Озгъан ёмюрню 80-чы, 90-чы джылларында Малкъаргъа кёб барыучан эдим. Аллахды билген, ол джыллада мен бир эки-юч кере концерт бермеген Малкъарда хазна эл къалгъан болмаз эди.
Концертим бошалгъандан сора джарыкъ кёллю, кенг джюрекли малкъарлыла къурманлыкъ этмей къоймай эдиле.
Ма аллай ингирлени биринде, Огъары Малкъарда олтуруб, къурманлыкъ этни бишерин сакълагъан кёзюуде, талай джаш болуб лахорубузну башладыкъ. Сёзден сёз чыгъа кетиб, джашладан бири (атын, тукъумун эсгерелмейме) ма бу сейирлик хапарны айтхан эди.
- XIX-чу ёмюрню 80-чы джылларында Уллу Малкъарны Сауту элинде бу керти болгъан ишни кёбле кёзлери бла кёргендиле. Саутуда Къарчаланы Къанда деген бир киши джашагъанды. Хычаман (май) айда тау джайлыкълада ханс иги ёсген эсе бир къараб келейим деб, Сукан-Башына атланнганды. Сауту элден Сукан-Башына бара, ол тийреледе, Дюрмент деб джер барды, алайда Атла-Учхан деб да джар барды. Эртделеде джылкъы кетиб къырылгъаны ючюн атагъандыла ол джаргъа Атла-Учхан деб. Къанда ючсагъатлыкъ джол къоратыб алайгъа джетерге, чууакъ кёк терк огъуна къаралыб, къысха заманны ичинде къаты джангур джаууб башлагъанды. Къанда джатма къаяны тюбюне киргенди. Бир замандан тёгерек джап-джарыкъ болгъанды. «Бу не сейир-тамаша болду?» – деб, Къанда къая тюбден чыгъыб къараса, баскетбол тобча уллулугъу болгъан, тёрт джанындан да къарыш чакълы узунлукълары болгъан тёрт сынджырчыкъ салыннган бир тёгерек зат джылтырыб, джашнаб, кёкден тюшюб келе болгъанды. Къанда джунчуб къалмай, чабыб ол сейир зат джерге тюшер джерге джетиб, юсюнден джамчысын тешиб алыб, джерге джайгъанды. Ол шар акъырынчыкъ келиб джамчыгъа тюшгенди, Къанда эрлай джамчыны этеклерин бир-бирине къысыб, тюйюмчекча этиб, къолуна алгъанды.
Джамчыны тузагъына тюшген шар, Къанда бла биргелей, ёрге кёлтюрюлюб башлагъанды. Алай а учуб кетерге мадарымы болмагъанды огъесе Къанданы джазыкъсыныб, кёкге учуб кетергеми излемегенди да, акъырын келиб джерге тюшгенди. Къоркъуб джаны чыгъаргъа тебреген Къанданы да джаны ичине киргенди. «Хей, Уллу Аллах, Сыйлы Аллах, бу къудуретинг не болду? Бу зат бла мени нек тюбешдирдинг? Тюбешдирдинг эсе, Сени буйругъунгдан къачмайым да, бу затны биргеме алайым…» – деб, Къанда джамчыны-тюйюмчекни да аркъасына салыб, юйюне атланнганды. Джолда бара ол джамчыны ичиндеги зат бир кёзюуде биягъынлай Къанданы да кёлтюрюб ёрге чыгъа, дагъыда джерге тюше, талай кере алай эте баргъанды. Ким биледи, алай нек этгенин. Къанда уа къайгъылы болуб, Аллахдан тилек тилеб