МАДАК АННЯ
Мен сеннге айтыргъа сюйген башха къыйынлыкъ а, бизни юйдеги бла байламлы эди. Сен анангы аннясын – сени къарт аннянг – Аминатны эсгерала болурмуса, биз анга «Мадак» дей эдик. Ол сен гитче заманда ауушхан эди. Ол бизге къонакъгъа келиучен эди, бек акъыллы, ариу, Аллахха бек ийнаннган, дин ахлы тиширыу эди.
Мен аны сабырлыгъын, кимге да игилик излегенин, джумушакълыгъын, акъыллылыгъын бек джарата эдим. Ол ким бла да бир-бирин ангылаб къазанлаша эди. Джыллыгъы иги огъуна келсе да, аны эси мутхуз болмагъан, акъыллы, аламат тиширыу эди. Мадак ання бла тюрлю-тюрлю затланы юсюнден ушакъ этген бек сейир эди. Сени къарт аннянгы школ окъууу болмагъанлыкъгъа, ол къыйын задачаланы, алгебра бла геометриядан эсеблени этеле эди. Мен ол затны ангылаялмай, бек сейирсине эдим. Мадак амманы адам хайсабдан тышында болгъан фахмусу, кючлю джюрек сезими (интуициясы) болгъанча кёрюне эди. Ол къарыусуз, ауруучу, назик амма болгъанлыкъгъа, кесини башхалагъа ушамагъан, сейирлик, джигит халиси бла сейирсиндириучен эди бизни.
Бир джолда сени къарт атанг Кипкеланы Умар, бек сейирсиниб, Орта Азияда кёчгюнчюлюкде этген бир ишини юсюнден хапар айтхан эди. Энди аны айтайым.
- Арбагъа бютеу хапчюгюбюзню да джюклеб, ууакъ сабийлени да миндириб, чексиз къуу тюзледе сау эки кюнню барыб турургъа керек болду. Бир джерде кече къалыргъа тохтадыкъ. Мен эрлай гитче кюркечикни (кийиз юйчюкню) къурдум да, бизни юйдеги ары сыйындыкъ. Мадак амма тышында, ачыкъ кёкню тюбюнде, арбада джукъларгъа разы болду.
Эртденбла, алкъын бары да джукълаб тургъан заманда, эртден намазны этиб, олтуруб, мен мындан ары джолда къалай барлыгъыбызны сагъышын эте тура эдим. Билмей тургъанлайыма, къарасам, мазаллы уу джылан, учхан джылан болур эди дейме, Мадак амма джукълагъан арбадан акъырын сюркелиб тюшюб келе тура. Мен эрлай, таякъны сермеб алыб, аны ёлтюрюрге арба таба тебредим. Мадак аны кёрдю да:
- Умар, къой, бу джыланнга тийме, бу сау кечени мени къатымда джатыб тургъанды, меннге тиймегенди, къой, джашасын! – деди.
Болумну табсыз кёрюб, ууакъ сабийлерибизге къайгъы этиб, мен бек къоркъдум, бутларым къыйылыргъа аз къалдым. Джерге чёкдюм да, кёзбау этилгенча, къымылдаялгъан да эталмай, сюркелиб кетиб баргъан джылланнга къараб турдум. Ол узакъдан узакъ кетиб бара эди, кёзюу-кёзюую бла тохтаб, башын кёлтюрюб, бизни таба буруб къарай эди, бизни бла саламлаша кетиб баргъанча. Алай эте барыб, къыйырсыз-чексиз тюзледе ташайыб кетген эди, - деб эсине тюшюре эди Умар хаджи.
Аныча кёб хапарланы айтыучан эдиле Мадак амманы юсюнден.
Бир джолда мен ишден къайтыб келдим да, къарасам, Мадак амма арбазда терек тюбюнде шиндикчикге олтуруб, акъырын-акъырын мынчакъ тарта тура эди. (Артда ол мынчакъланы мени анам Зулфрузгъа саугъагъа берген эди да, анам аланы энтда кесинде тутуб турады. Автор).
Мен Мадак аммагъа бардым да, саламлашыб, къучакъладым.
