2025-чи джылны башил (январь) айында къралыбызда талай джангы закон кючюне киргенди. Бюгюн газет окъуучуларыбызны ол законланы эм магъаналы къаууму бла шагъырей этерге излейбиз.
Башил айны 1-ден
МРОТ бла пенсиялагъа къошуу
Къралда эм гитче айлыкъны (МРОТ) ёлчеми 22 440 сом болгъанды. Алай бла, 4,2 мелиуан ишчини айлыгъы эмда бир къауум социал ачханы ёлчеми да ёсерикди.
Ишлемеген пенсионерлени пенсияларына да 7,3 процент къошулгъанды.
Аны бла бирге, 80 джыл толгъан пенсионерле эмда I-чи къауумлу кемизлиле ай сайын пенсияларына къошакъгъа 1200 сом аллыкъдыла. Бу ачхагъа джыл сайын къошулуб барлыкъды.
Ишлеген пенсионерлени пенсияларына да индексация этилликди
2025-чи джылдан башлаб ишлеген персионерлени страховой пенсияларына, башхала бла тенгликде, джыл сайын индексация этилликди. Пенсиягъа къаллай бир къошуллугъу ишлеген адамны бюгюнлюкде алгъан пенсиясындан саналмай, ол ишлемесе къаллай бир пенсия алыргъа боллугъуна кёре тергелликди.
Эресей бла Белоруссияны ОСАГО системасы бир боллукъду
Бир-бирлери бла къысха байламлылыкъ джюрютген Эресей бла Белоруссияда бирча кючю боллукъ ОСАГО кесамат джарашдырырча система къураллыкъды. Кесаматны электрон халда джарашдырырча мадар да этилликди. Алай бла, бу закон джол чарпыугъа тюшгенлени эркинликлерин джакъларыкъды.
Сабий ачханы юсюнден
Сабий ачха (единое пособие) ала тургъан юйдегиге сабий тууса, ол юйдегини тюшген хайыры джангыдан тергеллик тюлдю. Алгъа туугъан сабийге къаллай бир пособие тёлене эсе, джангы туугъаннга да аллай бир берилликди. Аны ючюн тилек къагъыт джазыб айланыргъа да керек тюлдю.
Иш бла баджарыу
Адамланы иш бла баджарыуну хакъындан кърал политиканы баш джорукълары белгиленнгендиле. Сёз ючюн, ишсизле, джашагъан джерлеринде болмай, тургъан джерлеринде эсебге тюшерге боллукъдула. Адам беш кюннге дери ууакъ-тюек ишни (подработка) баджарса да, анга ишсизлик ючюн пособие алыргъа эркинлик берилликди. Ишсизлени иш къоллу этер ючюн, энчи планла да джарашдырыллыкъдыла.
Сабийлеге джораланнган налог вычетлени ёсдюрюу
Экинчи эмда аны ызындан туугъан сабийлеге налог вычетни ёлчеми эки кереге ёсерикди. Сабийлеге джораланнган вычетле 450 минг сомгъа дери тюшген хайырдан тёленникдиле. Быйыл вычетни джангы тюрлюсю да чыкъгъанды – ГТО-ну мардаларын бергенле джылгъа 18 минг сом алыргъа боллукъдула.
Налог системада тюрлениуле
Налог кодексге этилген къошакъла бла байламлы закон кючюне киреди. Айтыргъа, джылгъа 2,4 мелиуан сомгъа дери хайыр тюшюргенлеге НДФЛ 13 процентлей къалгъанды. Джылны ичинде хайырлары 2,4 мелиуан сомдан 5 мелиуан сомгъа дери болгъанлагъа НДФЛ 15 процент болгъанды. 5 мелиаун сомдан 20 мелиауан сомгъа дери хайыр тюшюргенле 18 процент, 20 мелиуандан 50 мелиуан сомгъа дери 20 процент, 50 мелиуандан атлагъанла 22 процент налог тёлерикдиле. Организацияла тюшюрген хайыргъа салыннган налог 25 процентге дери ёсерикди.
Турист налогну юсюнден
Курортлада ачха джыйыуну (курортный сбор) орнуна турист налог къураллыкъды. Турист налогну салыуну, аны ёлчеми бла ставкасын белгилеуню оноуун муниципалитетле кеслери этерикдиле. Налог къонакъ юй орналгъан джерни бюджетине барлыкъды.
Адамланы бир къаууму ол турист налогну тёлерик тюлдюле – курорт орналгъан регионда джашагъанла, I-чи эмда II-чи къауумлу сакъатла, сакъат сабийле, СВО-гъа къошулгъанла, аскер къаугъаланы ветеранлары, СССР бла РФ-ны Джигитлери, Махтауну орденини толу кавалерлери, Социалист Урунууну Джигитлери, РФ-ны Урунуууну Джигитлери.
Мигрантлагъа тыйгъычла
Тыш къраллы неда гражданствосу болмагъан адам бир джылны ичинде Эресейде визасыз 90 кюннге дери (алгъаракълада ол болджал 180 кюн эди) турургъа боллукъду. Ол джорукъну бузгъанлагъа, Эресейге келирге юч джылгъа тыйгъыч салынныкъды.
Аны бла бирге, тыш къраллы адамланы 10 сим-картадан кёблери болмазгъа тыйыншлыды. Ала сим-карталаны къуру да связь бла баджаргъан операторну офисинде алыргъа, биометрия джорукъ бла джарашдырыргъа керекдиле.
Ана капиталгъа юй алгъанланы джакълау
Юй сатыб алыргъа Ана капиталны ачхасы бла хайырланыргъа эркинлик алыр ючюн, ол мекям джашаргъа джараулу болгъанына шагъатлыкъ этген къагъыт болургъа керекди.
Джол чарпыуланы азайтыр ючюн
Джолда джюрюуню джорукъларын бузгъанлагъа джораланнган тазирлени ёлчемлери ёсгендиле. Сёз ючюн, къоркъуусузлукъну бауларын хайырландырмагъанла эмда светофорну къызыл белгисине тохтамагъанла 1500 сом, эсириб тургъанлай машина джюрютгенле да 45 минг сом тазир тёлерикдиле. Къызыу баргъанлагъа салыныучу тазирлени ёлчемлери 750 сомдан 7500 сомгъа дери боллукъду. Тазирни льгота халда 30 кюнню ичине 25 процентге учуз тёлерге мадар барды.
Аскерчилени юйдегилерине болушлукъ
Ауур джаралы болуб ёлген аскерчилени эмда алагъа тенглешдирилгенлени юй бийчелери 23 джыллары толмагъан сабийлени ёсдюрюб, асырагъан адамлары ёлгени бла байламлы (по потере кормильца) пенсияны алыргъа эркинликлери бар эсе, алагъа ол пенсия ишлегенлери бла къалгъанларына къаралмай тёленникди.
иле», – дегенди РФ-ны Кърал Думасыны Председатели Вячеслав Володин.
Басмагъа САЛПАГЪАРЛАНЫ Умар хазырлагъанды.