кюрешгенди. «Я арабин, мен муну юйюме, элиме элтсем, бу зат бизге къууанчмы, бушууму келтирликди? Къалай этейим?» – деб, сагъыш этгенди. Алай бла, Къанда ючсагъатлыкъ джол къоратыб юйюне келгенди. Къанда тюйюмчегин юйюню ичине салыб, элде сыйлы къартланы оноу этерге чакъыртханды. Къартла келиб, кёрюб, сейир-тамаша болуб, ол сынджырлы тёгерек затны сылаб, сыйпаб, тазалаб, тёрге ётдюрюб, алайдан учуб кетмезча, сынджырларын бегиген ыргъакъгъа къаты байлагъандыла. Къанданы Аттуу, Заттуу, Къаншау, Таукъан, Тенгиз деб джашлары дагъыда ненча эсе да къызлары да болгъанды. Ала ол затны тёгерегине айланыб, Аллахдан келген зат эсе деб, табхан ариуларын айтыб тургъандыла. Кёрюрге излеб келген элчиле да: « Я Аллах, бу зат бизге келгенлей элибизге рахатлыкъ, мелхумлукъ, насыб, намыс, саулукъ келсин», – деб, Аллахдан тилеб тургъандыла. Шарны сынджырлары ыргъакълагъа бегиб болгъанлыкъгъа, кеси уа кёлтюрюлюб хауада тургъанды. Юй иелери, элчиле шаргъа хаман ариу айтыб, Аллахдан келген затды деб, анга табыннганча этиб, маджал ашарыкъла келтириб, аны къатына салыб тургъандыла. Анга къолу бла тиерге излеген болса, шар аны онгсунмай, бир джанына джанлагъанды, кишиге уа заран салмагъанды. Ким биледи ол шарны не зат болгъанын. Аллах этмей джукъ да болмайды. Алай болса да, башха дунияладан бир инсанла космос кеме бла бизни Джерге джууукъ келиб, сора бизни джашауубузну билир ючюн,бу тёгерек аппаратчыкъны бизге – Джерге - джиберген болурму эдиле? Ким биледи… Бу сейир затны не болгъанын билмеген саутучула уа ол шарны атына Атайтмаз атайдыла. Атайтмаз юйюрню бир адамыча болуб, талай джылны Къандалада турады. Адамла келиб, джашауларында аман-иги боллукъ затланы Атайтмазгъа сорсала, ол да белгиле бла аманны, игини билдириб тургъанды. Къысхасыча айтыргъа, Атайтмаз билгишча бир зат болады элге. Къанданы юйю мелхумлукъдан, берекетден толгъанды, адамларыны саулукълары да иги болгъанды. Къарчалары Атайтмазны шыйых затха санаб, аны сыйына атаб, хар джыл сайын джаз къозу, къачда уа къой кесгендиле. Келин келген болса, аны Атайтмазны къатында келтириб, алгъыш этгендиле. Эркишиле узакъ джерге атланныкъ болсала, келиб Атайтмаздан тилек тилегендиле. Ауругъаны, джарсыгъаны болгъан да келиб Атайтмаздан себеб излегенди. Айтыугъа кёре, Атайтмаз Сауту элге келгенли, андан тилек тилегенледен не бир къарт, не бир джаш чарпымагъанды. Къандаладан ким болса да бир джерге тебресе неда юйюне къайтыб келсе биринчи Аллахдан келген, ангысы болгъан Атайтмазгъа барыб, баш ургъанды.
