Халкъыбызны кёчюрген заманда Къазахстанда, Къыргъызстанда, Узбекистанда башха халкъланы адамлары бизни адамларыбызгъа къаллай сый-махтау бергенлирини юслеринден «Къарачай» газетде заман заманы бла джазгъанлай турабыз. Абадан къауумубуз бу письмону да тансыкълаб окъур деб ышана, 1972-чи джыл Къазахстанны Компартиясыны Джамбул обкомуну бёлюмюню тамадасы Т. Алимкулов, «Ленинни байрагъы» газетге ийген письмону, аз къысхартыб, окъуучулагъа теджейбиз.
Уллу Ата джурт къазауатны кёзюуюнде мен, 11-12 джыл болгъан джашчыкъ, туугъан шахарым Джамбулда 5-чи-6-чы класслада окъугъан эдим. Бизни школда къалмукълу Комаев, немцалы Майер, тегейли Оздоев, чех Франтишек, корейли Пак, татарлы Абдуллаев, узбекли Ходжаев дагъыда кёбле устазла болуб ишлей эдиле. Биз анабызча кёрген класс башчыбыз эди къарачай къыз Аджиланы Хабибат, Аубекирни къызы. Ол математикадан окъута эди. Хабибат устазлыкъ этгенини юсюне да методист эди. Математиканы орус тилде окъутханлыкъгъа, ангыламагъанлагъа къарачайча, къазахча да айта эди. Дерслени джашауда болумла бла байламлы бардыра эди. Хар сохтаны джюрюгенине джол табхан устаз эди.
Классда 43 сохта бар эдик. Аладан кёбюсю къазах элледе малчыланы сабийлери эдиле. Орус тилни иги билмей эдик. Алай а Хабибат, заман кёб къорайды деб къарамай, дерсни ангылатыргъа кюрешиб туруучан эди.
Ол, бизде окъутханы бла да къалмай, КПСС-ни XVI-чы съезди атлы узбек школда, В.И. Ленин атлы орус школда да эте эди устазлыкъ. Математикадан кружокла, къазах, узбек, орус школланы арасында эришиу къурагъан эди. Областда математикадан олимпиадагъа башчылыкъ эте эди.
Эсимдеди, атам къазауатха кетиб, ауругъан анам бла беш сабий юйде къалгъан эдик. Мен эдим эм тамада. Окъууну къоюб, къайры болса да ишге джарашыргъа дыгалас этиучен эдим, азыгъыбыз къыт болгъаны амалтын. Алай а Хабибат бизге ашхы оноуу бла, къолундан келген башха затла бла да болушуучан эди. Къарнашчыкъларым бла мен бир-бирледе школгъа баралмай эдик: кийимибиз, артыкъ да бек, аякъ кийимибиз джокъ эди. Атамы эски аскер чурукъларын кёзюу-кёзюу къаблаб джюрюй эдик школгъа. Бизни ол къыйын болумубузгъа джаны ауруб, Хабибат юйюбюзге келиб бере эди дерслени. Тенгими – Къайназаров Азимханны - болуму да, бизникича, къыйын эди.
Къазауатны заманында бизге школда кюнорта азыкъчыкъ бериле эди. Школда болмасакъ, юлюшюбюзню Хабибат юйюбюзге джибериучен эди.
Къыйын болумда джашасакъ да, иги окъуй эдик. Бизни арабызда классдан кёчмей орнунда къалгъан сохта болмаучан эди. Экеуленден къалгъанла баш школланы бошагъан эдиле, аладан кёбюсю Москвада, Ленинградда окъугъан эдиле. Сёз ючюн, Данаева бла Ергешев Ленинградда темир джол институтну, Умиряев, Узаков, мен Москвада технология институтну бошагъан эдик.
