Аппакъланы Рамазанны джашы Борис 1965-чи джыл байрым (февраль) айны 10-да Уруп районда Преградна станседе уллу юйдегиде туугъанды. Рамазан бла юй бийчеси Зуриятны беш сабийлеринден Борис бешинчи болуб ёсгенди. Ол школда джылларында окъургъа тырмашханды, устазны берген джумушун айыбсыз толтургъаныды. Айхай да, «уллу къазанда бишген эт чий къалмаз» дегенлей, иш бла, джумуш бла чыныгъыб ёсгени анга къайда да бюсюреу келтиргенлей тургъанды.
Борис Къызыл Уруп эл школда 8 классны тауусханлай, Гитче Къарачай районда Первомайскеде эл мюлк техникумгъа окъургъа киреди. Ол аны тауусханлай, къагъытын да тюгел къолуна алгъынчы аскерде къуллукъ этерге чакъырылыб Первомайскеден кетеди.
Ставрополь шахарда аскерчилени джыйгъан пунктда бир-эки кюнню тутуб, Аппакъ улу Борисни Узбекистанны Термез шахарына ашырадыла. Ол 1984-чю джылны джазындан къач кёзюуге дери ол шахарны аскер бёлегинде кёб тюрлю затха окъуб юренеди. Алты айны ичинде аны уруш этерге кючлю хазырлагъандыла. Алайда тамам иги юреннгенден сора аскерчилени арасындан бир къауумну айырыб, сайлаб, тахса взвод къурагъандыла да, Борисни да алагъа къошуб Афганистаннга ашырадыла. Ол Кандагарда 3-чю тахса взводну таулада мараучу батальонуна тюшеди. 1984-чю джыл аууз-герги (октябрь) айдан 1986-чы джылны хычаман (май) айына дери Афганистанны джеринде къуллукъ этгенди. Ол къазауат баргъан Дарзаб ауушда, Синжарай, Кучки-Нахуд, Хадирзай, Делаки-Пайн, Гарсалай къышлакълада дагъыда башха кёб джерде моджахедле бла уруш этген совет аскерчилени тизиминде болгъанды. Урушда къоркъуулу болумлада ол, къыйын джумушланы толу баджарыб, кесини билимин танытханлай тургъанды. Уруш баргъан кёзюуде къоркъуулу джерледе бир талай джашны джан къоркъуудан да сакълагъанды. Андан сора аны тамада сержант этгендиле, кесин да таулада мараучу взводну командирини заместители этиб сайлагъандыла.
Борис тири аскерчи эмда борчуна керти, билимли, тахса джумушлагъа тамам уста, керти таулуну шартлары танылгъан адам болгъанына аскер тамадаларыны аны юсюнден джазгъан бюсюреу къагъытлары да шагъатлыкъ этедиле.
Аппакъ улу аскерде къуру тахса джумушладан сора да башха ишлени да баджарыб тургъанды. Бюгюнлюкде, ай медет, кеси сау болса, ким биледи, кёб хапар айтырыкъ болур эди. Алай болса да, аны уллу къарнашы Мухтар айтхан хапарладан, Борисни къалайда къоркъуу бек болса, алайгъа ийиб тургъандыла. Ол аскерчи тенглери бла бирге, бёлек болуб кече бла душман бетджан салгъан джерлеге барыб, аланы халларын тинтиб тургъандыла. Моджахедле бла бетден бетге тюбешиб, уруш да этгендиле. Аллай къоркъуулу кёзюуле кёб болгъандыла. Борис урушда не бек къоркъуулу болумда да батырлыкъ кёргюзюр ючюн къалмагъанды. Аны ол шартларына Афганистанны эмда Совет Союзну кърал саугъалары, Хурмет къагъытлары шагъатлыкъ этедиле.
Аппакъ улу Афганистанда 1984-чю джыл аууз-герги (октябрь) айны 18-ден 1986-чы джыл элия (июль) айны 16-на дери къуллукъ этгенди. Аскер борчун толу бериб туугъан элине сау-эсен къайтханды. Не къыйын кёзюуде да джунчуб къалмай, батырлыкъ танытханы эмда Ата джуртуну аллында этген антына кертилей къалгъаны ючюн тамада сержант Аппакъланы Борис «Урушлада этген джетишимлери ючюн», «Афган халкъдан бюсюреу» деген дагъыда бирси медалла бла эмда Хурмет грамотала бла да саугъаланнганды.
1987-чи джыл Борис Ставрополь шахарда ветеринар институтха окъургъа кириб аны джетишимли тауусханды. Мал дохтур усталыкъны алыб, ол Преградна совхозда талай джыл ишлегенди. Совхозну ишчилери, элчиле аны сыйын бек кёргендиле. Аппакъ улу хар адамгъа да джумушакъ сёзюн, джюрек джылыуун бергенлей джашагъанды. Борис арт джыллада Преграднада «Соковый» ётмек комбинатны директоруну орунбасары болуб ишлегенди.
Аппакъ улуну Афганистанда къазауатда алгъан джаралары джарсытханлай тургъандыла. Ай медет, ол джарсыуладан 1995-чи джыл бек ауруб больницагъа тюшгенди. Саулугъун бир кесек багъаргъа кюрешсе да, джаралары аны инджитир ючюн къалмагъандыла. Алай болса да аланы чурумундан Аппакъланы Борис 2005-чи джыл ауушханды. Джандетли болсун.