Айтыугъа кёре, Петербургда революция болуб, аны «хауасы» бизге джете башлагъан 1918-чи джылда, Атайтмаз тынчлыкъсыз бола тебрегенди. Аны сынджырчыкълары артыкъсыз да бек джылтыраб, къалтыраб тебрегендиле. Атайтмаз сынджырлары бегиген ыргъакъларындан сюйсе ычхына, сюйсе тагъыла башлагъанды. Ычхыныб, кече юйню ичинде ары-бери учса, сынджырчыкълары бир-бирлерине тийиб, зынгырдаб, джукълагъанланы тынчлыкъларын буза тебрегенди. Ким биледи, Аллахдан бир изинми келгенди анга огъесе муну бери джиберген космос кемедеги инсанла сигналла джибереми тебрегендиле. Къалай-алай болгъан эсе да, Атайтмазны къайгъысы, Къарчалагъа да къайгъы сала башлагъанды. Къанданы джашлары: «Къурманлыкъ этмегенибиз ючюн ачыулана болур», – деб, къурманлыкъ этиучю заманлары да джетмегенлей, къой кесгендиле. Атайтмазны къатына да къурманлыкъдан юлюш салыб, кеслери да къурманлыкъдан кёрейик деб олтургъанлай, Атайтмаз бир тюрлю таууш чыгъарыб, сынджырларын да кесинден ычхындырыб, юй тюбге атыб, учуб оджакъ бла чыгъыб кетгенди. Ауузлана тургъан адамла туруб, чартлаб эшикге чыгъыб кёкге къарагъандыла. Атайтмаз, «сау къалыгъыз» дегенча юйню башы бла учуб, тёгерек бурулуб, мийикден мийикге чыгъыб башлагъанды. Ахырында адамла Атайтмазны кючден-бутдан кёре, кёз туурадан тас этгендиле. Бирле мыдах болуб, бирле джылаб юйге киргендиле. «Я Аллах, Атайтмазны бизден алдынг эсе, бизни бир терс ишибиз, бир джетишдирмеген затыбыз болгъан болур эди. Кеч Сен бизни. Джарсыуладан, бушууладан кери эт…» – деб, Аллахдан тилек тилеб кюрешгендиле.. Юй тюбде къалгъан сынджырчыкъланы да къолларына алыб, не этерге билмей, тёрге салгъандыла.
Атайтмаз кетгенден сора, кёб турмай революция Саутугъа да джетиб, элни къалабалыкъ этеди. Андан сора 30-чу джыллада репрессияла боладыла. 1941-чи джыл къазауат башланыб, 1944-чю джыл малкъар миллетни кёчюредиле.
Энди Атайтмаздан къалгъан ол джылтырауукъ, къыйырлары кёгюрчюннге ушаш этилген сынджырчыкъланы юсюнден айтайым. Ол сынджырчыкъла Къарчаланы юйде тургъанларыча тёрде тургъандыла. Алагъа хазна киши тиймегенди. Аланы бир джылда бир кере сютде джуууб, ызына салыб тургъандыла.
Ол заманлада Саутуда сабийлени араб тилге окъутхан бир къарачайлы устаз болгъанды. Ол бир кере Къарчалагъа келиб: «Аллахлары болмагъан меджисуу адамлача, бу болмагъан затха нек табынасыз?!» – деб, сынджырчыкъланы тургъан джерлеринден алыб отха атаргъа излеб, узалгъанды. Къолу сынджырчыкълагъа тийгенлей, устазны бойну къынгыр болуб, джанын алыб кючден джанлагъанды алайдан.
Къысхасыча айтыргъа, ол сынджырлагъа аман иннет бла къолун узатхан адамгъа бир джарсыу болуб баргъанды. 1934-чю джыл Къарчаланы юйюрню лишон-кулак этебиз деб тебрегендиле. Эл Советни председатели бла дагъыда Совет властны толу эркинликли келечиси Рамазан деген бир киши Къарчаланы юйге келиб киргендиле. Ол Рамазан деген сынджырчыкъланы кёрюб: «Быллай затла музейде турургъа керекдиле!» – деб, алыргъа излеб узалгъанды. Сынджырчыкълагъа къолу тийгенлей, безгекден ауругъанча, къалтыраб тебрегенди. Алай болса да, энергиясы кючлю адам болгъан болур, сынджырчыкъланы алыб, къол джаулукъгъа чырмаб, джанына салгъанды. Музейгеми элтгенди,юйюнеми элтгенди, къайры элтгенин киши да билмейди.
