Туудукълагъа адамлыкъны юлгюсюн кёргюзе джашайды

  Хар къралны кючлюлюгю, аталаны-бабаланы этген джигитликлерин унумай эсгериб, аланы юлгюлеринде джаш тёлюню юретиудеди. Уллу Ата джурт къазауатда ёлгенлени, сау къалгъан ветеранланы джашау ызлары бизни къралны тарихини унутулмазлыкъ кесегиди. Ала биз быллай рахат джашауда джашар ючюн, джанларын-къанларын аямай кюрешгендиле. Ёлгенле, сау къалгъанла да къолларындан келгенни этгендиле. Ветеранлагъа джюрек разылыгъымы билдиреме, бюгюнлюкге дери джашамай ёлгенле джандетли болсунла. Мен аллай джигит ветеранланы бири Хубийланы Шонайны джашы Мустафаны юсюнден хапар айтыргъа излейме.
М. Хубий улу 1918-чи джыл хычаман (май) айда Джёгетейде Мустафаны урунуугъа сый берген юйдегисинде туугъанды. Бу кюнледе анга 100 джыл толгъанды! Джигит таулу кёб сабийли юйдегини бири болуб ёсгенди. Сабийлигинден къолундан келген ишлени эте, физкультура бла кюреше, кюч алыб ёседи. Уллуракъ болгъанында, тутушдан тюрлю-тюрлю дараджада бардырылгъан эришиуледе алчы, ёчлю орунланы алгъанлай тургъанды. Школда, ариу халисин кёргюзе, устазланы айтханларын этиб, иги окъугъанды. Школ ишлеге да къошулгъанлай тургъанды.
Орта билим алгъандан сора Къарачай шахарда педрабфакга киреди. Анда окъугъан заманында, джюрек умуту кёкге тартханлай тургъанды. Джаш адам лётчик болургъа нюзюр этеди. Алай бла Мустафа 1940-чы джыл И.В.Сталин атлы Ейск Аскер-Тенгиз авиацион училищени курсанты болады. Субай санлы таулу джашха аскер-тенгиз кийимле ариу джарашадыла. Ол, аскер къуллукъ да эте, айырмагъа окъуб бошайды. Анда да спорт бла кюрешгенлей тургъанды, окъугъан кёзюуюню ичинде парашют бла 65 кере секиргенди. Учуб бара тауланы ариулукъларына къарай, джомакълы джуртха эси кетгенлей, сюйюннгенлей тургъанды. Бош заманыны кёбюсюн авиабазаны Джарыкълыкъ юйюнде ашыргъанды.
1941-чи джыл никкол (июнь) айда Уллу Ата джурт къазауат башланады. Мустафа бла нёгерлери, окъууларын къысха заманны ичинде бошаб, къазауатха кетедиле. Мустафа Аскер-Тенгиз Кючлени Къара-Тенгиз Флотуну 5-чи гвардиячы авиацион полкуна авиамоторист болуб тюшеди. Къазауатны аллында джауну аскер-тенгиз кючю бизникинден аслам болады. Алай болса да джигит совет аскерчиле, полкну лётчиклери кюн сайын 3-4 кере учуб, немчаланы техникаларын, аскер кючлерин къурутуб кюрешгендиле. Мустафа самолётланы техника болумларына джууаблы болгъанды. Ильячинлеча, бизни  лётчик-истребителлерибиз, терк къымылдаб, джау бла джанларын-къанларын аямай сермешгендиле. Ачы урушланы биринде полкну командири, Совет Союзну Джигити, подполковник Самойлов Владимир Сергеевич да ёледи. Мустафа аны истребителини техника болумун тыйыншлы дараджада тутханлай тургъанды. Джауну талай самолёту бла, асланча, сермешген ол джигит командирни бюгюн да унутмагъанды, эсинде тутады.
1942-чи джыл алтотур (март) айда Къара-Тенгиз Флотну баш базасы Грузияда Поти шахаргъа кёчеди. Анда эскадрильяны командири Евгений Гельвиг болгъанды. Ол кесини самолётуну техника болумун тюзетирге къуру Мустафагъа ышаннганды. 1943-чю джыл хычаман (май) айны аягъында Къара-Тенгиз Флотну баш авиабазасыны командири Бережной Валерий Геннадьевич, сержант Хубий улуну кесине чакъырыб, айырма къуллукъ этгени ючюн разылыгъын билдириб, аны Коммунист партиягъа членнге кандидат этерге рекомендация береди. Мустафа 1942-чи джыл никкол (июнь) айны 12-де коммунист болады. Андан бери 75 джылны ол партиягъа кертилей турады.
Хубий улу Хорламгъа Кърым областны Саки шахарында тюбейди. Аны 1946-чы джыл аскерден башына бош этгендиле.
Уллу Ата джурт къазауатда фишистледен Джуртларын сакълай Мустафаны юч къарнашы - Къурман-Алий, Джагъафар, Шагъабан - джан бергендиле.
Гвардиячы сержант Хубийланы Мустафаны кёкюрегин кёб тюрлю кърал саугъа джасайды. Аланы арасында, Уллу Ата джурт къазауатны II-чи дараджалы ордени, «За оборону Кавказа», « За отвагу», «За боевые заслуги», «За Победу над Германией в Великой Отечетвенной войне 1941-1945 гг.» деген медаллары эмда башха саугъалары бардыла.
Кёчгюнчюлюкню заманында Хубий улуну юйдегиси Къыбыла Къазахстан областны Сары-Агач районунда болады. Биринчи джыллада ачлыкъдан, джаланнгачлыкъдан уллу, гитче да болуб, кёб адам ёледи. Мустафаны къайтханына бек къууанадыла. Ол Тельман атлы джергили колхозда мамукъ джыйгъан бригаданы бригадири болады. Сабийлигинден урунуб ёсген таулу джаш, ишни таб къураб, бригаданы алчыланы тизимине чыгъарады. Заман бара, 1949-чу джыл ол джашауун звенону тамадасы Джазаланы Айшат бла бир этеди. Джашауну айланч-буйланчларындан тири ёте, ала 57 джылны бирге къууаныб джашагъандыла. Халкъыбызны ашхы адетлерини тёрюнде, ариу халили юч джаш бла эки къыз ёсдюргендиле. Туудукъла, аладан туугъанла да 45 боладыла. Аланы арасында юристле, врачла, къурулушчула, ич ишлени къуллукъчулары, сатыу-алыучула бардыла. Бирлери федерал сюдю къуллукъну толтурады.
Мен, Мустафаны, джууукъланы, тенглени атындан 100-джыллыкъ юбилейи бла, Хорламны келе тургъан байрамы бла исси алгъышлай, анга мындан ары да кючлю саулукъ, кёб джыл джашау теджейме.
 
ГЕРБЕКЛАНЫ Исхакъ,
КъЧР-ни кърал къуллугъуну ветераны.
 
 
{jcomments}