Къачан да Аппакъ улуну элчилери сыйын иги кёре эдиле, кесине да «Къызыл Урупну хурметли элчиси» деген атны бергенлери да анга шагъатлыкъ этеди. Уруп районну школларында сохталаны джигитликге, патриотизмге юретген дерследе аны аты айтылгъанлай турады.
Борис Къызыл Уруп эл школда 8 классны тауусханлай, Гитче Къарачай районда Первомайскеде эл мюлк техникумгъа окъургъа киреди. Ол аны тауусханлай, къагъытын да тюгел къолуна алгъынчы аскерде къуллукъ этерге чакъырылыб Первомайскеден кетеди.
Ставрополь шахарда аскерчилени джыйгъан пунктда бир-эки кюнню тутуб, Аппакъ улу Борисни Узбекистанны Термез шахарына ашырадыла. Ол 1984-чю джылны джазындан къач кёзюуге дери ол шахарны аскер бёлегинде кёб тюрлю затха окъуб юренеди. Алты айны ичинде аны уруш этерге кючлю хазырлагъандыла. Алайда тамам иги юреннгенден сора аскерчилени арасындан бир къауумну айырыб, сайлаб, тахса взвод къурагъандыла да, Борисни да алагъа къошуб Афганистаннга ашырадыла. Ол Кандагарда 3-чю тахса взводну таулада мараучу батальонуна тюшеди. 1984-чю джыл аууз-герги (октябрь) айдан 1986-чы джылны хычаман (май) айына дери Афганистанны джеринде къуллукъ этгенди. Ол къазауат баргъан Дарзаб ауушда, Синжарай, Кучки-Нахуд, Хадирзай, Делаки-Пайн, Гарсалай къышлакълада дагъыда башха кёб джерде моджахедле бла уруш этген совет аскерчилени тизиминде болгъанды. Урушда къоркъуулу болумлада ол, къыйын джумушланы толу баджарыб, кесини билимин танытханлай тургъанды. Уруш баргъан кёзюуде къоркъуулу джерледе бир талай джашны джан къоркъуудан да сакълагъанды. Андан сора аны тамада сержант этгендиле, кесин да таулада мараучу взводну командирини заместители этиб сайлагъандыла.
Борис тири аскерчи эмда борчуна керти, билимли, тахса джумушлагъа тамам уста, керти таулуну шартлары танылгъан адам болгъанына аскер тамадаларыны аны юсюнден джазгъан бюсюреу къагъытлары да шагъатлыкъ этедиле.
Аппакъ улу аскерде къуру тахса джумушладан сора да башха ишлени да баджарыб тургъанды. Бюгюнлюкде, ай медет, кеси сау болса, ким биледи, кёб хапар айтырыкъ болур эди. Алай болса да, аны уллу къарнашы Мухтар айтхан хапарладан, Борисни къалайда къоркъуу бек болса, алайгъа ийиб тургъандыла. Ол аскерчи тенглери бла бирге, бёлек болуб кече бла душман бетджан салгъан джерлеге барыб, аланы халларын тинтиб тургъандыла. Моджахедле бла бетден бетге тюбешиб, уруш да этгендиле. Аллай къоркъуулу кёзюуле кёб болгъандыла. Борис урушда не бек къоркъуулу болумда да батырлыкъ кёргюзюр ючюн къалмагъанды. Аны ол шартларына Афганистанны эмда Совет Союзну кърал саугъалары, Хурмет къагъытлары шагъатлыкъ этедиле.
Аппакъ улу Афганистанда 1984-чю джыл аууз-герги (октябрь) айны 18-ден 1986-чы джыл элия (июль) айны 16-на дери къуллукъ этгенди. Аскер борчун толу бериб туугъан элине сау-эсен къайтханды. Не къыйын кёзюуде да джунчуб къалмай, батырлыкъ танытханы эмда Ата джуртуну аллында этген антына кертилей къалгъаны ючюн тамада сержант Аппакъланы Борис «Урушлада этген джетишимлери ючюн», «Афган халкъдан бюсюреу» деген дагъыда бирси медалла бла эмда Хурмет грамотала бла да саугъаланнганды.
1987-чи джыл Борис Ставрополь шахарда ветеринар институтха окъургъа кириб аны джетишимли тауусханды. Мал дохтур усталыкъны алыб, ол Преградна совхозда талай джыл ишлегенди. Совхозну ишчилери, элчиле аны сыйын бек кёргендиле. Аппакъ улу хар адамгъа да джумушакъ сёзюн, джюрек джылыуун бергенлей джашагъанды. Борис арт джыллада Преграднада «Соковый» ётмек комбинатны директоруну орунбасары болуб ишлегенди.
Аппакъ улуну Афганистанда къазауатда алгъан джаралары джарсытханлай тургъандыла. Ай медет, ол джарсыуладан 1995-чи джыл бек ауруб больницагъа тюшгенди. Саулугъун бир кесек багъаргъа кюрешсе да, джаралары аны инджитир ючюн къалмагъандыла. Алай болса да аланы чурумундан Аппакъланы Борис 2005-чи джыл ауушханды. Джандетли болсун.
Къачан да Аппакъ улуну элчилери сыйын иги кёре эдиле, кесине да «Къызыл Урупну хурметли элчиси» деген атны бергенлери да анга шагъатлыкъ этеди. Уруп районну школларында сохталаны джигитликге, патриотизмге юретген дерследе аны аты айтылгъанлай турады.
БАТЧАЛАНЫ Фатима.
{jcomments}