- Хызыр, джаным, не эте тураса? Джашым, джаным, сен бек иги адамса, халалса, мен хаман да сеннге да, сени сабийчиклеринге да тансыкъ болуб турама. Исламны ауазчыгъы хаман къулагъыма келгенлей турады. Ма кёремисе, бу таякъчыкъ – ол сен сюрмелеген таякъчыкъды, бир бек табчыкъды, дженгилчикди. Мен муну къолумдан тюшюрмейме, аякъларым онгсуз болуб, сюелиб туралмайма бусуз, - деди. - Сен ёксюзсе, атангдан, анангдан эртде айырылгъанса, алай а джюрегинги къыйнаб, мыдах болма, кесинги сабийлерингсиз къалсанг, андан да къыйынды. Бизге юлюшге быллай ачы джазыу джетгенди, джауубузгъа да тилемезча быллай кюнлени.
Хызыр, мени тюз ангыла, мен кеси ёмюрюмде тарыкъмагъанма кесими джашауумдан, ауурлукъларымы, къайгъыларымы кишиге айтмагъанма. Сени джашауунг тынч болмагъанын билеме да, меннге да джашауда не сынауланы кёрюрге тюшгенин айтыргъа сюеме.
Мен сеннге айтыргъа сюйген башха къыйынлыкъ а, бизни юйдеги бла байламлы эди. Сен анангы аннясын – сени къарт аннянг – Аминатны эсгерала болурмуса, биз анга «Мадак» дей эдик. Ол сен гитче заманда ауушхан эди. Ол бизге къонакъгъа келиучен эди, бек акъыллы, ариу, Аллахха бек ийнаннган, дин ахлы тиширыу эди.
Мен аны сабырлыгъын, кимге да игилик излегенин, джумушакълыгъын, акъыллылыгъын бек джарата эдим. Ол ким бла да бир-бирин ангылаб къазанлаша эди. Джыллыгъы иги огъуна келсе да, аны эси мутхуз болмагъан, акъыллы, аламат тиширыу эди. Мадак ання бла тюрлю-тюрлю затланы юсюнден ушакъ этген бек сейир эди. Сени къарт аннянгы школ окъууу болмагъанлыкъгъа, ол къыйын задачаланы, алгебра бла геометриядан эсеблени этеле эди. Мен ол затны ангылаялмай, бек сейирсине эдим. Мадак амманы адам хайсабдан тышында болгъан фахмусу, кючлю джюрек сезими (интуициясы) болгъанча кёрюне эди. Ол къарыусуз, ауруучу, назик амма болгъанлыкъгъа, кесини башхалагъа ушамагъан, сейирлик, джигит халиси бла сейирсиндириучен эди бизни.
Бир джолда сени къарт атанг Кипкеланы Умар, бек сейирсиниб, Орта Азияда кёчгюнчюлюкде этген бир ишини юсюнден хапар айтхан эди. Энди аны айтайым.
- Арбагъа бютеу хапчюгюбюзню да джюклеб, ууакъ сабийлени да миндириб, чексиз къуу тюзледе сау эки кюнню барыб турургъа керек болду. Бир джерде кече къалыргъа тохтадыкъ. Мен эрлай гитче кюркечикни (кийиз юйчюкню) къурдум да, бизни юйдеги ары сыйындыкъ. Мадак амма тышында, ачыкъ кёкню тюбюнде, арбада джукъларгъа разы болду.
Эртденбла, алкъын бары да джукълаб тургъан заманда, эртден намазны этиб, олтуруб, мен мындан ары джолда къалай барлыгъыбызны сагъышын эте тура эдим. Билмей тургъанлайыма, къарасам, мазаллы уу джылан, учхан джылан болур эди дейме, Мадак амма джукълагъан арбадан акъырын сюркелиб тюшюб келе тура. Мен эрлай, таякъны сермеб алыб, аны ёлтюрюрге арба таба тебредим. Мадак аны кёрдю да:
- Умар, къой, бу джыланнга тийме, бу сау кечени мени къатымда джатыб тургъанды, меннге тиймегенди, къой, джашасын! – деди.