Бизни алгъыннгы классны сохталарыны кёбюсю партия, совет, профсоюз органлада, областны, республиканы предприятиелеринде башчыла болуб ишлейдиле. Сёз ючюн, Трусов КПСС-ни Къараджал шахар комитетини секретары болуб алты-джети джыл ишледи. Бусагъатда Къазахстанны Компартиясыны АК-ны къурау бёлюмюнде джууаблы къуллукъчуду. Абдибаев Джамбул шахарда педагогика институтда деканды, математика илмуланы кандидатыды. Къайназаров Джамбулда саулукъ сакълау бёлюмню тамадасыды. Файзылдаев Ошда пединститутну кафедрасыны тамадасыды. Муртазаев республикан журналны редакторуду, илмуланы докторуду. Сейдалиев облбольницаны врачыды. Тургунбеков КПСС-ни обкомуну бёлюмюню тамадасыны заместителиди. Былача юлгюле дагъыда кёбдюле.
Хабибатха барыбыз да разыбыз. Уллу адамлыгъы барды аны юсюнде. Къаллай бир джашасакъ да, анга борчлулай къаллыкъбыз.
Мындан алда Аджиланы Хабибатны туугъан джеринде - Къарачай шахарда - болдум. Къалай аламат джерди ол! Хабибат анда пединститутда устаз болуб ишлейди. Сизни сейир джеригиз Кавказны хар мюйюшю бютеу совет адамлагъа багъалыды. Кавказны тау киришлери, артыкъ да бек Минги Тауну башхалагъа ушамагъан ариулугъу, турист базала, ёмюрлени теренинден бюгюнлюкге къараб тургъан сейир архитектуралы къалала эсибизден кетерик тюлдюле. Теберди бла Доммайны, кюзгюча джылтырагъан, терен тау кёллени, хауаны, артыкъ да бек, къайда да къарнашлагъача тюбеген, адамланы бек джаратдыкъ.
Джарым ёмюр болду халкъланы кёб миллетли къарнаш биригиулери къуралгъанлы. Бизни областда къабыргъаларын келишдириб ишлейдиле 100-ден артыкъ миллетни адамлары. Джамбулда 182 миллион сом багъасы продукция чыгъарыучу кючю болгъан джюн фабриканы, КПСС-ни XXIII-чю съезди атлы тери аякъ кийим фабриканы ала ишлегендиле. Джамбул областда бусагъатда мюрзеу, шекер чюгюндюр бек иги ёседиле. Мында уллу химия заводла бардыла. Артха къалгъан «Россияны къарангы этеги» деген ат къайтмаздан къорагъанды.
Джамбул область, джангы джашау къурауну уллу программасын толтурур джанындан таукел кюрешеди.
1971-чи джыл кърал планла 104 процентге толгъандыла. Быйылны биринчи джарымында областны промышленностдан планы 107 процентге толгъанды, пландан тышында 18746 минг киловатт сагъат электрокюч, 599 тонна кюкюрт кислота, 27844 тонна магъадан товар дагъыда алача кёб тюрлю зат чыгъарылгъанды.
Багъалы шохларыбыз! Джамбул областны уруннганларыны атларындан узакъ Къазахстандан Хабибатха, бютеу къарачай халкъгъа газетигизни юсю бла къарнашлыкъ салам айтыргъа, уллу игиликле, джашнау, совет халкъланы бирикген юйюрюнде джангы ашхылыкъла, джетишимле теджерге эркинлик беригиз. Къарачайлыла бла къазахлыланы къарнаш шохлукъларыны тамырлары тарихни теренине кетибдиле. Бизни кёб миллетли областда бир-бирине къабыргъаларын келишдириб ишлейдиле сизни ахлуларыгъыз, сёз ючюн, Социалист Урунууну Джигити, Къазах ССР-ни Баш Советини депутаты Абдуллаланы Тамара, сыйлы устаз Сарымсакъланы Зарима, мал багъыучу совхозну директору Хаджи улу, областны чабакъ инспекциясыны тамадасы Бабаланы Ахмат, райпотребсоюзну председатели Къуш улу, къонакъ юйню директору Кулиева, технология институтну доценти Абидбек улу, математика илмуланы кандидаты Чотча улу дагъыда кёбле. Бирге ишлеу, бирге окъуу, бирге солуу, тюбеше туруу, коллективлени кёб миллетли болуулары бизни джашауубузну шарты болгъандыла.
