Совет къралны, Россияны, къарачай миллетни атларын уллу сый бла айтдыргъан уланлары кёбдюле. Аланы бириди бизни джердешибиз, таллыкъчы Чекунланы Тохтамишни джашы Ачахмат да.Ол 1952-чи джылда Орта Азияда туугъанды, уллу юйюрде (юч къарнаш бла юч эгечни) эм абаданы болуб ёсгенди. «Уллу чоюнда бишген эт чий къалмаз» дегенлей, ол уллу берекетли юйюрде хар не ауур джумушну да толу баджара, атасы бла анасына билек бола, гитчелерине да тенглик эте, алай ёсгенди. Къарачайлыла Орта Азияны джеринден ызларына, Кавказгъа, къайтханларында, анга 5 джыл болгъан эди. Сабийлигинден огъуна билимге тырмашханды. Ачахмат Черкесскеде 1-чи номерли интернатда окъугъанды. Ол интернат кесини заманында билим бериуде областда атын айтдыргъан эм иги учреждениелени бирине саналгъанды. Анда Ачахмат айырмагъа окъугъанды. Интернатны 1969-чу джыл тамамлагъандан сора, арадан кёб заман да озгъунчу аскерге борчун берирге кетеди. Анда да Ачахмат кесин айырма аскерчича танытады. 19 джыл толгъанлай, аны партияны члени этиб аладыла. Ма андан сора башланады Чекун улуну, уллу политиканы босагъасындан кириб, эшиклерин ачыб, къралны тыш политикасын таныб башлагъаны.
Чекун улу Ачахматны бютеу джашлыгъыны джашау джолу Джуртха къуллукъ этиуню эмда «адам» деген атны сыйын сакълауну юлгюсюдю, десек, тюз болур, эшта. Аскер къуллукъну тындыргъандан сора ол Ленинград шахаргъа джол тутады. 1973-чю - 1978-чи джыллада ол Ленинградда кърал университетни Кюнчыгъыш халкъланы тиллерини факультетини тюрк филологиясына окъургъа киреди да, аны да къызыл дипломгъа тауусады. Аны ызы бла къралны Тыш ишлерини министерствосуну дипломатия академиясында да джетишимли окъуб чыгъады. Ол ингилиз, тюрк, перс, дарий, азербайджан, таджик, афган тиллени уста биледи, кеси да, ана тилиндеча, уста сёлешеди.
Чекунланы Ачахматны кърал къуллугъу къоркъуулу джумушла бла эмда кёб заманнга созулгъан тыш къраллы командировкала бла байламлы болгъанды. Алай болгъанлыкъгъа тин джаны бла кючю, къууаты, тюз юйдеги джашау бла джашаргъа, сабий ёсдюрюрге, тенглик джюрютюрге да джетгенди.
Алай бла дипломатия къуллукъгъа ол къыркъ джылын бергенди. Эки джыйырма джылны 17 джылын тыш къраллада (Таджикистанда, Къазахстанда, Афганистанда, Азербайджанда д.а.к.) ишлеб тургъанды. Ол заманны ичинде адамла бла эмда керекли информация бла ишлерге уллу сынам алгъанды. Къралыбызны тыш къралла бла тюз политика бардырыб тургъанында Ачахматча адамланы да уллу къыйынлары барды. Ата джуртубузну излемлерин толтура, аны сыйын джакълай, ишлеген джылларыны ичинде ол Россияда эмда тыш къраллада биргесине ишлеген адамладан уллу бюсюреу-сыпас табханлай тургъанды. Аны адамлыгъына, билимлилигине, джууаблылыгъына уллу багъа бергендиле. Кърал да аны къыйынын унутмагъанды – аны кёкюрегин кёб правительство саугъа джасайды. Аланы ичинде тыш къраллы саугъала да бардыла.
Аны таныгъанла аны ашхы шартларыны юслеринден айтханлай турадыла. Биз да къарачай уланларыбызны ол тукъум дараджагъа чыгъыб, миллетни атын айтдыргъанларын эшитсек, айхай да, башыбыз кёкге джетгенча болады, джюрегибиз ёхтемликден толады. Ол джигит адам, интернационалист, уста эмда билимли дипломат болгъанына сёз да джокъду.
Ачахмат, кърал салгъан борчланы да тыйыншлы толтуруб, пенсиягъа чыкъгъанды. Алай а, «джашаууму асламысын аскер джумушлагъа бердим», деб, юйге кириб къалмагъанды. Ол юй бийчеси бла бир къыз бла бир уланны ёсдюргенди. Бюгюнлюкде уа тамам кесине ушаш туудукъчугъуна къууана, джамагъат ишлеге да тири къошула, зауукъ этиб джашайды. Кеси узакъ джуртда болса да, джомакъдача, сейирлик тау джуртун эмда туугъан элин тансыкълагъанлай турады, джууугъун-тенгин джокъларгъа да заман табады ол.
БАТЧАЛАНЫ Фатима.
{jcomments}
