Гочияланы Исмаилны джашы Расул 1965-чи джыл алтотур (март) айны 5-де Элтаркъач элде туугъанды. Ол Исмаил бла Мариямны юйдегисинде эм гитчелери ючюнчю сабий болуб ёсгенди. Расул школда биргесине окъугъан тенглерини арасында ишленмеклиги, намысы болгъан, устазны берген джумушун да айыбсыз толтургъан, туугъан элин кемсиз бек сюйген шартлары бла айырылыб танылгъан сохта болгъанды. Аны ол шартларына биргесине окъугъан нёгерлерини бюгюнлюкде да эслерине тюшюре, айтхан хапарлары шагъатлыкъ этедиле.
Элде орта школну тауусхандан сора Расул совхозда ишге джарашханды. Гитчеликден да иш бла чыныкъгъан сабий болгъаны себебли совхозда да анга ышаныб джюк ташыгъан машина бергендиле. Расул шофёрланы арасында сохта болгъаны амалтын, анга алгъы бурун эски машинаны бергендиле. Ол эски машинаны хар джетишмеген затын таба, аланы джыйыб, джарашдыра, алай эте хар несине да юреннгенди, алай бла сынамын да ёсдюргенди.
Ол джыллада гаражда ишлеген шофёрланы бир къаууму бюгюнлюкде да аны унутмай хапар айтадыла. «Эртденбла гаражны эшиклерин биринчи Расул ача эди дерге боллукъду. Башха сынамлы шофёрла ышаннгылыгъа санамай, атылыб тургъан эски машинаны ол дженгил огъуна аякъ юсюне салгъан эди. Машинасыны терезелерин, чархларын, темирин да джым-джылтыратыб, кюн сайын джуууб, алагъа букъу къондурмай алай ишлей эди Расул. Джаш адам болуб машинасын алай таза тутхан шофёр гаражда джокъ эди. Кеси да анга берилген джумушну абадан къауумдан, сынамлы шофёрладан, артха къалмай баджарыучан эди», - деб кёбле эслерине тюшюредиле. Алай бла Расул джарым джылны ичинде алчы шофёрланы тизимине кирген эди.
Ол 1983-чю джыл арттотур (апрель) айны 26-да Расулну аскерге чакъырадыла.
Ставрополда аскерчилени джыйгъан пунктда эки-юч кюн тургъандан сора Расулну къуллукъ этер аскер бёлегине ашырадыла. Биринчи алты айны Гочия улуну аскерде кесин къалай джюрютюрге кереклисин, кючлю чабаргъа, таугъа ёрлерге, тыш къраллы сауутланы эмда тобланы билирге, ала кибик сакълыкъгъа дагъыда кёб тюрлю затха юретгендиле.
Алты айдан сора 1983-чю джылны аууз-герги (октябрь) айында Расулну Афганистаннга, Къундуз деген провинцияны аскер бёлегине, ашыргъандыла. Башындан берилген буйрукъну толтура, джанына къоркъуулу болса да, кёб тюрлю джумушлагъа баргъанлай, аланы да айыбсыз толтургъанлай, уруш баргъан къоркъуулу джерледен сау-эсен ызына къайтыб келиб тургъанды.
Къоруулау Кючлени министерствосуну Ара архивинде сакъланнган документледе джазылгъаннга кёре, Гочия улу Афганистанны эмда СССР-ни аскер башчыларыны оноулары бла этилген 6 тюрлю уллу сермешге къошулгъанды. Андан сора да ол Къундуз, Ханабад, Пули-Хумри, Баглан, Талукан, Мулла-Гулям, Алихейль дагъыда башха элледе моджахедле бла къаты сермешлеге да къошулгъанды. Расул Къундузну ичи бла ётген джолда машина колоннаны къоркъуусузлугъун баджаргъан БМП машинаны джюрютгенди. Алай демеклик, СССР-ден Афганистаннга джюзле бла машинала медицина, кийим, ашарыкъ дагъыда башха болушлукъ элтиб тургъандыла. Ол джюкленнген колоннаны аллында биринчиле болуб БМП машинала, сапёрла баргъандыла. Аланы ишлери эм джууаблы, эм къоркъуулу болгъаны ючюн, ол къауум аскерчини сакълыкъгъа дагъыда керекли затха тамам кючлю юретгендиле. Машина колонна ётерик джоллагъа моджахедле тыш къраллы минала салгъанлай, чабыуул этгенлей, не джаны бла да аскерчилеге заран салырлай лагъымла къурагъанлай тургъандыла.