Ол сынджырчыкъла юйден къорагъан кюнден башлаб, Къарчаланы юйюрлерин джарсыула джокълай тебрегендиле. Болгъан малларын, мюлклерин колхозгъа сыйырыб алгъандыла. Къанданы туудукъларындан бирлени Сибирге ашыргъандыла. Мында къалгъанладан да кёбле ачыгъандыла. 1942-чи джыл НКВД-ны аскерлери Сауту элни къартын, тиширыуун, сабийин да къырыб, тюб этедиле. Къанданы юйюрюнден бек кёблени къырадыла. Ол кюн насыблары тутуб, элде болмай, сау къалгъан саутучуланы да 1944-чю джыл Орта Азия бла Къазахстаннга сюредиле да, анда да кёбле ачлыкъдан, аурууладан къырыладыла.
Бюгюнлюкде малкъарлыланы эслеринде Атайтмазны къуру аты къалгъанды.
Бу хапарны мен джарашдырыб кереклисича айталдым болмаз, сени мадарынг болуб, Огъары Малкъарда школну директору болуб тургъан, кёбню билген Къарчаланы Халиматха хапар сорсанг, ол сеннге бек тыйыншлы хапар айтырыкъ эди…Ма бу хапар аны ата-бабаларыны юслеринден барады, – деб бошады малкъарлы шохум бу сейир хапарын.
Мен, быллай хапарлагъа хазна ийнанмаучу джаш адам, ол заманда малкъар джашны айтхан хапарына уллу эс да бёлмеген эдим. Къарчаланы Халиматны танысам да, анга барыб хапар соруб айланмадым. Энди акъылым болса, сорлукъ эдим.
Джылла оза, дуниядан аз-маз хапарлы бола башлагъанымда, «уфология бла кюрешген адамла окъусала не дерле», деб кёлюме келе, аны бла джаздым бу эшитген хапарымы.
Дунияда сейир затла кёб боладыла. Хар болгъан, бола тургъан, боллукъ зат да Аллахны излеми бла, буйругъу бла болады. Аллахны барлыгъына, бирлигине тамам ийнаннган адам, быллай затлагъа уллу сейирсинмейди.
Концертим бошалгъандан сора джарыкъ кёллю, кенг джюрекли малкъарлыла къурманлыкъ этмей къоймай эдиле.
Ма аллай ингирлени биринде, Огъары Малкъарда олтуруб, къурманлыкъ этни бишерин сакълагъан кёзюуде, талай джаш болуб лахорубузну башладыкъ. Сёзден сёз чыгъа кетиб, джашладан бири (атын, тукъумун эсгерелмейме) ма бу сейирлик хапарны айтхан эди.
- XIX-чу ёмюрню 80-чы джылларында Уллу Малкъарны Сауту элинде бу керти болгъан ишни кёбле кёзлери бла кёргендиле. Саутуда Къарчаланы Къанда деген бир киши джашагъанды. Хычаман (май) айда тау джайлыкълада ханс иги ёсген эсе бир къараб келейим деб, Сукан-Башына атланнганды. Сауту элден Сукан-Башына бара, ол тийреледе, Дюрмент деб джер барды, алайда Атла-Учхан деб да джар барды. Эртделеде джылкъы кетиб къырылгъаны ючюн атагъандыла ол джаргъа Атла-Учхан деб. Къанда ючсагъатлыкъ джол къоратыб алайгъа джетерге, чууакъ кёк терк огъуна къаралыб, къысха заманны ичинде къаты джангур джаууб башлагъанды. Къанда джатма къаяны тюбюне киргенди. Бир замандан тёгерек джап-джарыкъ болгъанды. «Бу не сейир-тамаша болду?» – деб, Къанда къая тюбден чыгъыб къараса, баскетбол тобча уллулугъу болгъан, тёрт джанындан да къарыш чакълы узунлукълары болгъан тёрт сынджырчыкъ салыннган бир тёгерек зат джылтырыб, джашнаб, кёкден тюшюб келе болгъанды. Къанда джунчуб къалмай, чабыб ол сейир зат джерге тюшер джерге джетиб, юсюнден джамчысын тешиб алыб, джерге джайгъанды. Ол шар акъырынчыкъ келиб джамчыгъа тюшгенди, Къанда эрлай джамчыны этеклерин бир-бирине къысыб, тюйюмчекча этиб, къолуна алгъанды.