Бюгюнлюкде бизни джерибизде джюзюм, алма, кертме бачхала ёседиле, будай сабанла шууулдайдыла, хар юйге насыб, мелхумлукъ киргенди. Ол бары миллет политиканы бирге ишлеуюню, къралны халкъларыны бир-бирине болушууларыны кючюнденди.
Хар къуру да джашнагъанлай турсун халкъланы къарнаш шохлукълары!
Классда 43 сохта бар эдик. Аладан кёбюсю къазах элледе малчыланы сабийлери эдиле. Орус тилни иги билмей эдик. Алай а Хабибат, заман кёб къорайды деб къарамай, дерсни ангылатыргъа кюрешиб туруучан эди.
Ол, бизде окъутханы бла да къалмай, КПСС-ни XVI-чы съезди атлы узбек школда, В.И. Ленин атлы орус школда да эте эди устазлыкъ. Математикадан кружокла, къазах, узбек, орус школланы арасында эришиу къурагъан эди. Областда математикадан олимпиадагъа башчылыкъ эте эди.
Эсимдеди, атам къазауатха кетиб, ауругъан анам бла беш сабий юйде къалгъан эдик. Мен эдим эм тамада. Окъууну къоюб, къайры болса да ишге джарашыргъа дыгалас этиучен эдим, азыгъыбыз къыт болгъаны амалтын. Алай а Хабибат бизге ашхы оноуу бла, къолундан келген башха затла бла да болушуучан эди. Къарнашчыкъларым бла мен бир-бирледе школгъа баралмай эдик: кийимибиз, артыкъ да бек, аякъ кийимибиз джокъ эди. Атамы эски аскер чурукъларын кёзюу-кёзюу къаблаб джюрюй эдик школгъа. Бизни ол къыйын болумубузгъа джаны ауруб, Хабибат юйюбюзге келиб бере эди дерслени. Тенгими – Къайназаров Азимханны - болуму да, бизникича, къыйын эди.
Къазауатны заманында бизге школда кюнорта азыкъчыкъ бериле эди. Школда болмасакъ, юлюшюбюзню Хабибат юйюбюзге джибериучен эди.
Къыйын болумда джашасакъ да, иги окъуй эдик. Бизни арабызда классдан кёчмей орнунда къалгъан сохта болмаучан эди. Экеуленден къалгъанла баш школланы бошагъан эдиле, аладан кёбюсю Москвада, Ленинградда окъугъан эдиле. Сёз ючюн, Данаева бла Ергешев Ленинградда темир джол институтну, Умиряев, Узаков, мен Москвада технология институтну бошагъан эдик.
Бизни алгъыннгы классны сохталарыны кёбюсю партия, совет, профсоюз органлада, областны, республиканы предприятиелеринде башчыла болуб ишлейдиле. Сёз ючюн, Трусов КПСС-ни Къараджал шахар комитетини секретары болуб алты-джети джыл ишледи. Бусагъатда Къазахстанны Компартиясыны АК-ны къурау бёлюмюнде джууаблы къуллукъчуду. Абдибаев Джамбул шахарда педагогика институтда деканды, математика илмуланы кандидатыды. Къайназаров Джамбулда саулукъ сакълау бёлюмню тамадасыды. Файзылдаев Ошда пединститутну кафедрасыны тамадасыды. Муртазаев республикан журналны редакторуду, илмуланы докторуду. Сейдалиев облбольницаны врачыды. Тургунбеков КПСС-ни обкомуну бёлюмюню тамадасыны заместителиди. Былача юлгюле дагъыда кёбдюле.