Гочияланы Расул къоркъуулу аскер джумушлагъа кёб кере баргъанды. Алай болса да хар бойнуна салыннган борчну айыбсыз толтуруб, кеси да сау-эсен къайтханлай тургъанды. Аны аскер усталыгъына тамадалары да эс бёлюр ючюн къалмагъандыла. Расул моджахедле бла сермешде кесин батырча танытханы ючюн командирлеринден бюсюреу табханлай тургъанды.
Ёлюмден къоркъа билмеген, не бек къоркъуулу болумда да ётгюрлюк танытхан джашны тенглери бек сюйгендиле. Аны юсюнден Афганистанда танышхан джердеши кубиначы Курачинов Ахмед Расулну эсине тюшюрюб хапар айтханды.
- Мен Афганистанда Къундуз провинцияда тахса бёлекде машина джюрюте эдим. Къуллукъ этер борчуму болджалы джетиб, мени юйге кетерге заманым джууукълаша тура эди. Ол кёзюуде командирим меннге келиб: «Сержант Курачинов, сени джердешинг келгенди, кесинги орнунга аны къоярча юретсенг боллукъ эди», - дейди. Мен аны эшитгенлей, кёрюрге ашыкъдым. Мени джюрегим асыры къууаннгандан орнундан чыгъамы тебрегенди дей эдим. Алай болса да, олсагъатлай «бу джаханим джерде менден сора да джердешим инджилиргеми тебреди, ай медет, аны бери нек джибердиле» деген къайгъы, сагъыш кючлей эди. Алай бла Расул бла танышдым. Ол орта сюекли, намыслы, аскер антына керти болургъа излеген патриот шартлары танылгъан джаш адам эди. Танышханыбыздан сора, мен къуллукъ этген эки джылны ичинде кёб зат кёргеними эмда экинчи кюн биргеме аны рейдге алыб кетеригими билдирдим. Ол уллу джумушха джууаблылыкъны сезе, хазыр болгъанын билдирди. Алай бла экибиз да бирге талай кере джолоучу болдукъ, къоркъуулу кёзюулеге да тюшдюк, алай болса да сау-эсен чыкъдыкъ. Бирге эки ай чакълы бир заманны турдукъ, андан сора мен заманым джетиб туугъан Джуртума кетген эдим. Расулну биринчи кере кёргенимде огъуна аны ётгюр джюреги болгъанын ангылагъан эдим. Артда Афганистандан ёлюгюн келтирген хапарын эшитгенимде, бек къыйналгъан эдим. Андан бери отуз джылдан аслам заман озса да, Расулну джарыкъ бети, тири къарамы, огъурлу сыфаты кёз туурамдан кетмейди, - деб мыдах болуб хапар айтды Курачинов Ахмед.
Пули-Хумри элден узакъ болмай, тауну башында моджахедлени бетджанларын къурутуу борчну Гочия улу болгъан батальоннга салгъан эдиле. Хаман да берилген джумушну толу этиб, сау-эсен къайтыучу ётгюр таулу 1984-чю джылны элия (июль) айыны 21-де душманла бла къаты урушха киргенди. Алайда ачы сермеш талай заманны баргъанды. Сауут-сабалары эркин болгъан моджахедле тауну башындан окъланы къуюб, совет аскерчилеге кёз ачдырмай, кёб кюрешгендиле. Расул тахсачы тенглери бла бирге алагъа къаршчы талай кере чабыуул этиб, ахырында алайда моджахедлени уясын атылтханды. Ачы сермешиуде нёгерлерин отну тюбюнден чыгъарыб, алагъа къоркъуусуз джерге барыргъа болушуб, ай медет, ётгюр тахсачы алайда керти джигитча джан бергенди.
Гочияланы Расул Совет къралны аллында этген антына кертилей къалгъанды. Аны ёлюгюн аскерчи тенглери, сандыкъгъа салыб, Элтаркъач элине келтириб, джигитгеча, сый бериб, элни джамагъат къабырларында асырагъандыла.
Гочияланы Исмаилны джашы Расул интернационал борчун бере, душманла бла уруш эте, джигитлик танытханы ючюн ёлгенинден сора Къызыл Джулдузну ордени бла саугъаланнганды. Аны аты Бютеусоюз Эсгериу китабха джазылгъанды. Джигитлени аллеясында афганчылагъа аталыб салыннган мермер сын ташха да Расулну аты джазылгъанды. Алайы уа къонакъла эмда республиканы школларындан келген сохтала кёб джокълагъан джерди. Сын ташны аллына хар заманда джашил гокка хансла салыннганлай турадыла.