Болумну табсыз кёрюб, ууакъ сабийлерибизге къайгъы этиб, мен бек къоркъдум, бутларым къыйылыргъа аз къалдым. Джерге чёкдюм да, кёзбау этилгенча, къымылдаялгъан да эталмай, сюркелиб кетиб баргъан джылланнга къараб турдум. Ол узакъдан узакъ кетиб бара эди, кёзюу-кёзюую бла тохтаб, башын кёлтюрюб, бизни таба буруб къарай эди, бизни бла саламлаша кетиб баргъанча. Алай эте барыб, къыйырсыз-чексиз тюзледе ташайыб кетген эди, - деб эсине тюшюре эди Умар хаджи.
Аныча кёб хапарланы айтыучан эдиле Мадак амманы юсюнден.
Бир джолда мен ишден къайтыб келдим да, къарасам, Мадак амма арбазда терек тюбюнде шиндикчикге олтуруб, акъырын-акъырын мынчакъ тарта тура эди. (Артда ол мынчакъланы мени анам Зулфрузгъа саугъагъа берген эди да, анам аланы энтда кесинде тутуб турады. Автор).
Мен Мадак аммагъа бардым да, саламлашыб, къучакъладым.
- Хызыр, джаным, не эте тураса? Джашым, джаным, сен бек иги адамса, халалса, мен хаман да сеннге да, сени сабийчиклеринге да тансыкъ болуб турама. Исламны ауазчыгъы хаман къулагъыма келгенлей турады. Ма кёремисе, бу таякъчыкъ – ол сен сюрмелеген таякъчыкъды, бир бек табчыкъды, дженгилчикди. Мен муну къолумдан тюшюрмейме, аякъларым онгсуз болуб, сюелиб туралмайма бусуз, - деди. - Сен ёксюзсе, атангдан, анангдан эртде айырылгъанса, алай а джюрегинги къыйнаб, мыдах болма, кесинги сабийлерингсиз къалсанг, андан да къыйынды. Бизге юлюшге быллай ачы джазыу джетгенди, джауубузгъа да тилемезча быллай кюнлени.
Хызыр, мени тюз ангыла, мен кеси ёмюрюмде тарыкъмагъанма кесими джашауумдан, ауурлукъларымы, къайгъыларымы кишиге айтмагъанма. Сени джашауунг тынч болмагъанын билеме да, меннге да джашауда не сынауланы кёрюрге тюшгенин айтыргъа сюеме.
МАДАК АННЯНЫ АТАМА АЙТХАН ХАПАРЫ
Тёрт баламы къабыргъа къалай салгъанымы хапарын айтайым…
Джашым Мухаммат бла сени къайын ананг – Байду сау къалгъандыла.
Къазауатха дери биз Курорт Тебердиде тау тюбюнде джашай эдик. Алайыны аты Абайханланы хуторду. Мени атам Къочхарланы Къарамырза мени бек джаш заманымда Абайханланы Зекерияны джашы Идрисге эрге бергенди. Аланы юйдегилери бек иги юйдеги эди - джумушакъ, халал. Мен эрлай огъуна аланы бири кибик болуб къалгъан эдим. Ала мени бек сюе эдиле.
Бизге алты сабий туугъан эди – эки джашчыкъ бла тёрт къызчыкъ - Байду, Салих, Мухаммат, Зулихат, Кюлсюн, Ариу.
Абайханлары иги джашай эдиле, маллары, рысхылары да кёб эди. Совет власть келгенинде, алагъа кулак ат атаб, зорлукъ бла болгъан малларын, рысхыларын сыйырдыла. (Курорт Тебердиде мени къарт анамы атасы Абайханланы Идрис ишлеген юй бусагъатда да оюлмай турады. Автор).
1943-чю джыл, бютеу къарачайлыланы барынча, бизни юйдегибизни да Орта Азиягъа ашырыб джибердиле. Мени баш ием Идрисни, къралгъа къаршчы оюмчуду, халкъны джауу деб, тутмакъгъа ашырыб ийдиле да, ёлтюрдюле.
