- Подробности
Биз ат орун таба тебредик. Ол джаш меннге:
- Сен джылкъычы болуб ишлейсе да? Мени атым Олжасды, - деб къолун узатды.
- Хо, мен джылкъчыма, атым Хызырды, - деб джууаб бердим.
- Хызыр, мен сеннге атны кесерик эсенг сатарыкъма, юсюне минерге джарарыкъ тюлдю. Сен джылкъычыса, аман къылыкълы кийик аджирлени юретгенден хайыр джокъду, кесинг билесе, - деди.
- Тюз айтаса, - дедим. Эшикни къатына джетгенлей Олжас:
- Ма былайдан шкок бла уруб, андан сора кесерге керекди. Джашла болушурукъдула. Башха атха ауушдурургъа да боллукъбуз, юсюне бир джукъчукъ (ачхачыкъ) къошсанг, джаратсанг, келиширбиз, - деди.
Мен эшикни тешигинден аджирге къарайма, ол да къулакъларын къайгъылы къымылдата, бизден кёзюн алмай тура эди. Сора мен эшикни башы бла иги къарайма. Ол бек ариу эди, териси саргъылдым къум бетли иги тукъумлу аджир болгъаны белгили эди.
- Булан, - дедим мен. Ол кюнден башлаб, аджирни аты Булан болду. Биз Булан бла бир-бири кёзюбюзге къараб, бир-бирибизни ангыладыкъ.
- Берлик ахыр багъагъыз неди? - деб сордум атны иесине. Ол багъасын айтды. Ненча тенге болгъаны эсимде къалмагъанды. Атны орнуна джыллыкъ эки тай бла бир уллу къойгъа келишдик. Бычагъымы да ол джашха саугъа этдим. Алай бла, Олжас бла келишиб, къол тутдукъ.
Джылкъы тургъан джерге къайтыб келгенимде, Ёска бла Умар ингир азыкъны ауузлана тура эдиле.
- Хызыр, аджирге къарадынгмы, къаллайды? – деб сорду Ёска.
- Сен джылкъычы болуб ишлейсе да? Мени атым Олжасды, - деб къолун узатды.
- Хо, мен джылкъчыма, атым Хызырды, - деб джууаб бердим.
- Хызыр, мен сеннге атны кесерик эсенг сатарыкъма, юсюне минерге джарарыкъ тюлдю. Сен джылкъычыса, аман къылыкълы кийик аджирлени юретгенден хайыр джокъду, кесинг билесе, - деди.
- Тюз айтаса, - дедим. Эшикни къатына джетгенлей Олжас:
- Ма былайдан шкок бла уруб, андан сора кесерге керекди. Джашла болушурукъдула. Башха атха ауушдурургъа да боллукъбуз, юсюне бир джукъчукъ (ачхачыкъ) къошсанг, джаратсанг, келиширбиз, - деди.
Мен эшикни тешигинден аджирге къарайма, ол да къулакъларын къайгъылы къымылдата, бизден кёзюн алмай тура эди. Сора мен эшикни башы бла иги къарайма. Ол бек ариу эди, териси саргъылдым къум бетли иги тукъумлу аджир болгъаны белгили эди.
- Булан, - дедим мен. Ол кюнден башлаб, аджирни аты Булан болду. Биз Булан бла бир-бири кёзюбюзге къараб, бир-бирибизни ангыладыкъ.
- Берлик ахыр багъагъыз неди? - деб сордум атны иесине. Ол багъасын айтды. Ненча тенге болгъаны эсимде къалмагъанды. Атны орнуна джыллыкъ эки тай бла бир уллу къойгъа келишдик. Бычагъымы да ол джашха саугъа этдим. Алай бла, Олжас бла келишиб, къол тутдукъ.
Джылкъы тургъан джерге къайтыб келгенимде, Ёска бла Умар ингир азыкъны ауузлана тура эдиле.
- Хызыр, аджирге къарадынгмы, къаллайды? – деб сорду Ёска.
- Подробности
КЁКПАР
- Бизни заманыбызда телевизорла, клубла, театрла джокъ эдиле. Кёбчюлюк болгъан джерде ана тилибизде сёлеширге, джарыкълыкъ миллет ишлерибизни этерге эркинлик джокъ эди. Алай болгъанлыкъгъа, кёчгюнчюлюкде, адамла, ауур ишледен не аз да солурча заман табханлай, той-оюн эте эдик, мадаргъа кёре миллет шартларыбызны унутмазгъа кюреше эдик.
Къазахлыла уа кеслерини бай адетлери, культуралары, миллет оюнлары болгъан джарыкъ, къууана билген халкъ эдиле. Ала къаллай болса да бир байрамны бардырсала, бош заманларын къалай ашыргъанларына, концертлерине, ат чабдырыу эришиулерине, кёкпар оюнларына биз бек сюйюб къараучан эдик.