Аны атын эсгертме къангагъа джазыб, эл школну къабыргъасына да такъгъандыла. Туугъан элини узун орамына джигит афганчыны атын атагъандыла. Афган къазауатны джигити Гочияланы Исмаилны джашы Расулну аты ёмюрлюкге миллетни джюрегинде сакъланныкъды.
Элде орта школну тауусхандан сора Расул совхозда ишге джарашханды. Гитчеликден да иш бла чыныкъгъан сабий болгъаны себебли совхозда да анга ышаныб джюк ташыгъан машина бергендиле. Расул шофёрланы арасында сохта болгъаны амалтын, анга алгъы бурун эски машинаны бергендиле. Ол эски машинаны хар джетишмеген затын таба, аланы джыйыб, джарашдыра, алай эте хар несине да юреннгенди, алай бла сынамын да ёсдюргенди.
Ол джыллада гаражда ишлеген шофёрланы бир къаууму бюгюнлюкде да аны унутмай хапар айтадыла. «Эртденбла гаражны эшиклерин биринчи Расул ача эди дерге боллукъду. Башха сынамлы шофёрла ышаннгылыгъа санамай, атылыб тургъан эски машинаны ол дженгил огъуна аякъ юсюне салгъан эди. Машинасыны терезелерин, чархларын, темирин да джым-джылтыратыб, кюн сайын джуууб, алагъа букъу къондурмай алай ишлей эди Расул. Джаш адам болуб машинасын алай таза тутхан шофёр гаражда джокъ эди. Кеси да анга берилген джумушну абадан къауумдан, сынамлы шофёрладан, артха къалмай баджарыучан эди», - деб кёбле эслерине тюшюредиле. Алай бла Расул джарым джылны ичинде алчы шофёрланы тизимине кирген эди.
Ол 1983-чю джыл арттотур (апрель) айны 26-да Расулну аскерге чакъырадыла.
Ставрополда аскерчилени джыйгъан пунктда эки-юч кюн тургъандан сора Расулну къуллукъ этер аскер бёлегине ашырадыла. Биринчи алты айны Гочия улуну аскерде кесин къалай джюрютюрге кереклисин, кючлю чабаргъа, таугъа ёрлерге, тыш къраллы сауутланы эмда тобланы билирге, ала кибик сакълыкъгъа дагъыда кёб тюрлю затха юретгендиле.
Алты айдан сора 1983-чю джылны аууз-герги (октябрь) айында Расулну Афганистаннга, Къундуз деген провинцияны аскер бёлегине, ашыргъандыла. Башындан берилген буйрукъну толтура, джанына къоркъуулу болса да, кёб тюрлю джумушлагъа баргъанлай, аланы да айыбсыз толтургъанлай, уруш баргъан къоркъуулу джерледен сау-эсен ызына къайтыб келиб тургъанды.
Къоруулау Кючлени министерствосуну Ара архивинде сакъланнган документледе джазылгъаннга кёре, Гочия улу Афганистанны эмда СССР-ни аскер башчыларыны оноулары бла этилген 6 тюрлю уллу сермешге къошулгъанды. Андан сора да ол Къундуз, Ханабад, Пули-Хумри, Баглан, Талукан, Мулла-Гулям, Алихейль дагъыда башха элледе моджахедле бла къаты сермешлеге да къошулгъанды. Расул Къундузну ичи бла ётген джолда машина колоннаны къоркъуусузлугъун баджаргъан БМП машинаны джюрютгенди. Алай демеклик, СССР-ден Афганистаннга джюзле бла машинала медицина, кийим, ашарыкъ дагъыда башха болушлукъ элтиб тургъандыла. Ол джюкленнген колоннаны аллында биринчиле болуб БМП машинала, сапёрла баргъандыла. Аланы ишлери эм джууаблы, эм къоркъуулу болгъаны ючюн, ол къауум аскерчини сакълыкъгъа дагъыда керекли затха тамам кючлю юретгендиле. Машина колонна ётерик джоллагъа моджахедле тыш къраллы минала салгъанлай, чабыуул этгенлей, не джаны бла да аскерчилеге заран салырлай лагъымла къурагъанлай тургъандыла.
Гочияланы Расул къоркъуулу аскер джумушлагъа кёб кере баргъанды. Алай болса да хар бойнуна салыннган борчну айыбсыз толтуруб, кеси да сау-эсен къайтханлай тургъанды. Аны аскер усталыгъына тамадалары да эс бёлюр ючюн къалмагъандыла. Расул моджахедле бла сермешде кесин батырча танытханы ючюн командирлеринден бюсюреу табханлай тургъанды.