Сюргюнню заманлары бизни халкъыбызны барына да бек къыйын, ауур джылла болгъан эдиле. Кёчгюнчюлюкню бютеу ауурлугъун сен кесинги юсюнгде сынагъанса, барын да менден эсе да иги билесе. Мен сеннге сынгар Азияда кесими сабийлерими ёлюмден къалай сакълаб сау къалдыргъанымы, неге бек ачы сокъураныб къыйналгъанымы айтайым. Алай а бизге ол ауур, къыйын сынаулагъа тёзерге къарыу бергени ючюн, Уллу Аллахха шукур этерге керекди хаман да.
Бизни, он чакълы кёчюрюлген юйдегини, Къыргъызстаннга былай элтгенлей, бир эски баракга салдыла. Аланы кёбюсю тиширыула бла сабийле эдиле, сора юч къарт киши да. Ол къартла элчилеге ишлерге джюрюб, алай бла бизге болушургъа кюреше эдиле.
Мени тамада джашым Салихге онюч джыл бола эди. Ол да къартланы биргелерине ишлерге джюрюй эди. Бир кюн ишден бек ауруб келди да дженгил огъуна ёлюб къалды. Ол а, суусабдан тёзалмай, суу джыйылыб тургъан гитче кёл кибикден кир сууну ичген кёреем, таза суу табалмай. Андан къарын ауруу тийиб, эрлай ёлдю да къалды. Харибчик меннге болушургъа бир бек дыгалас эте эди. Ол кюн ингирде биз, юч тиширыу болуб, аны юсюндеги кийимлери бла, тешиндирмегенлей, адет-зат да этмегенлей, асырадыкъ, айтыргъа, чунгургъа басдырдыкъ.
Мени джашчыгъымдан сора да, сюргюндегиледен кёб сабий ёле эди да, мени джашчыгъымы ёлгени да, бола тургъан ишлени бири кибик, сансыз къалгъан иш болду.
Ёлгенни асырагъан къарыуунгу алгъан ауур кюнден сора, бек къыйналгъандан, мен кёб заманны кёз къысалмай, джукълаялмай, ачы джыламукъларым къуюлуб турдула. Къызчыгъым Кюлсюн джукълаялмай, ары-бери бурула тургъанын да сезе эдим. Ол меннге бурулду да былай сорду:
- Анам, Салихни ёлгенине сен бекми къыйналдынг?
- Огъай, къыйналмадым, нек десенг, биз барыбыз да къачан болса да ёллюкбюз, ёмюрлюк джашауда тюбеширикбиз, анда анга игиди. Хайда, джанчыгъым, кёзлеринги къыс да, джукъла да къал.
- Анам, мен а бек къыйналдым, ма мени былайым кюе тургъанча болады, - деб, мени къолуму кесини кёкюрегине салды. – Мени суу ичерим бек келеди, - деб тиледи Кюлсюн. Алай а хар ким бары да бек арыгъан эдиле да, кишини уятырым келмей, анга былай айтдым:
- Къызчыгъым, бир кесек тёзерге кюреш, кёб турмай биз эртден намазгъа къобарыкъбыз, мен сеннге суучукъ келтирирме. «Болсун», - деди да ол ары джанына бурулду. Къуру бир керечик солууун тышына чыгъарды да, ёлдю да къалды. Мени джюрегим аны олсагъатдан сезди, аны ары-бери къымылдатыб, эс джыйдырыргъа кюрешдим, алай а андан хайыр болмады, ол ёлюб тура эди.
Мен Кюлсюнню кесиме къаты къысдым да анга да, джашчыгъыма да джылаб башладым. Бираздан аны санчыкълары сууудула. Кесим бла ёлген къызчыгъымы ортабызгъа джууургъанны салыб, къызчыгъымы къучагъымдан иймей турдум. Танг атханында, мен бушуууму юйдегими барына да билдирдим, аны Салихни къатында асырадыкъ.
Хызыр, ма алай, бир сутканы ичинде мен джашым бла къызчыгъымы къабыргъа салдым.
