АМАНТИШ
Джукъ айтмаса, этмесе да, хатасы джете айланыучу адам, заранчы. Табигъат зараны болмагъан, аман кёзлю адам.  Аллай ажымлы белгиси болгъанын адам кеси хазна билмейди. Дагъыда аны аман белгиси хар кимге да бирча джетиб бармайды. Аны хоншулары, элчилери биледиле. «Аман тиши барды» неда «аман кёзю барды, ол аллынга чыкъгъандан Аллах сакъласын», дейдиле. Иш башлагъанда, узакъ Джолгъа чыкъгъанда аллай адам  аллына чыкъмазын сюедиле. Чыгъыб къалса уа, джолдан джанлайдыла; бир-бирде уа  джумушларын артха салгъан кёзюулери да болады.
«Аман тишинг болур? Аны алдырыргъа келе эсенг, усталыгъымы аямам...» (Къ. К. «Горда бычакъ», 12).
АМАНАТ
Таулу халкъны джашауунда бек эртделеден бери джюрюген, кертиликни, сакълыкъны, адамлыкъны белгилеген борч;  тилек; джумуш. Къыйынлыкъ тюшюб неда бир къысха джумуш чыгъыб, биреу бир джары кете неда ёле башлаб, осият этерге къатында джууукъ адамы болмаса, бек багъалы сёзюн, сыйлы затларын неда ууакъ сабийлерин ышаннган адамыны бойнуна салыу; къара, асыра деб тилеу. Юйлерин, малларын да этедиле аманат. Джаш чабыуулгъа, урушха, башха Джолоучулукъгъа  тебресе, сюйген къызын бек ышаннган тенгине аманат этгенди.
Таулу джашауда аманатха хыянат этгенден уллу айыб болмагъанды. «Аманатха хыянат этген», деб, аллайны киши адамгъа санамагъанды. «Аманат тута билмеген - бёрк киймеген» деб сёз болгъанды.
Къарачай, малкъар адабият китаблада аманатны юсюнден айтылгъан  джерле  кёбдюле. Хубийланы Осман уллу романына «Аманат» деб атагъанды. Романны баш иннети - Ата джуртха къанлы душман чабханында, миллет кесини джерин джигит уланларына аманат  этеди. Малкъар джазыучу Хочуланы Салих  «Мыдах джаш» деген хапарында, муслиман  Хаджимырза, хадж къылыргъа атлана, кесини джангыз къызы Аминатны  хоншусу Алиймырзагъа аманат этеди. «Мен сыйлы Джолума атланнганма, - дейди Хаджимырза. - Былайда менден къалгъан бу сабий сеннге аманатды. Сен мени аманатымы эшикге атмазса деб, джюрегим ийнанады. Мен, сени кибик, ашхы кишиле ызлагъан Джолгъа бюгюн кириб барама, ёлюб, къабырыма киргинчи мен ол Джолну тутаргъа мурат  этеме...». (Х. С. «Мыдах джаш», 29). Алай болса да Алиймырза, аманатха хыянат этиб, Аминатны къыз намысы бла ойнаргъа кюрешеди. Аминат андан къачыб къутулуб, чегетде кёб къыйынлыкъгъа тюбейди.  Ахырында Аминат атасын да, насыбын да табыб, Алиймырза бедишли болады.
«АММА-ДЖУККА»
Сабий  оюн.  Бир аягъына туруб, секире-секире барыргъа юретеди. «Алты-джетиджыллыкъ джашчыкъла, арбазда бир-бирине джырна бюртюкле атыб, «Амма-джукка» ойнай эдиле». (Б. М. «Кюмюш акка»).
«Ибрагим секириб турду, сора тапхада агъач аякъчыкъда эрлай къурмачны  алыб, къумда чартлагъан нартюхледен ауузун толтуруб, амма-джукка эте келиб, биягъы анасыны къатына чёкдю». (А. Х. «Къара кюбюр», 14).
 
{jcomments}