Мындан алда табышлылыкъ эмда тюрлю-тюрлю проектлени къурау бла кюрешген джаш адамла Архыз посёлокда «Мой бизнес» деген бизнес-форумгъа джыйылгъан эдиле. Ол быйыл 3-чю кере бардырыла эди.
Форумгъа бютеу Къарачай-Черкес Республикадан 200-ден аслам джаш адам къошулгъан эди. Аланы кеслерини финанс, бизнес билимлерин ёсдюрюрге, проектлени тамамлы джарашдырыб, джетишимли джакъласала, анга болушлукъ табаргъа мадарлары да бар эди.
Форумну биринчи бёлюмюнде форумну къурагъан, анга директорлукъ этген, КъЧР-ни Туризмини, курортларыны эмда джаш тёлю политикасыны хакъындан министерствосунда сохталаны бирикген советини председатели Папшуов Расим, «КъЧР-ни Ёсюмюню корпорациясы» АО-ну баш директору Байрамкъулланы Науруз, Корпорацияда проектлеге къарагъан, «Синергия» деген МФПУ-ну бизнес-тренери Байчораланы Шамил дагъыда башха билимли, уста джаш адамла, табышлылыкъ иш бла кюрешгенле да окъуу-юретиу ишле бардыргъан эдиле. Хар блокда бир джангы затха юрене, табышлылыкъ ишде проектлени къалай джарашдырыргъа кереклисини эбине тюше бара эдиле джыйылгъанла.
Форумну къурагъанла чертгенден, аланы баш борчлары Къарачай-Черкес Республиканы финанс-экономика болумун игилендириудю. Аны себебли, блокланы биринде джаш адамла талай командагъа юлешиниб, бир бёлек дерс бардырдыла. Аланы биринде республиканы джамагъатына не къадар хайырлы болурча, аслам иш орунла да къуралырча уллу бизнес-проектлени джарашдырыргъа керек эди. Сабийле берилген заманны бошуна иймей, хазыр башчыла кибик оноулаша эдиле, хар бири, теджеген проектини кемликлерин да ангылай, хайырын да тизе эди. Артда уа хар командадан бир келечи чыгъыб, юч проектни теджей эди. Сора алагъа башчылыкъ этген Байрамкъулланы Науруз, соруула бериб, команда сайлагъан санагъат къуру республикада болуб къалмай, къралыбызда, бир-бирледе уа бютеу дунияда не болумда болгъанын айта, сабийлеге керти магъаналы, кимге да хайыр келтирлик проектни сайларгъа мадар бере эди. Айхай да, джашагъан джерибизни халисин толу билген джаш адамла асламысына малчылыкъ, джерчилик бла байламлы проектлени теджей эдиле. Аны тышында да талай магъаналы санагъатны сайладыла джаш адамла. 50-миллионлукъ проектлени къурау бошалгъандан сора форумгъа къошулгъанла бир кесек солугъан, ауузланнган да этиб дагъыда бир дерсге олтурдула. Аны кёзюуюнде Байрамкъулланы Науруз алагъа экономика магъаналы джомакъны айтыб, анга тюз джууаб табаллыкъ бармыды, деб сорду. Кёбле ол ишни да тамамлы тындырдыла, бир къауумлары уа адамны керти сейирсиндирирча джууабла да бердиле. Науруз бизге айтхандан, ол джомакъ джаш адамлагъа экономика джаны бла тюз сагъыш эте билирге, аланы джитиликлерин, мадарлылыкъларын кёргюзеди.
- Бу форумну биринчи бёлегиди, эндреуюк (декабрь) айны 4-де бардырыллыкъ конгрессде эсеблерин чыгъарлыкъбыз, - деб хапар айтды форумну директору Папшуов Расим. - Бизни борчубуз джаш адамлагъа бизнес, социал проектлени тюз джарашдырыргъа юретиргеди. Бу джол 20 чакълы бир проект джазыла турады, ол бек кёбдю. Аланы барына да биз къолубуздан келгенича болушлукъ этиб, федерал экспертле бла тюбешдирликбиз. Аны тышында джаш адамла кеслерини проектлерин джакълай билирге керекдиле. Ол да бек къыйын ишди. Джаш адамланы тюрлю-тюрлю сейир оюмлары аслам боладыла, алай а аланы джарашдырыб, джашауда ишлетиб башлагъан къыйын тиеди. Проект этиу, джакълау ишле бла шагъырей болгъандан сора ала ол оюмларын кереклисича джарашдырыргъа юренедиле, бек кёбле джетишимли да болгъандыла. Бюгюн дерследен сора проектлени джакълау иш бардырыллыкъды. Анда джетишимлилени саугъаларыкъбыз.
Форумгъа 200 чакълы бир джаш адам къошулгъанды. Ала къуру Къарачай-Черкесиядан болуб къалмай, ШКФО-ну башха регионларындан да келгендиле. Къошулургъа излегенлени саны 400-ден артыкъ эди, аладан форумгъа керти эс бёлгенлени, ишлерге тырмашханланы сайлагъанбыз.
