Къарачайны белгили джашларыны бири Салпагъарланы Умар 1950-чи джыл эндреуюк айны 14-де, кёчгюнчюлюкню заманында, Къыргъызияда Ильясны джигер уруннган, билим алыргъа тырмашхан, халкъны ашхы адетлерин сакълагъан огъурлу юйдегисинде туугъанды. Урунуу джолун 1968-чи джыл башлагъанды. 1976-чы джыл Ставрополь эл мюлк институтну, аны ызындан Ростов шахарда партияны Баш школун бошагъанды. 2001-чи джыл Белгородда потребитель кооперацияны университетин, 2002-чи джыл Москвада кърал социал университетни джетишимли тауусханды. Алим зоотехник, юрист, экономист усталыкълары барды.
1968-чи-1970-чи джыллада Гитче Къарачай райпромкомбинатда ишлегенди.
1970-чи-1972-чи джыллада аскерге барыб, сыйлы борчун тыйыншлы толтуруб къайтханды. Ол джылдан башлаб, 1975-чи джылгъа дери ВЛКСМ-ни Гитче Къарачай райкомунда инструктор болуб тургъанды. 1975-чи джылдан 1979-чу  джылгъа дери Гитче Къарачай районда  ВЛКСМ-ни райкомуну биринчи секретары къуллукъну баджаргъанды. Ол заманда огъуна джаш адамланы тюз джолгъа сала, аланы джюреклерин ариулукъгъа, кертиликге, тюзлюкге ача, кёб магъаналы иш бардыргъанды. Ол, алай бла джангы тёлюню хазырлай, къралны экономикасына да энчи юлюш къошханды.
Умарны къуллугъунда андан ары кёлтюре, 1979-чу джыл партия ишлеге кёчюредиле. Гитче Къарачай районну 168-чи номерли ат заводуну партия комитетини секретары, 1982-чи-1983-чю джыллада КПСС-ни Ставрополь край комитетини инструктору, 1983-чю джылдан 1988-чи джылгъа дери КПСС-ни Новоселицкий район комитетини экинчи секретары къуллукъланы бюсюреулю толтуруб тургъанды.
Сынамы, билими болгъан таукел, тири джашны 1988-чи джыл Новоселицкий  районну халкъ депутатларыны советини исполкомуну председатели этедиле. Алайда юч джыл ишлеб, кёб затны аякъ юсюне салгъандан сора, 1991-чи джыл Салпагъар улуну Новоселицкий районну кърал администрациясыны тамадасы къуллукъгъа саладыла. Ол къыйын ишни тыйыншлысыча толтура, 1996-чы джылгъа дери ишлейди.
Умарны ол къуллукъгъа 1985-чи джыл Эресей Федерацияны Профтехокъуууну кърал комитетини председатели, 1988-чи джыл Эресейни социал баджарылыууну министри, Минерал байлыкъланы кърал академиясыны керти члени, Информатизацияны къралла арасы академиясыны  керти члени, Пятигорск шахарда кърал технология академияны ректору болуб ишлеген, «Ставрополь крайны сыйлы адамы» деген атны джюрютген Казначеев Виктор Алексеевич теджегенди.
Салпагъарланы Умар, джангы къуллугъуна джууаблы кёзден къараб, районну социал-экономика болумун ёсдюрюб башлайды. Партия ишлени къурауну, толтуруучу властланы ишлерин, законну-джорукъну сакълагъан органланы, промышленностну, къурулушну, связны, транспортну ишлерине къарагъанды. Хар затны магъанасын ангылаб, джик-джигине дери билиб кюрешеди. Алада ишлеген усталаны, профессионалланы башламчылыкъларына, этген оюмларына эс бёлюб, оноу алай этеди. Техника, технология, экономика, финанс, социал-политика ишлеге, илмугъа, медицинагъа, спортха, башха санагъатланы ёсдюрюрге къайгъыргъанды.
Район больницаны толу ремонтун этдириб, джашарча джерлери болмагъан медицина къуллукъчулагъа фатарла ишлетиб береди.
Новоселицкий районну газ болмагъан эллерини барына да табигъат газ тартдырады. Чернолесское элге 29 километр узунлукъгъа газ быргъыла салдырады. Газ Долиновский, Артезианский, Татьяновка, Журавский, Жуковский, Щелкан эллеге да барады. Ставрополь крайда биринчи болуб Новоселицкий район толусу бла газ бла баджарылады. Районну социал-турмуш,  мюлк джаны бла джарашдырыуда ол джетишим уллу хорлам болгъанды.