Джамчыны тузагъына тюшген шар, Къанда бла биргелей, ёрге кёлтюрюлюб башлагъанды. Алай а учуб кетерге мадарымы болмагъанды огъесе Къанданы джазыкъсыныб, кёкге учуб кетергеми излемегенди да, акъырын келиб джерге тюшгенди. Къоркъуб джаны чыгъаргъа тебреген Къанданы да джаны ичине киргенди. «Хей, Уллу Аллах, Сыйлы Аллах, бу къудуретинг не болду? Бу зат бла мени нек тюбешдирдинг? Тюбешдирдинг эсе, Сени буйругъунгдан къачмайым да, бу затны биргеме алайым…» – деб, Къанда джамчыны-тюйюмчекни да аркъасына салыб, юйюне атланнганды. Джолда бара ол джамчыны ичиндеги зат бир кёзюуде биягъынлай Къанданы да кёлтюрюб ёрге чыгъа, дагъыда джерге тюше, талай кере алай эте баргъанды. Ким биледи, алай нек этгенин. Къанда уа къайгъылы болуб, Аллахдан тилек тилеб кюрешгенди. «Я арабин, мен муну юйюме, элиме элтсем, бу зат бизге къууанчмы, бушууму келтирликди? Къалай этейим?» – деб, сагъыш этгенди. Алай бла, Къанда ючсагъатлыкъ джол къоратыб юйюне келгенди. Къанда тюйюмчегин юйюню ичине салыб, элде сыйлы къартланы оноу этерге чакъыртханды. Къартла келиб, кёрюб, сейир-тамаша болуб, ол сынджырлы тёгерек затны сылаб, сыйпаб, тазалаб, тёрге ётдюрюб, алайдан учуб кетмезча, сынджырларын бегиген ыргъакъгъа къаты байлагъандыла. Къанданы Аттуу, Заттуу, Къаншау, Таукъан, Тенгиз деб джашлары дагъыда ненча эсе да къызлары да болгъанды. Ала ол затны тёгерегине айланыб, Аллахдан келген зат эсе деб, табхан ариуларын айтыб тургъандыла. Кёрюрге излеб келген элчиле да: « Я Аллах, бу зат бизге келгенлей элибизге рахатлыкъ, мелхумлукъ, насыб, намыс, саулукъ келсин», – деб, Аллахдан тилеб тургъандыла. Шарны сынджырлары ыргъакълагъа бегиб болгъанлыкъгъа, кеси уа кёлтюрюлюб хауада тургъанды. Юй иелери, элчиле шаргъа хаман ариу айтыб, Аллахдан келген затды деб, анга табыннганча этиб, маджал ашарыкъла келтириб, аны къатына салыб тургъандыла. Анга къолу бла тиерге излеген болса, шар аны онгсунмай, бир джанына джанлагъанды, кишиге уа заран салмагъанды. Ким биледи ол шарны не зат болгъанын. Аллах этмей джукъ да болмайды. Алай болса да, башха дунияладан бир инсанла космос кеме бла бизни Джерге джууукъ келиб, сора бизни джашауубузну билир ючюн,бу тёгерек аппаратчыкъны бизге – Джерге - джиберген болурму эдиле? Ким биледи… Бу сейир затны не болгъанын билмеген саутучула уа ол шарны атына Атайтмаз атайдыла. Атайтмаз юйюрню бир адамыча болуб, талай джылны Къандалада турады. Адамла келиб, джашауларында аман-иги боллукъ затланы Атайтмазгъа сорсала, ол да белгиле бла аманны, игини билдириб тургъанды. Къысхасыча айтыргъа, Атайтмаз билгишча бир зат болады элге. Къанданы юйю мелхумлукъдан, берекетден толгъанды, адамларыны саулукълары да иги болгъанды. Къарчалары Атайтмазны шыйых затха санаб, аны сыйына атаб, хар джыл сайын джаз къозу, къачда уа къой кесгендиле. Келин келген болса, аны Атайтмазны къатында келтириб, алгъыш этгендиле. Эркишиле узакъ джерге атланныкъ болсала, келиб Атайтмаздан тилек тилегендиле. Ауругъаны, джарсыгъаны болгъан да келиб Атайтмаздан себеб излегенди. Айтыугъа кёре, Атайтмаз Сауту элге келгенли, андан тилек тилегенледен не бир къарт, не бир джаш чарпымагъанды. Къандаладан ким болса да бир джерге тебресе неда юйюне къайтыб келсе биринчи Аллахдан келген, ангысы болгъан Атайтмазгъа барыб, баш ургъанды.