Мадак амма, акъыртынчыкъ джыламукъларын сюрте, кесини бушуу хапарын айта эди.
Мен аны сёзюн башха джанына бурургъа кюрешдим, алай а ол джюрегинде джыйылыб тургъан ачы бушууларын кимге болса да айтыргъа сюе болур эди да, аны сёзюн бёлмей олтуруб, тынгылаб турдум.
- Талай замандан бизни юйдегибизни баракдан бёлмени эшиги бирине ачылгъан эки бёлмели юйчюкге кёчюрдюле, - дей, хапарын андан ары айтды Мадак, - ол бёлмелени биринде ары дери бир джыллыгъы келген, узун бойлу тиширыу тургъан эди.
Аны бла биринчи кере танышханлайыбызгъа огъуна бизге тюрлю, дюрген, адамладан кенг турургъа излеген къылыгъы болгъанча кёрюннген эди. Бизни ары кёчюрюлгенибизни сюймегени белгили эди. Джашар джерни биз кесибиз сайлаб алмагъан эдик, берилгеннге разы болуб, къууаннган эдик, орамда джашамайбыз деб.
Биринчи кече огъуна ол тиширыуну чыракъ джандырыргъа сернек тартхан тауушуна уяндым. Сора ол гитче чемоданчыкъдан бычакъчыкъны алыб, бизни бёлме таба тебреди. Ол кёзюуде мен, бир табсыз зат бола башлагъанын сезиб, мени аякъ джанымда джатыб тургъан Зулихатны аягъым бла тюртдюм. Ол къутсуз тиширыу бизни орундукъну къатында полда джатыб тургъан Байду бла Мухамматны юслерине келиб сюелди. Мен къычырыкъ-хахай этерге сабийлени джанларын алыб къояма деб къоркъдум да, орун кибикден терк тюшюб, ол тиширыуну сабийлеге хыянаты бола тебрегенлей, анга мыллыгымы атаргъа хазырландым. Сабийле тынгысыз халдан уяндыла. Зулихат а джылады. Ол тиширыу ызына къайтды да кесини орундугъуна олтурду. Бир талай замандан, сабийле тынч болгъанлай, ол дагъыда бизни таба тебреди. Мен сермешге хазырлана, эм гитче къызчыгъым Ариуну кёкюрегимден айырдым. Ол а, эмчекден айырылгъанлай, къычырыб башлады. Тиширыу нелени эсе да мурулдады да, юйден чыгъыб кетди. Экинчи кюн мен аны юсюнден къартлагъа хапар айтдым да, ала меннге сабийлерим бла бир башха юйге кёчерге болушдула.
Артда уа мен ол тиширыуну маньяк болгъанын, бычакъ бла алайда джашагъанланы талай сабийлерин ёлтюргенин билдим. Аны, кесини бычагъын кесине сугъуб, ким эсе да ёлтюрген эди да, ёлюгюн къабырлада табхан эдиле.
Мени къыйынлыкъларым аны бла бошалыб къалмадыла. Мен сабийлерими сау сакъларгъа не дыгалас этдим эсе да, ёлюмню ауузундан къутхаралмадым. Кёб турмай Зулихат бла Ариуну да къабырлада асырадым. Ала да, Салихча, къарын ауруудан ауушхан эдиле.
Кесини бушуулу хапарын Мадак амма ол сёзле бла бошады.
Тёрт баламы къабыргъа къалай салгъанымы хапарын айтайым…
Джашым Мухаммат бла сени къайын ананг – Байду сау къалгъандыла.
Къазауатха дери биз Курорт Тебердиде тау тюбюнде джашай эдик. Алайыны аты Абайханланы хуторду. Мени атам Къочхарланы Къарамырза мени бек джаш заманымда Абайханланы Зекерияны джашы Идрисге эрге бергенди. Аланы юйдегилери бек иги юйдеги эди - джумушакъ, халал. Мен эрлай огъуна аланы бири кибик болуб къалгъан эдим. Ала мени бек сюе эдиле.
Бизге алты сабий туугъан эди – эки джашчыкъ бла тёрт къызчыкъ - Байду, Салих, Мухаммат, Зулихат, Кюлсюн, Ариу.