Ёлгенлерин эсгериу адамны джюрегинде, акъылында тууады. Озгъан тёлюлени эсде тутхан, тарихни сакълаб, аны келлик тёлюге саугъа этген Умарны баш ишлерини бири болады. Районну джеринде болгъан къабырланы джарашдыртады. Буруула салдыртады, ичлерин тазалатады, джолла этдиреди, суула келтиртеди, адамла джюрюрча джолчукъла ишлетеди, башха джумушларын бардыртады. Аланы барына да джоюлгъан ачханы, предприятиеле, организацияла да болушуб, районну бюджетинден бергенди.
Ол къуллугъун баджаргъан 14 джылны ичинде Новоселицкий районда адам сейирсинирча ишле этилгендиле. Крайгъа, Москвагъа джюрюб, кюрешиб, эллени игилендириуню сорууларыны оноуун этгенди. Кёб тюрлю объектни, организацияны, предприятиени, учреждениени аякъ юсюне салгъанды.
Аны уллу къыйынын эсге ала, районну адамлары, джыйылыб, Умарны Новоселицкий районну сыйлы адамы этгендиле.
1997-чи-2000-чи джыллада Эресей Федерацияны Президентини Адыгея, Дагъыстан, Къабарты-Малкъар, Къарачай-Черкес республикалада, Ставрополь крайда Толу эркинликли келечисини аппаратыны тамадасы болгъанды.
2001-чи джылны элия айындан Умарны Ставрополь крайда урунууну кърал инспекциясыны тамадасы къуллукъгъа саладыла. Биринчи болгъан хар заманда да къыйынды. Алай болса да кёб къыйын ишлени деменгили тындыргъан Салпагъар улу, ишни къолгъа алыб, этиб тебрейди. Къысха заманны ичинде ишин терен ангылаб, хар затны къураб башлайды. Кюрешиб, компьютер техника бла баджарады, связны мадарларын джарашдырады, фахмулу, билимли, тири адамладан иги коллектив къураб, инспекцияны ишин бардырады. Надзор-контроль ишле кёб этиледиле. Аланы агъачлылыкълары ёседиле. Бир джылдан край, федерал дараджада аны махтаб башлайдыла. Бютеу Эресейде Ставрополь крайны инспекциясы, аныча 85 регионну арасында 3-чю оруннга чыгъады. Коллектив бютеу кючюн салады. Ишлерин иги билген тири, сынамлы адамла кърал саугъала бла саугъаланадыла.
Умар, федерал дараджада уллу тамадаладан бюсюреу таба, ол къуллугъунда 14 джылгъа джууукъ заманны ишлейди. Москвада бу санагъатны министерствосуна башчылыкъ этген Александр Петрович  Починок бла тюбешгенлей, орун алгъан проблемаланы сорууларын сюзгенлей, аланы оноуларын этгенлей тургъанды.
Ставрополь крайны предприятиелеринде, организацияларында, учреждениелеринде, тюрлю-тюрлю органларында керти профилактика, надзор-контроль ишле бардырыб, ишлеген джерлеринде адамланы джашауларында къоркъуулу болум орун алмазча этеди. Урунууда тюзлюк орналыб турур ючюн да кючюн аямайды. Джашау джолунда игиликни дерслерин бере, ашхы адамланы кеслерин, этген ишлерин эсине тюшюре,  алгъа таукел барады.
Салпагъарланы Умар 2014-чю джылны къыркъар айындан бери тыйыншлы солуугъа чыгъыб, кооперациядан, экономика бла праводан Белгород университетни Ставрополда кооперациядан институтуну башчысыны орунбасары болуб ишлейди. 2000-чи джылдан «Бирикген Эресей» деген политика партияны члениди.
Умар 1979-чу джыл Боташланы Магометни къызы Медина бла джазыуун бир этеди. Алагъа юч сабий тууады. Къызлары Айшат Пятигорскеде лингвист университетни тауусханды. ШККъГТА-да ингилиз тилден устаз болуб ишлейди. Педагогика илмуланы кандидатыды. Баш иеси Деккушланы Руслан бла бирге бир къыз бла эки джаш ёсдюреди. Джашлары Шамил СГУ-ну юрист бла экономика факультетлерин бошагъанды. Кисловодск шахарны администрациясында ишлейди. Юй бийчеси Амина бла эки сабий ёсдюреди. Гитче джашлары Руслан да СГУ-ну юрист бла экономика факультетлерин тауусханды. Экономика илмуланы кандидатыды. Эресей Федерацияны Эл мюлк министерствосунда ишлейди. Юй бийчеси Радмила бла эки джаш ёсдюреди.
Салпагъарланы Умарны уллу кърал саугъаларыны арасында «За заслуги перед Ставропольским краем», «За заслуги в социальной трудовой сфере» деген II-чи дараджалы, «За доблестный труд» деген III-чю, II-чи, I-чи дараджалы медалла бардыла.
 
Лепшокъланы Хусеин.
 
{jcomments}