Агло» деген бирлешлик «Сен джулдузса» деб фестиваль бардыргъанды. Олег бла Владимир анда биринчи орунну алгъандыла.

Конкурсну-фестивалны бардыргъанла «Аглону» башчылары Алботланы Мадина бла Орусланы Риммадыла.

- Биз къуралгъанлы кёб заман болмайды - тюгел джыл да толмагъанды, - деди Алботланы Мадина, статья джазардан алгъа телефон бла хапар соргъанымда. - Баш муратыбыз республикада фахмулу сабийлени ачыкълауду, алагъа джол бериудю. Мындан ары да джаш тёлю бла ишлер умутлубуз.

Къарнашчыкъла 17-чи номерли гимназияда байрам концертлени барысына да къошулгъанлай турадыла. Аланы, Аллахха шукур, кёбле таныйдыла, таб, сукъланнган да этедиле.

Ораскъулланы Шамил бла Аджиланы Ахматны къызы Айшатны тёрт сабийлери барды: Олег, Владимир, Рашид, Марат. Маратха алкъын джыл да болмагъанды. Атасы айтханнга кёре, ол да, аякъ юсюне тургъанлай, къарнашларыча, къыл къобузну къолуна аллыкъды.

- Мен школда окъугъан заманымда джырлай эдим, школну суратлау-чемерлик коллективине джюрюй эдим. Бютюн да биз, мени заманымы тёлюсю, Ёзденланы Альбертни джырларын бек джарата эдик. Барыбыз да аланы джырларгъа сюе эдик. Сабийлени аналары да маданиятдан узакъ кетмегенди - ариу тепсейди, конкурслагъа къошулуб тургъанды, - дейди Шамил.

Шамилни талай баш билими барды. Кёб тюрлю кърал къуллукълада ишлегенди. Бусагъатда энчи-фермер мюлк къураб, аны бла кюрешеди.

Шамилни анасы Хасанланы Любаны ариу ауазы барды, къобузну иги согъады. Атасы Рашид республикада белгили адамланы бириди - Преграднада, Къарачай эмда Черкесск шахарлада военком болуб ишлегенди.

- «Алма терегинден узакъ кетмейди» деген нарт сёзню бу фахмулу юйдегини юсюнде сагъыныргъа тыйыншлы болур, деб келеди кёлюбюзге - маданиятха сюймеклик сабийлени ата-аналарындан келеди. Алай а быланы юсюнде ол сюймеклик джангы, мийик дараджагъа чыкъгъанды. Бир юйдегиден юч джашчыкъны къыл къобузда сокъгъанларын биз биринчи кере кёребиз. Ала бу ишни, кеслери алларына тюл, профессионал тамалда, музыка школгъа джюрюб этедиле. Ол махтаугъа-сыйгъа да тыйыншлыды. Сабийлеге, аланы  ёсдюрген атагъа-анагъа да уллу джюрек разылыгъыбызны билдиребиз, мындан ары да джетишимле теджейбиз, - деди Ёзденланы Альберт. - «Къарачай» газетни баш редактору, Эресей Федерацияны махтаулу артисти, Къарачай-Черкес Республиканы халкъ поэти.

Айхай да, сабийледен айырылырдан алгъа аланы келир заманда кимле болургъа излегенлерин да билирге сюйдюк.

- Мен быйыл тогъузунчу классны тауусурукъма. Андан сора Черкесскеде медицина колледжге кирликме. Аны бошасам, врачлыкъгъа окъурукъма, - деди Олег.

- Мен джашаууму аскер къуллукъ бла байламлы этерикме, - деб джууаб берди Владимир.

Шамил, ышарыб: «Аны аты Армияны генералы Семенланы Магометни джашы Владимирни сыйы бла аталгъанды», - деб къошду.

- Рашид биринчи классха джюрюйдю, алкъын ким болурун да биле болмаз, - деб кёлюме келгенни айтама.

- Огъай, билеме. Мен банкир боллукъма, - деди Рашид бек таукел.

Бизге скрипкада сокъгъан банкирле керек болгъанларына ишек да джокъду. Ол затны ангылагъан Рашидни джашау джолу мамукъдан болсун…

Скрипач джашчыкъла «Минги Тауну» сокъгъанларында, барыбыз да, ёрге туруб, харс урдукъ. Бу сабийле ёсюб джетселе, халкъыбызны атын иги бла айтдырлыкъларына толу ийнанабыз, маданиятыбыз да аллайланы кючлери бла кенг, джарыкъ джолгъа чыгъарына къууанабыз.

МАМЧУЛАНЫ Дина.