Хабибатха барыбыз да разыбыз. Уллу адамлыгъы барды аны юсюнде. Къаллай бир джашасакъ да, анга борчлулай къаллыкъбыз.
Мындан алда Аджиланы Хабибатны туугъан джеринде - Къарачай шахарда - болдум. Къалай аламат джерди ол! Хабибат анда пединститутда устаз болуб ишлейди. Сизни сейир джеригиз Кавказны хар мюйюшю бютеу совет адамлагъа багъалыды. Кавказны тау киришлери, артыкъ да бек Минги Тауну башхалагъа ушамагъан ариулугъу, турист базала, ёмюрлени теренинден бюгюнлюкге къараб тургъан сейир архитектуралы къалала эсибизден кетерик тюлдюле. Теберди бла Доммайны, кюзгюча джылтырагъан, терен тау кёллени, хауаны, артыкъ да бек, къайда да къарнашлагъача тюбеген, адамланы бек джаратдыкъ.
Джарым ёмюр болду халкъланы кёб миллетли къарнаш биригиулери къуралгъанлы. Бизни областда къабыргъаларын келишдириб ишлейдиле 100-ден артыкъ миллетни адамлары. Джамбулда 182 миллион сом багъасы продукция чыгъарыучу кючю болгъан джюн фабриканы, КПСС-ни XXIII-чю съезди атлы тери аякъ кийим фабриканы ала ишлегендиле. Джамбул областда бусагъатда мюрзеу, шекер чюгюндюр бек иги ёседиле. Мында уллу химия заводла бардыла. Артха къалгъан «Россияны къарангы этеги» деген ат къайтмаздан къорагъанды.
Джамбул область, джангы джашау къурауну уллу программасын толтурур джанындан таукел кюрешеди.
1971-чи джыл кърал планла 104 процентге толгъандыла. Быйылны биринчи джарымында областны промышленностдан планы 107 процентге толгъанды, пландан тышында 18746 минг киловатт сагъат электрокюч, 599 тонна кюкюрт кислота, 27844 тонна магъадан товар дагъыда алача кёб тюрлю зат чыгъарылгъанды.
Багъалы шохларыбыз! Джамбул областны уруннганларыны атларындан узакъ Къазахстандан Хабибатха, бютеу къарачай халкъгъа газетигизни юсю бла къарнашлыкъ салам айтыргъа, уллу игиликле, джашнау, совет халкъланы бирикген юйюрюнде джангы ашхылыкъла, джетишимле теджерге эркинлик беригиз. Къарачайлыла бла къазахлыланы къарнаш шохлукъларыны тамырлары тарихни теренине кетибдиле. Бизни кёб миллетли областда бир-бирине къабыргъаларын келишдириб ишлейдиле сизни ахлуларыгъыз, сёз ючюн, Социалист Урунууну Джигити, Къазах ССР-ни Баш Советини депутаты Абдуллаланы Тамара, сыйлы устаз Сарымсакъланы Зарима, мал багъыучу совхозну директору Хаджи улу, областны чабакъ инспекциясыны тамадасы Бабаланы Ахмат, райпотребсоюзну председатели Къуш улу, къонакъ юйню директору Кулиева, технология институтну доценти Абидбек улу, математика илмуланы кандидаты Чотча улу дагъыда кёбле. Бирге ишлеу, бирге окъуу, бирге солуу, тюбеше туруу, коллективлени кёб миллетли болуулары бизни джашауубузну шарты болгъандыла.
Бюгюнлюкде бизни джерибизде джюзюм, алма, кертме бачхала ёседиле, будай сабанла шууулдайдыла, хар юйге насыб, мелхумлукъ киргенди. Ол бары миллет политиканы бирге ишлеуюню, къралны халкъларыны бир-бирине болушууларыны кючюнденди.
Хар къуру да джашнагъанлай турсун халкъланы къарнаш шохлукълары!
{jcomments}