Абайханлары иги джашай эдиле, маллары, рысхылары да кёб эди. Совет власть келгенинде, алагъа кулак ат атаб, зорлукъ бла болгъан малларын, рысхыларын сыйырдыла. (Курорт Тебердиде мени къарт анамы атасы Абайханланы Идрис ишлеген юй бусагъатда да оюлмай турады. Автор).
1943-чю джыл, бютеу къарачайлыланы барынча, бизни юйдегибизни да Орта Азиягъа ашырыб джибердиле. Мени баш ием Идрисни, къралгъа къаршчы оюмчуду, халкъны джауу деб, тутмакъгъа ашырыб ийдиле да, ёлтюрдюле.
Сюргюнню заманлары бизни халкъыбызны барына да бек къыйын, ауур джылла болгъан эдиле. Кёчгюнчюлюкню бютеу ауурлугъун сен кесинги юсюнгде сынагъанса, барын да менден эсе да иги билесе. Мен сеннге сынгар Азияда кесими сабийлерими ёлюмден къалай сакълаб сау къалдыргъанымы, неге бек ачы сокъураныб къыйналгъанымы айтайым. Алай а бизге ол ауур, къыйын сынаулагъа тёзерге къарыу бергени ючюн, Уллу Аллахха шукур этерге керекди хаман да.
Бизни, он чакълы кёчюрюлген юйдегини, Къыргъызстаннга былай элтгенлей, бир эски баракга салдыла. Аланы кёбюсю тиширыула бла сабийле эдиле, сора юч къарт киши да. Ол къартла элчилеге ишлерге джюрюб, алай бла бизге болушургъа кюреше эдиле.
Мени тамада джашым Салихге онюч джыл бола эди. Ол да къартланы биргелерине ишлерге джюрюй эди. Бир кюн ишден бек ауруб келди да дженгил огъуна ёлюб къалды. Ол а, суусабдан тёзалмай, суу джыйылыб тургъан гитче кёл кибикден кир сууну ичген кёреем, таза суу табалмай. Андан къарын ауруу тийиб, эрлай ёлдю да къалды. Харибчик меннге болушургъа бир бек дыгалас эте эди. Ол кюн ингирде биз, юч тиширыу болуб, аны юсюндеги кийимлери бла, тешиндирмегенлей, адет-зат да этмегенлей, асырадыкъ, айтыргъа, чунгургъа басдырдыкъ.
Мени джашчыгъымдан сора да, сюргюндегиледен кёб сабий ёле эди да, мени джашчыгъымы ёлгени да, бола тургъан ишлени бири кибик, сансыз къалгъан иш болду.
Ёлгенни асырагъан къарыуунгу алгъан ауур кюнден сора, бек къыйналгъандан, мен кёб заманны кёз къысалмай, джукълаялмай, ачы джыламукъларым къуюлуб турдула. Къызчыгъым Кюлсюн джукълаялмай, ары-бери бурула тургъанын да сезе эдим. Ол меннге бурулду да былай сорду:
- Анам, Салихни ёлгенине сен бекми къыйналдынг?
- Огъай, къыйналмадым, нек десенг, биз барыбыз да къачан болса да ёллюкбюз, ёмюрлюк джашауда тюбеширикбиз, анда анга игиди. Хайда, джанчыгъым, кёзлеринги къыс да, джукъла да къал.
- Анам, мен а бек къыйналдым, ма мени былайым кюе тургъанча болады, - деб, мени къолуму кесини кёкюрегине салды. – Мени суу ичерим бек келеди, - деб тиледи Кюлсюн. Алай а хар ким бары да бек арыгъан эдиле да, кишини уятырым келмей, анга былай айтдым:
- Къызчыгъым, бир кесек тёзерге кюреш, кёб турмай биз эртден намазгъа къобарыкъбыз, мен сеннге суучукъ келтирирме. «Болсун», - деди да ол ары джанына бурулду. Къуру бир керечик солууун тышына чыгъарды да, ёлдю да къалды. Мени джюрегим аны олсагъатдан сезди, аны ары-бери къымылдатыб, эс джыйдырыргъа кюрешдим, алай а андан хайыр болмады, ол ёлюб тура эди.
