Зокаланы Хаджимырзаны джашы Къонакъбий 1918-чи джыл Эльбрус районну Лашкута элинде туугъанды. Бу районну аскер комиссариаты аны 1939-чу джылны эндреуюк (декабрь) айында Къызыл Аскерге къуллукъ этерге джибергенди. Ариу халиси, терен ангысы, билими, ётгюр джюреги болгъан джити таулуну аскер бёлекни тамадасы башхалагъа юлгюге айтханлай тургъанды. Архивде сакъланнган къагъытлада аскер башчыладан Зокаланы Къонакъбийге этилген бюсюреуле ол шартларына шагъатлыкъ этедиле. Аны аскер борчуну болджалы джетгинчи Уллу Ата джурт къазауат башланыб къалады. Ма алай бла джаш абычарны фронтха джибередиле. Ол кёзюуде анга 23 джыл болгъан эди. Къонакъбий Украина фронтда къазауат этгенди. Ол Ржев шахарны тёбен джанында эмда Вязьма шахарда уллу аскер операциялагъа, Кюнчыгъыш Пруссияны джерин фашистледен азатлау ючюн къаты урушлагъа да къошулгъанды. Аскер борчуна кертиликни эм баш сыйгъа салыб къуллукъ этгенди. Къазауатда кесин тамам керти уста командирча кёргюзтгени ол затлагъа шагъатлыкъ этедиле. Ол къоркъуулу болумлагъа кёб кере тюшгенди, алай болса да Къонакъбий хар заманда кесин тамам керти батырча кёргюзтгенди. Аллай сермешлени биринде, 1944-чю джылны никкол (июнь) айында Прибалтикада Осула деген элчик ючюн баргъан къаты урушда 240-чы аскер бёлекни танкаланы къурутуучу батареясында замполит Зока улу Къонакъбий джигитлик танытханды, анда ауур джаралы да болгъанды. Алай болса да аякъ юсюнде сюелирге кюреше, ол аскерчилеге буйрукъ бериб, уруш этгенин тохтатмагъанды. Аны кёкюрек къангасына джауну огъу тийсе да, ол ёлюмге бой бермей, эсин ташламай тургъанды. Ма ол халда ол кюн Къонакъбий кеси онла бла фашистлени ёлтюргенди, джауну эки танкасын эмда юч пулемёт точкасын къурутханды. Ол урушда, артха турмай, джигитлик танытханы ючюн гвардиячы капитан Зокаланы Къонакъбий Къызыл Джулдузну ордени бла саугъаланнганды. Билимли, болумлу джаш оюмлу буйрукъ бергени себебли кёб аскерчиси сау къалгъанды. Ай медет, Къонакъбий Ата джуртун джаудан къоруулау къыйын кюрешде къан тёге, джанын аямай уруш этгенликге, аны адамларын туугъан джеринден сюргюн этиб, Орта Азия бла Къазахстанны джерине кёчюрюлгенлеринден аны хапары болмай тургъанды.
1945-чи джыл алтотур (март) айда урушланы биринде Зока улу дагъыда керти джигитлик кёргюзеди. Алай бла аны Ата джурт къазауатны II-чи дараджалы ордени бла саугъалайдыла.
Архив документледен, 104-чю гвардиячы тоб атыучу покну СУ-76 батареяны командири гвардиячы капитан Зокаланы Къонакъбийге саугъала теджелген къагъытда дагъыда бир джигитлигине шагъатлыкъ этген къагъытла ачыкъланнгандыла. «…Левиц атлы элчик ючюн къаты урушда 2-чи батареяны командири гвардиячы капитан Зокаланы Хаджимырзаны джашы Къонакъбий тирилик танытханды. Аны башламчылыгъы бла батареясы джаяу совет аскерчиле бла бирлешиб, чабыуул этиб, фашистлени талайын ёлтюгендиле, 5 танкасын да кюйдюргендиле. Къысха заманны ичинде совет аскерчиле Левиц атлы элни фашистлени къолларындан сыйыргъандыла. Капитан Зока улу ол урушда аскер усталыгъын танытханды, эркишилик кёргюзгенди. Кеси да ауур джаралы болгъанды…» деб, джазылады ол документде.
Гитлерчи пасыкълагъа къаршчы туруб, хатерсиз сермешде ётгюр аскерчи батырлыкъ кёргюзюб, кесин керти билимли абычарча танытханы ючюн гвардиячы капитан Зокаланы Къонакъбий «Совет Союзну Джигити» деген атха теджелгенди. Ай медет, ол сыйгъа тыйыншлы болуб тургъанлай, капитан Зока улу кёчюрюлген халкъдан болгъаны амалтын, саугъа анга берилмей къалгъанды. Аны орнуна Аскерни Къызыл Байрагъыны ордени бла саугъаланнганды. Аны биргесине къазауатда болгъан тенглери, СССР-ни Къоруулау министерствосуна таулу джигитни сыйын ызына къайтарыргъа, деб талай кере тилек къагъыт джазгъан эдиле. Алай болса да, партияны этген оноуу бла иши бегигени амалтын, аны тюрлендирирге кишини мадары болмагъанды.
Гвардиячы капитан Зокаланы Хаджимырзаны джашы Къонакъбий Къызыл Джулдузну, Ата джурт къазауатны II-чи дараджалы, Аскерни Къызыл Байрагъыны орденлерини бла «Ётгюрлюгю ючюн», «Урушлада джетишимлери ючюн» дагъыда башха уруш медалланы кавалериди.
Къарачай-малкъар халкъны ётгюр уланы Зокаланы Хаджимырзаны джашы Къонакъбий Алтын Джулдузгъа тыйыншлы бола тургъанлай ие болалмай къалгъан джигитлерибизни бириди.
Уллу Ата джурт къазауат бошалгъандан сора да Къонакъбий бир талай заманны тылда уруннганды, андан сора аны аскер къуллукъдан башына бош этгендиле. Алай бла Къонакъбий адамларын излеб табаргъа Орта Азиягъа джол тутханды. 1957-чи джыл халкъы бла бирге Джуртуна къайтыб келиб талай джылны урунуб, юйдегиси бла къартлыкъгъа дери джашаб, 1990-чы джыл ауушханды, джандетли болсун.
Батыр таулуну Уллу Ата джурт къазауатда этген джигитликлери, тирилиги Ата джуртха сюймекликни белгисича къарачай-малкъар халкъны тёлюлерини джюреклеринде ёмюрлюкге сакъланныкъды.
Зока улуну ётгюрлюгюню юсюнден талай тарих китабда да джазылгъанды. Керти джигитлик этген таулуланы атлары бюгюнлюкде да толу ачыкъланыб бошалмагъандыла. Алай болса да билгенлерибизни юслеринден хапар джыя, ёсюб келген тёлюлеге юлгю болурча белгили эталсакъ, аланы атлары миллетни эсинде ёмюрлюкге сакъланыр, деб ышанабыз.
БАТЧАЛАНЫ Фатима.
{jcomments}