Айтыугъа кёре, Петербургда революция болуб, аны «хауасы» бизге джете башлагъан 1918-чи джылда, Атайтмаз тынчлыкъсыз бола тебрегенди. Аны сынджырчыкълары артыкъсыз да бек джылтыраб, къалтыраб тебрегендиле. Атайтмаз сынджырлары бегиген ыргъакъларындан сюйсе ычхына, сюйсе тагъыла башлагъанды. Ычхыныб, кече юйню ичинде ары-бери учса, сынджырчыкълары бир-бирлерине тийиб, зынгырдаб, джукълагъанланы тынчлыкъларын буза тебрегенди. Ким биледи, Аллахдан бир изинми келгенди анга огъесе муну бери джиберген космос кемедеги инсанла сигналла джибереми тебрегендиле. Къалай-алай болгъан эсе да, Атайтмазны къайгъысы, Къарчалагъа да къайгъы сала башлагъанды. Къанданы джашлары: «Къурманлыкъ этмегенибиз ючюн ачыулана болур», – деб, къурманлыкъ этиучю заманлары да джетмегенлей, къой кесгендиле. Атайтмазны къатына да къурманлыкъдан юлюш салыб, кеслери да къурманлыкъдан кёрейик деб олтургъанлай, Атайтмаз бир тюрлю таууш чыгъарыб, сынджырларын да кесинден ычхындырыб, юй тюбге атыб, учуб оджакъ бла чыгъыб кетгенди. Ауузлана тургъан адамла туруб, чартлаб эшикге чыгъыб кёкге къарагъандыла. Атайтмаз, «сау къалыгъыз» дегенча юйню башы бла учуб, тёгерек бурулуб, мийикден мийикге чыгъыб башлагъанды. Ахырында адамла Атайтмазны кючден-бутдан кёре, кёз туурадан тас этгендиле. Бирле мыдах болуб, бирле джылаб юйге киргендиле. «Я Аллах, Атайтмазны бизден алдынг эсе, бизни бир терс ишибиз, бир джетишдирмеген затыбыз болгъан болур эди. Кеч Сен бизни. Джарсыуладан, бушууладан кери эт…» – деб, Аллахдан тилек тилеб кюрешгендиле.. Юй тюбде къалгъан сынджырчыкъланы да къолларына алыб, не этерге билмей, тёрге салгъандыла.
Атайтмаз кетгенден сора, кёб турмай революция Саутугъа да джетиб, элни къалабалыкъ этеди. Андан сора 30-чу джыллада репрессияла боладыла. 1941-чи джыл къазауат башланыб, 1944-чю джыл малкъар миллетни кёчюредиле.
Энди Атайтмаздан къалгъан ол джылтырауукъ, къыйырлары кёгюрчюннге ушаш этилген сынджырчыкъланы юсюнден айтайым. Ол сынджырчыкъла Къарчаланы юйде тургъанларыча тёрде тургъандыла. Алагъа хазна киши тиймегенди. Аланы бир джылда бир кере сютде джуууб, ызына салыб тургъандыла.