Мен Кюлсюнню кесиме къаты къысдым да анга да, джашчыгъыма да джылаб башладым. Бираздан аны санчыкълары сууудула. Кесим бла ёлген къызчыгъымы ортабызгъа джууургъанны салыб, къызчыгъымы къучагъымдан иймей турдум. Танг атханында, мен бушуууму юйдегими барына да билдирдим, аны Салихни къатында асырадыкъ.
Хызыр, ма алай, бир сутканы ичинде мен джашым бла къызчыгъымы къабыргъа салдым.
Мадак амма, акъыртынчыкъ джыламукъларын сюрте, кесини бушуу хапарын айта эди.
Мен аны сёзюн башха джанына бурургъа кюрешдим, алай а ол джюрегинде джыйылыб тургъан ачы бушууларын кимге болса да айтыргъа сюе болур эди да, аны сёзюн бёлмей олтуруб, тынгылаб турдум.
- Талай замандан бизни юйдегибизни баракдан бёлмени эшиги бирине ачылгъан эки бёлмели юйчюкге кёчюрдюле, - дей, хапарын андан ары айтды Мадак, - ол бёлмелени биринде ары дери бир джыллыгъы келген, узун бойлу тиширыу тургъан эди.
Аны бла биринчи кере танышханлайыбызгъа огъуна бизге тюрлю, дюрген, адамладан кенг турургъа излеген къылыгъы болгъанча кёрюннген эди. Бизни ары кёчюрюлгенибизни сюймегени белгили эди. Джашар джерни биз кесибиз сайлаб алмагъан эдик, берилгеннге разы болуб, къууаннган эдик, орамда джашамайбыз деб.
Биринчи кече огъуна ол тиширыуну чыракъ джандырыргъа сернек тартхан тауушуна уяндым. Сора ол гитче чемоданчыкъдан бычакъчыкъны алыб, бизни бёлме таба тебреди. Ол кёзюуде мен, бир табсыз зат бола башлагъанын сезиб, мени аякъ джанымда джатыб тургъан Зулихатны аягъым бла тюртдюм. Ол къутсуз тиширыу бизни орундукъну къатында полда джатыб тургъан Байду бла Мухамматны юслерине келиб сюелди. Мен къычырыкъ-хахай этерге сабийлени джанларын алыб къояма деб къоркъдум да, орун кибикден терк тюшюб, ол тиширыуну сабийлеге хыянаты бола тебрегенлей, анга мыллыгымы атаргъа хазырландым. Сабийле тынгысыз халдан уяндыла. Зулихат а джылады. Ол тиширыу ызына къайтды да кесини орундугъуна олтурду. Бир талай замандан, сабийле тынч болгъанлай, ол дагъыда бизни таба тебреди. Мен сермешге хазырлана, эм гитче къызчыгъым Ариуну кёкюрегимден айырдым. Ол а, эмчекден айырылгъанлай, къычырыб башлады. Тиширыу нелени эсе да мурулдады да, юйден чыгъыб кетди. Экинчи кюн мен аны юсюнден къартлагъа хапар айтдым да, ала меннге сабийлерим бла бир башха юйге кёчерге болушдула.
Артда уа мен ол тиширыуну маньяк болгъанын, бычакъ бла алайда джашагъанланы талай сабийлерин ёлтюргенин билдим. Аны, кесини бычагъын кесине сугъуб, ким эсе да ёлтюрген эди да, ёлюгюн къабырлада табхан эдиле.
Мени къыйынлыкъларым аны бла бошалыб къалмадыла. Мен сабийлерими сау сакъларгъа не дыгалас этдим эсе да, ёлюмню ауузундан къутхаралмадым. Кёб турмай Зулихат бла Ариуну да къабырлада асырадым. Ала да, Салихча, къарын ауруудан ауушхан эдиле.
Кесини бушуулу хапарын Мадак амма ол сёзле бла бошады.
{jcomments}