Бир-бирде биз да – кёчюрюлгенле – ол байрамланы бардырыргъа къошулуучан эдик. Атлада спорт оюн - кёкпар - бек белгили оюн эди, ол оюнну бютеу азиачы халкъла да бардыра эдиле. Ол оюнну мен да бек джарата эдим…
Мен гитчеликден да атланы бек сюе эдим. Кавказда къалгъан биринчи атымы хаман да эсиме тюшюргенлей туруучан эдим. Ол къарачай тукъумлу, ишлерге сюйген, сабыр ат эди; тау джоллада таукел, тири бара эди; мени бек сюе эди, тыш адамланы уа къатына къоймай эди. Мен, юйюбюзге къайтыргъа тансыкъ болуб, туугъан элим Къарт-Джуртну эсиме тюшюре эдим. Ол кёзюуде сюйген атыма миниб, бизни ариу ёзенибизде чабыб баргъанча, анга аш сала тургъанча, Минги Таудан келген таза, чокъуракъ суудан анга ичире тургъанча кёзюме кёргюзюучен эдим. Мен ол умутларым бла джашай эдим, ала мени джылытхан да эте эдиле, сау джашаргъа къарыу да бере эдиле. Ала бары да меннге келир, боллукъ замандагъы затлача, кёзюме алай кёрюне эдиле да, ол себебден кесими да, кесимден гитчечиклени да сау сакъларгъа керекди, деб учуна эдим. Ол учунмакълыкъны, ышанмакълыкъны джюрегиме берген затларыны бири атлагъа сюймеклик эди. Ма аны ючюн мында атла бла байламлы бардырылгъан оюнланы, чаришлени бек сюе эдим.
- Подробности
Аллы 79-чу - 93-чю номерлериндеди.
КЁКПАР
- Бизни заманыбызда телевизорла, клубла, театрла джокъ эдиле. Кёбчюлюк болгъан джерде ана тилибизде сёлеширге, джарыкълыкъ миллет ишлерибизни этерге эркинлик джокъ эди. Алай болгъанлыкъгъа, кёчгюнчюлюкде, адамла, ауур ишледен не аз да солурча заман табханлай, той-оюн эте эдик, мадаргъа кёре миллет шартларыбызны унутмазгъа кюреше эдик.
Къазахлыла уа кеслерини бай адетлери, культуралары, миллет оюнлары болгъан джарыкъ, къууана билген халкъ эдиле. Ала къаллай болса да бир байрамны бардырсала, бош заманларын къалай ашыргъанларына, концертлерине, ат чабдырыу эришиулерине, кёкпар оюнларына биз бек сюйюб къараучан эдик.
Бир-бирде биз да – кёчюрюлгенле – ол байрамланы бардырыргъа къошулуучан эдик. Атлада спорт оюн - кёкпар - бек белгили оюн эди, ол оюнну бютеу азиачы халкъла да бардыра эдиле. Ол оюнну мен да бек джарата эдим…
Мен гитчеликден да атланы бек сюе эдим. Кавказда къалгъан биринчи атымы хаман да эсиме тюшюргенлей туруучан эдим. Ол къарачай тукъумлу, ишлерге сюйген, сабыр ат эди; тау джоллада таукел, тири бара эди; мени бек сюе эди, тыш адамланы уа къатына къоймай эди. Мен, юйюбюзге къайтыргъа тансыкъ болуб, туугъан элим Къарт-Джуртну эсиме тюшюре эдим. Ол кёзюуде сюйген атыма миниб, бизни ариу ёзенибизде чабыб баргъанча, анга аш сала тургъанча, Минги Таудан келген таза, чокъуракъ суудан анга ичире тургъанча кёзюме кёргюзюучен эдим. Мен ол умутларым бла джашай эдим, ала мени джылытхан да эте эдиле, сау джашаргъа къарыу да бере эдиле. Ала бары да меннге келир, боллукъ замандагъы затлача, кёзюме алай кёрюне эдиле да, ол себебден кесими да, кесимден гитчечиклени да сау сакъларгъа керекди, деб учуна эдим. Ол учунмакълыкъны, ышанмакълыкъны джюрегиме берген затларыны бири атлагъа сюймеклик эди. Ма аны ючюн мында атла бла байламлы бардырылгъан оюнланы, чаришлени бек сюе эдим.
- Подробности
ТЮРМЕ
- Бек гитчелигимден бери да мени шохларым джыллары бла менден уллула болуучан эдиле. Аны ючюн бек эртдеден акъыл-балыкъ болгъан джашха ушай болур эдим. Мени сабийлигим болмагъанды деб къояргъа боллукъду.