Ол заманлада Саутуда сабийлени араб тилге окъутхан бир къарачайлы устаз болгъанды. Ол бир кере Къарчалагъа келиб: «Аллахлары болмагъан меджисуу адамлача, бу болмагъан затха нек табынасыз?!» – деб, сынджырчыкъланы тургъан джерлеринден алыб отха атаргъа излеб, узалгъанды. Къолу сынджырчыкълагъа тийгенлей, устазны бойну къынгыр болуб, джанын алыб кючден джанлагъанды алайдан.
Къысхасыча айтыргъа, ол сынджырлагъа аман иннет бла къолун узатхан адамгъа бир джарсыу болуб баргъанды. 1934-чю джыл Къарчаланы юйюрню лишон-кулак этебиз деб тебрегендиле. Эл Советни председатели бла дагъыда Совет властны толу эркинликли келечиси Рамазан деген бир киши Къарчаланы юйге келиб киргендиле. Ол Рамазан деген сынджырчыкъланы кёрюб: «Быллай затла музейде турургъа керекдиле!» – деб, алыргъа излеб узалгъанды. Сынджырчыкълагъа къолу тийгенлей, безгекден ауругъанча, къалтыраб тебрегенди. Алай болса да, энергиясы кючлю адам болгъан болур, сынджырчыкъланы алыб, къол джаулукъгъа чырмаб, джанына салгъанды. Музейгеми элтгенди,юйюнеми элтгенди, къайры элтгенин киши да билмейди.
Ол сынджырчыкъла юйден къорагъан кюнден башлаб, Къарчаланы юйюрлерин джарсыула джокълай тебрегендиле. Болгъан малларын, мюлклерин колхозгъа сыйырыб алгъандыла. Къанданы туудукъларындан бирлени Сибирге ашыргъандыла. Мында къалгъанладан да кёбле ачыгъандыла. 1942-чи джыл НКВД-ны аскерлери Сауту элни къартын, тиширыуун, сабийин да къырыб, тюб этедиле. Къанданы юйюрюнден бек кёблени къырадыла. Ол кюн насыблары тутуб, элде болмай, сау къалгъан саутучуланы да 1944-чю джыл Орта Азия бла Къазахстаннга сюредиле да, анда да кёбле ачлыкъдан, аурууладан къырыладыла.
Бюгюнлюкде малкъарлыланы эслеринде Атайтмазны къуру аты къалгъанды.
Бу хапарны мен джарашдырыб кереклисича айталдым болмаз, сени мадарынг болуб, Огъары Малкъарда школну директору болуб тургъан, кёбню билген Къарчаланы Халиматха хапар сорсанг, ол сеннге бек тыйыншлы хапар айтырыкъ эди…Ма бу хапар аны ата-бабаларыны юслеринден барады, – деб бошады малкъарлы шохум бу сейир хапарын.
Мен, быллай хапарлагъа хазна ийнанмаучу джаш адам, ол заманда малкъар джашны айтхан хапарына уллу эс да бёлмеген эдим. Къарчаланы Халиматны танысам да, анга барыб хапар соруб айланмадым. Энди акъылым болса, сорлукъ эдим.
Джылла оза, дуниядан аз-маз хапарлы бола башлагъанымда, «уфология бла кюрешген адамла окъусала не дерле», деб кёлюме келе, аны бла джаздым бу эшитген хапарымы.
Дунияда сейир затла кёб боладыла. Хар болгъан, бола тургъан, боллукъ зат да Аллахны излеми бла, буйругъу бла болады. Аллахны барлыгъына, бирлигине тамам ийнаннган адам, быллай затлагъа уллу сейирсинмейди.
ТОМПАЛАНЫ Алибек,
Эресей Федерацияны махтаулу артисти.
Эресей Федерацияны махтаулу артисти.
{jcomments}