Ёлюмден къоркъа билмеген, не бек къоркъуулу болумда да ётгюрлюк танытхан джашны тенглери бек сюйгендиле. Аны юсюнден Афганистанда танышхан джердеши кубиначы Курачинов Ахмед Расулну эсине тюшюрюб хапар айтханды.
- Мен Афганистанда Къундуз провинцияда тахса бёлекде машина джюрюте эдим. Къуллукъ этер борчуму болджалы джетиб, мени юйге кетерге заманым джууукълаша тура эди. Ол кёзюуде командирим меннге келиб: «Сержант Курачинов, сени джердешинг келгенди, кесинги орнунга аны къоярча юретсенг боллукъ эди», - дейди. Мен аны эшитгенлей, кёрюрге ашыкъдым. Мени джюрегим асыры къууаннгандан орнундан чыгъамы тебрегенди дей эдим. Алай болса да, олсагъатлай «бу джаханим джерде менден сора да джердешим инджилиргеми тебреди, ай медет, аны бери нек джибердиле» деген къайгъы, сагъыш кючлей эди. Алай бла Расул бла танышдым. Ол орта сюекли, намыслы, аскер антына керти болургъа излеген патриот шартлары танылгъан джаш адам эди. Танышханыбыздан сора, мен къуллукъ этген эки джылны ичинде кёб зат кёргеними эмда экинчи кюн биргеме аны рейдге алыб кетеригими билдирдим. Ол уллу джумушха джууаблылыкъны сезе, хазыр болгъанын билдирди. Алай бла экибиз да бирге талай кере джолоучу болдукъ, къоркъуулу кёзюулеге да тюшдюк, алай болса да сау-эсен чыкъдыкъ. Бирге эки ай чакълы бир заманны турдукъ, андан сора мен заманым джетиб туугъан Джуртума кетген эдим. Расулну биринчи кере кёргенимде огъуна аны ётгюр джюреги болгъанын ангылагъан эдим. Артда Афганистандан ёлюгюн келтирген хапарын эшитгенимде, бек къыйналгъан эдим. Андан бери отуз джылдан аслам заман озса да, Расулну джарыкъ бети, тири къарамы, огъурлу сыфаты кёз туурамдан кетмейди, - деб мыдах болуб хапар айтды Курачинов Ахмед.
Пули-Хумри элден узакъ болмай, тауну башында моджахедлени бетджанларын къурутуу борчну Гочия улу болгъан батальоннга салгъан эдиле. Хаман да берилген джумушну толу этиб, сау-эсен къайтыучу ётгюр таулу 1984-чю джылны элия (июль) айыны 21-де душманла бла къаты урушха киргенди. Алайда ачы сермеш талай заманны баргъанды. Сауут-сабалары эркин болгъан моджахедле тауну башындан окъланы къуюб, совет аскерчилеге кёз ачдырмай, кёб кюрешгендиле. Расул тахсачы тенглери бла бирге алагъа къаршчы талай кере чабыуул этиб, ахырында алайда моджахедлени уясын атылтханды. Ачы сермешиуде нёгерлерин отну тюбюнден чыгъарыб, алагъа къоркъуусуз джерге барыргъа болушуб, ай медет, ётгюр тахсачы алайда керти джигитча джан бергенди.
Гочияланы Расул Совет къралны аллында этген антына кертилей къалгъанды. Аны ёлюгюн аскерчи тенглери, сандыкъгъа салыб, Элтаркъач элине келтириб, джигитгеча, сый бериб, элни джамагъат къабырларында асырагъандыла.
Гочияланы Исмаилны джашы Расул интернационал борчун бере, душманла бла уруш эте, джигитлик танытханы ючюн ёлгенинден сора Къызыл Джулдузну ордени бла саугъаланнганды. Аны аты Бютеусоюз Эсгериу китабха джазылгъанды. Джигитлени аллеясында афганчылагъа аталыб салыннган мермер сын ташха да Расулну аты джазылгъанды. Алайы уа къонакъла эмда республиканы школларындан келген сохтала кёб джокълагъан джерди. Сын ташны аллына хар заманда джашил гокка хансла салыннганлай турадыла.
Аны атын эсгертме къангагъа джазыб, эл школну къабыргъасына да такъгъандыла. Туугъан элини узун орамына джигит афганчыны атын атагъандыла. Афган къазауатны джигити Гочияланы Исмаилны джашы Расулну аты ёмюрлюкге миллетни джюрегинде сакъланныкъды.
БАТЧАЛАНЫ Фатима.
{jcomments}