Къазахстанда кёб халкъладан адамла болгъандыла мени тенглерим. Бизни совхозда: къазахлыла, узбеклиле, оруслула, тюрклюле, юнгючле, немчала, курдла, татарлыла, чеченлиле эмда башхала бар эдиле. Къачан да болуучусуча, бек джууукъ тенглени шохлукъ бёлеги да бар эди. Ала, санасанг, бармакъларынг джетерча бир эдиле: къазах джашчыкъла – Халил, Азиз, Жюсюп дагъыда талай джашчыкъ. Биз бушууну да, къууанчны да, къабарыкъны да ала бла бирге юлеше эдик.
Къазахстанда, Сибирде, Орта Азияда да бизни - зор бла кёчюрюлгенлени – аз санлы къауум-къауум этиб, гитче элчиклеге неда бош, джалан тюзлеге джерлешдирген эдиле. Бизни элде къарачайлыла аз болгъанлары амалтын къарачай тенглерим бла танышларым да бек аз эдиле. Ала да мени къайгъылы тюл эдиле. Мени кибик ала да джарлыла, баш къайгъылы, кеслерини джумушлары къайгъылы эдиле. Къысхасыча айтыргъа, ала да къарыулары джетгенине кёре джан сакъларгъа кюреше эдиле.
Бир джолда базарда мен, чыртда акъылымда болмай тургъанлай, къарачай джашха тюбеген эдим. Экибиз танышдыкъ, ушакъ этдик. Аны аты Ахмат эди. Ахмат кёчгюнчюлюкге дери мени аттям – анамы атасы Исса-Алий - джашагъан Къызыл Октябрь элде джашагъан эди.
- Подробности
ДЖАНГЫ ДЖЫЛ
- Мен джашауумда аллай къарлы къышны кёрмеген эдим. Къалын къар талай кюнню джаууб турду, бютеу джолланы кюртле басдыла.
Хоншуларыбыз 1951-чи Джангы джылны байрамларгъа хазырлана эдиле. Бизни юйдегиде ол байрамны этген адет джокъ эди. Алай а бу джол не эсе да, кесими гитчелериме джангыджыллыкъ тепси къураб, къууандырыргъа кёлюме келди.
Эртденбла эртдерек, сабийле джукълаб тургъанлай, базаргъа бардым да къарыуума кёре саугъачыкъла, тюрлю-тюрлю татлы затчыкъла алыб, къууаныб, ызыма къайтдым. Келсем, Хусей юйде джокъ.
- Къарнашыбыз къайдады? – деб сордум Муслиматха.
- Аны шохлары келдиле да, ала район аралыкъгъа, джангы джылгъы нызыгъа, кетдиле, - деди Муслимат.
Мени кичи къарнашым район аралыкъгъа меннге айтмай кетгенине мен къайгъылы болдум. Хусей, алкъын джаш сабийчик, сормай, юйден джукъгъа чыкъмаучан эди. Къара сен алагъа – джангы джылгъы нызыгъа, район аралыкъгъа, деб кёлюме келди.
- Хызыр, шо, Хусейге урушма, ол эрлай къайтыргъа сёз бергенди, байрамгъа барыргъа бек сюйген эди да, мен анга джашчыкъла бла барыргъа къойгъан эдим. Ма кёрюрсе, онеки сагъатха къайтырыкъды, - деб къошду сёзюне Муслимат.
- Мен джашауумда аллай къарлы къышны кёрмеген эдим. Къалын къар талай кюнню джаууб турду, бютеу джолланы кюртле басдыла.
Хоншуларыбыз 1951-чи Джангы джылны байрамларгъа хазырлана эдиле. Бизни юйдегиде ол байрамны этген адет джокъ эди. Алай а бу джол не эсе да, кесими гитчелериме джангыджыллыкъ тепси къураб, къууандырыргъа кёлюме келди.
Эртденбла эртдерек, сабийле джукълаб тургъанлай, базаргъа бардым да къарыуума кёре саугъачыкъла, тюрлю-тюрлю татлы затчыкъла алыб, къууаныб, ызыма къайтдым. Келсем, Хусей юйде джокъ.
- Къарнашыбыз къайдады? – деб сордум Муслиматха.
- Аны шохлары келдиле да, ала район аралыкъгъа, джангы джылгъы нызыгъа, кетдиле, - деди Муслимат.
Мени кичи къарнашым район аралыкъгъа меннге айтмай кетгенине мен къайгъылы болдум. Хусей, алкъын джаш сабийчик, сормай, юйден джукъгъа чыкъмаучан эди. Къара сен алагъа – джангы джылгъы нызыгъа, район аралыкъгъа, деб кёлюме келди.
- Хызыр, шо, Хусейге урушма, ол эрлай къайтыргъа сёз бергенди, байрамгъа барыргъа бек сюйген эди да, мен анга джашчыкъла бла барыргъа къойгъан эдим. Ма кёрюрсе, онеки сагъатха къайтырыкъды, - деб къошду сёзюне Муслимат.
Последние новости
Популярное
Документы
В лицах