Сохталагъа, студентлеге биз иги эртдерек хапар беребиз. Форумгъа 14 джылдан 30 джылгъа дери джаш адамла къошулургъа боллукъдула. Школлада, баш билим берген заведениеледе билдириуле этебиз, студент советле бла къысха байламлылыкъда ишлейбиз. Бизге чыртданда бир проект оюму болмагъан, алай а табышлылыкъны эбине тюшерге, кесини финанс, бизнес билимин ёсдюрюрге излеген джаш адамла да келедиле. Асламысына аллайланы араларында джетишимлиле да кёб чыгъадыла. Бир юлгю келтирейим. Къарачай шахарда 3-чю номерли орта школгъа биринчи кере баргъаныкъда, сохтала толусу бла ангылагъан да этмеген эдиле не этерге, не джазаргъа кереклисин. 5 кюнню дерсле, юретиу ишле бардыргъаныбыздан сора ала проектле джарашдыргъан къой, бизни керти сейирсиндирген эдиле. Сёз ючюн, 8-чи классны сохталары бизни регионнга уллу хайыры, магъанасы боллукъ бизнес-проектни теджеген эдиле. Ол оюм ары дери бир адамны эсине да келмеген эди, ол а керти да керекли, кимге да уллу хайыры болгъан ишди.
Быйылгъа дери форум «Ты предприниматель» деген ат бла бардырыла эди. Аны алчылары «Машук» форумгъа къошулуб, проектлерин теджегендиле, кёбле хорламлы да болгъандыла. Быйыл проектлени джакълаб, алагъа грантла алгъанланы ичинде бизни республика алчы болгъанды.
Джаш адамлагъа табышлылыкъ бла кюрешген кёб адам дерс береди. «Бизнес бла кюрешир ючюн кёб ачха керекди», - деб тургъан сабийле бюгюнлюкде джетишимли ишлеб тургъан адамла бла тюбеб сёлешселе, ол джангылыч оюм болгъанын ангылайдыла.
Расим айтхандан, республикан дараджалы форумгъа, анга къошулгъанлагъа да уллу болушлукъ этиледи. «Центр поддержки предпринимательства», «Корпорация развития КЧР» АО да къолларындан келгенича болушадыла. Инвесторладан да, къралдан да болушлукъ табылады. Быйыл ЦПП («Центр поддержки предпринимательства») 9 келишиуню джарашдыргъанды. Тюрлю-тюрлю джармалыкъланы, кёрмючлени джангы ишлеб башлагъан табышлы адамлагъа болушлукълары уллу болады. Чыгъаргъан затын элтиб башха регионда, ара шахарда кёргюзтсе, аллай бир алыучусу аслам боллукъду. Алай а кёрмючге неда джармалыкъгъа къошулур ючюн оруннга ачха тёлерге керекди. Ма ол заманда ЦПП болушлукъ этеди. Аны тышында да къралдан къаллай болушлукъ табаргъа боллукъларын кёргюзедиле аралыкъда, джангы дараджагъа чыгъаргъа кёлтюргючлюк да этедиле.
Алларында къагъытланы бирине джаза, биринден окъуй тургъан джаш адамла бла сёлешсенг, аланы талпымакълыкълары къалай уллу болгъанын ангылай эдинг. Талайы бла сёлешиб, форумгъа не мурат бла, нюзюр бла къошулгъанларын сордум.
ШККъА-ны экономика институтуну 3-чю курсуну студенти Къоркъмазланы Таулан табышлылыкъ иш бла кюрешиб башлагъанды. Ол айтхандан, форумда бек кёб затха юреннгенди, джангылычларын табханды. Кесини бизнесин мындан ары да айнытыр, ёсдюрюр муратлыды.
Эриккенланы Шамил проект ишлени джарашдырыу бла кёбден бери кюрешеди. Джаш адамны проекти мобильный телефонну болушлугъу бла суратха алыуду. Тюрлю-тюрлю ууакъ тюкенле кеслерине социал сетледе реклама этер ючюн ариу алыннган суратла керек боладыла. Аланы затларын суратлар ючюн телефонну кючю да джетишеди. Алай а ариу сурат алыргъа хар адамны къолу да джарашыб бармайды. Ол ишге юретир мураты барды Шамилни.
Болурланы Зарема Джёгетей Аягъы шахарда Абрекланы Магомет атлы халкъла арасы ачыкъ колледжде окъуйду. Биргесине келген Бердиланы Лианача, Зарема да фармацевт боллукъду. Эки къызчыкъны да муратлары - проектлени уста джарашдырыргъа юренирге, ишлерин джетишимли бардырыргъа.
Джаш адамла бары да бир аууздан форумну бек джаратханларын, энтда къошулургъа излегенлерин айта эдиле. Аланы кими хазыр проекти бла келиб, аны тюзете, джарашдыра эди, кими оюмларын проект халда джарашдырыр мадар табхан эди, бирсилери уа неге да джангыдан юрене эдиле.
 БИЛЯЛЛАНЫ Фатима.
 
{jcomments}