Ашуг. Тюрк миллетледе халкъ назмучу, джырчы. Лезгинли Сулеймен Стальский, даргинли Батырай, къазахлы Джамбул ашугла болгъандыла.
Баллада. Бушуулу неда ажымлы болумну юсюнден джазылгъан орта ёлчемли назму чыгъарма. Орус адабиятда баллада бек ёсген жанрланы бириди. Немис халкъны чыгъармачылыгъында да баллада уллу орун алады. Уллу Ата джурт къазауатны юсюнден Н.Тихоновну балладалары белгилидиле. Сёз ючюн, «Баллада о гвоздях». Къулийланы Къайсынны «Сиваш», «Перекоп» деген балладалары да алай белгилидиле.


Башлау. Кириш, чыгъарманы биринчи айтымы. Халкъ чыгъармачылыкъда айтылыб бегиген сёз. Сёз ючюн, «эртде, эртде бир хан болгъанды» неда «кёз кёргенними айтайым, къулакъ эшитгенними айтайым?»
Белги (символ). Джашауда диннге неда табигъат кючлеге ийнаныуда бир затны белгиси, ышаны, сыфаты. Сёз кеси аллына да болургъа боллукъду белги неда башха затла – таш, терек, от, суу, кёкде баргъан булутла… Бурун эки эркиши, эки къарнаш узакъ джолоучулукъгъа не урушха чыкъсала, бир тякъны сындырыб, экиси эки джанын биргелерине алгъандыла. Джылла озуб, бет сыфатлары да тюрлениб, тюбешселе, таякъланы бирге къошуб, бир- бирлерине ийнаныр ючюн.
Бейт. Буруннгу араб тилде «бейт» деген «чатыр» дегенни тутады. Шаркъ назмучулукъда газелле, дастанла, мухаммасла асламысына бейт ёлчем бла джазылгъандыла. Бейт рифма бла рифмасыз да джазылады. Назму рифмагъа салынмаса да, тизгинни ич джаясын сингармонизмни джорукълары бла келген ушаш сёзле тутадыла. Сёз ючюн, халкъ джырда:
«Тауда кийик марагъан,
Тюзде мийик юй салгъан».
Мында рифмала «марагъан» бла «салгъан» тюлдюле, «кийик» бла «мийик» боладыла.
Библиография. «Китаб», «джазама» деген рум сёзледен къуралгъанды. Хар ишде, адабиятда, кесаматчылыкъда, окъууда хайырландырырча, дунияда болгъан китабланы, илму ишлени атларын тизиб кёргюзтюу. Шарт илму проблеманы неда джазыучуну, алимни, политика къуллукъчуну джашау эмда чыгъармачылыкъ джолун толу ачыкълар ючюн къуралгъан илму, адабият ишлени тизими. Библиография ишни теориясы бла методикасын къурагъан илму – библиографоведение. Илму, адабият журналлада джангы чыгъармаланы, илму ишлени тизими.
Былина. Орус халкъны фольклорунда назму жанр. Бир тюрлю иши, джигитлиги бла халкъда айтылгъан адамны юсюнден кёлтюртюб джазылгъан, артыкъ уллу да болмагъан назму чыгъарма. Былинала нарт таурухлагъа джууукъдула.
Газель. Эки неда юч бейтден къуралгъан назму. Шаркъ назмучуланы сюйген жанрлары. Ала асламысына сюймекликни юсюнден боладыла. Газелни усталарына ХIV-чю ёмюрде джашагъан Алишер Навои, Хафиз саналгъандыла. Бусагъатда газель жанрда поэтлени кёбюсю да джазадыла.
Гоккачалыу (идиллия). Буруннгу Грецияда гитче назмучукъ. Кёл кёлтюрген, ариу умутха терилтген оюм, сурат.
Гыллыу (ритм). Назмуну къара сёзден айыргъан шарт.  Назмучулукъну баш излеми. Сюйюнчланы Азамат къарачай-малкъар тилде назму джазыуну джорукъларын ана тилде белгилерге деб гыллыуну магъанасын «къарс» деген буруннгу сёзню магъанасы бла байлагъанды. Айхай да, ол бек тюз оюмду.
Дактиль. Румча «бармакъ». Юч ёлчемли назму тизгин. Аллай тизгинледе басым 1, 4, 7, 10 ёлчемге тюшеди. Малкъар назмучулукъда дактиль ёлчем хазна джюрюмейди.
Дастан. Белгили бир затны юсюнден назму бла джазылгъан буруннгу таурух. Бусагъатда дастан деб поэмагъа да айтыб къоядыла.

 
{jcomments}