Халкъгъа халал къуллукъ этген ашхы адамла кёбдюле. Ала, фахмуларыны, билимлерини эшигин кенгине ача, кёблеге къайгъырадыла. Халаллыкъдан, ишленмекликден толуб, шохлукъгъа къанат кере, къушча, алгъа учадыла.
Мен хапарын айтыргъа излеген Исаланы Исрафилни джашы Азий аллай ашхы адамланы бириди.
Азий 1948-чи джыл къыркъар (август) айны 24-де кёчгюнчюлюкню заманында Джамбул областны Меркен районуну Ойтал элинде Исрафилни огъурлу юйдегисинде туугъанды.
Кёчюрюлген халкълагъа джуртларына къайтыргъа эркинлик берилгенинде, къарачайлыла Кавказгъа келедиле. Исаланы юйдеги да Хурзукга тюшеди. Азий Учкуланнга джюрюб, орта школну джетишимли тауусады. Таулу джаш, билимин андан ары ёсдюре, Къызыл байракъны орденин джюрютген Къазах кърал университетге кириб, 1973-чю джыл аны журналистле хазырлагъан факультетин тауусады. Къарачайгъа къайтыб келиб, 1975-чи – 1983-чю джыллада «Ленинни байрагъы» газетни редакциясында журналист болуб ишлейди. Азийни анасы, элчилери гитче заманындан «Къарачай» газет бла шагъырей этиб, аны сюйдюргендиле. Ал башланнган класслада окъутхан устазы Къоджакъланы Добай газетни эл хапарчысы болгъанды. Ол сабийлеге, ичлеринде Азий да болуб, уллулагъа да кесини газетге джазгъанларын окъуй, аланы кёб затха юретгенди. Азий статьяларыны биринде, алайда юч элде болгъан кемликлени юслеринден айта келиб, элледе хамам болмагъаныны юсюнден джазгъанды. Ол затха элчиле, уллу къуллукъчула да эс ийгендиле. Къысха заманны ичинде юч элде да хамамла ишленнгендиле. Ол заманда газетни письмо бёлюмюню тамадасы Кульбекланы Алий, Хурзук элге келиб, Азий бла ушакъ этгенди. Азий Учкуланда орта школда окъугъан заманында белгили джазыучула Батчаланы Муссагъа, Хубийланы Назирге Къарачай-Черкес устазла хазырлагъан институтну студентлерине тюбеб, ала бла журналистликни, адабиятны, маданиятны юсюнден ушакъ этгенлей, билимин ёсдюргенлей, хар затха юреннгенлей тургъанды. Ала аны журналист болурун излеб, ол джанындан хапар айта, аны аллын ары айландырыргъа кюрешгендиле. Назир ол заманда Къарачай шахарны радиосуну тамадасы болгъанды. Ол радио бериулерин къагъытха джазыб, Азийге талай кере окъутханды. Азий Къазах университетде окъугъан джылларын да эсине тюшюреди. Университетни биринчи курсунда окъугъан сагъатында устазы хар студент усталыкъ дерсге кесини миллетини газети бла келирин излегенди. Ол анасына, Къулчаланы Айшатха, письмо джазады. Анасы анга «Ленинни байрагъы» газетни ал джыл чыкъгъан номерлерини подшивкасын иеди. Азий къууаныб, аны талай номерин окъугъан да этиб, окъуууна алыб барады. Андан къалгъанла орус тилде чыкъгъан газетлени элтгендиле. Устазы Барманкулов Марат, Азийни махтаб, анга бюсюреу этиб, алагъа юлгюге тутады. Таулу джаш, ана тилин билгенден сора да, орус, къазах, узбек, азербайджан, тюрк тиллеге да юрениб, алада таза сёлешгенди. Аны алай болуруна юлюш къошуб, сабий заманында къарт анасы Ёзденланы Ктан, анасыны уллу эгечи Къулчаланы Халимат, анасы Айшат, ата джанындан къарт атасы Исаланы Аджибаба, къарт анасы Дасте, Атасы Исрафил эмда аны къарнашы тилни иги билирге юретгендиле. Ала кеслери къарачай-малкъар тилни, башхаланы да иги билгендиле. Азий университетде окъугъан заманында, практиканы ётерге керек болуб, ишин область радиода башлайды. Алма-Атада радиода да, телевидениеде да къазах тилде сёлешиб тургъанды. Радиогъа юрениб, аны джаратханы, сюйгени ючюн, бери келгенинде да радиону сайлагъанды. Ол заманда радиону къарачай бёлюмюню ишин бардыргъан белгили диктор Болурланы Люба къатында олтуруб тургъанлай, ол ариу, зынгырдауукъ, таб ауазы бла къысха хапарланы кескин, таза тилде окъугъанды. Радиогъа практикагъа барса да, радиону тамадалары аны отпускагъа кетгенни орнуна ишге алыб, ол джыл сайын къачха дери ишлеб тургъанды.
Студентле университетни бошагъанлай, кърал аланы юлешиб джер-джерге ийгенди. Азийни Къарачай-Черкесиягъа ашырадыла. Ол область радиогъа ишге кириб, талай джылны ишлегенден сора, аны «Ленинни байрагъы» газетге кёчюредиле. Чотчаланы Магомет, Лайпанланы Рашид, Акъбайланы Азрет, Блимгъотланы Мунир дагъыда алача, башха фахмулу, билимли, белгили журналистле бла ишлеб, аладан кёб затха юреннгенди. Алгъы бурун журналист болуб кёб тюрлю темагъа джазыб турады. Аны артдан письмо бёлюмню тамадасы этедиле. Ол, бу джууаблы къуллугъун мийик дараджада толтура, былайда атын сый бла айтдырыб ишлегенди.
Ол, адамланы письмоларына джууаб къайтара, ала бла джумушакъ тилде сёлешиб, кёб тюрлю ишни, джумушну тыйыншлысыча толтура, халкъгъа халал къуллукъ эте, таукел алгъа баргъанды. Азий эринмей, арымай-талмай, кюреше, анга салыннган джууаблы борчну сый бла толтура, биргесине ишлегенледен, башхаладан бюсюреу табханды.
Азийни былайдан Теберди шахарда «СССР-ни журналистлерини юйюне» директор этиб иедиле. Ол джангы къуллугъуна толу берилиб, анга салыннган джууаблы борчну тыйыншлысыча толтура, ишни таб къураб, алайгъа баргъан журналистлеге къараб, сыйлы къонакъланы джуртубузну ариулугъу бла, байлыгъы бла танышдыра, аладан разылыкъ табыб ишлеб тургъанды. Азий, къайсы бир ишде болса да, фахмусуну, билимини, акъыл кючюню къанатын кере, таулу халкъына ашхылыкъ теджей, таукел алгъа баргъанды.
Бусагъатда тыйыншлы солуудады, туудукъларын ариу халиге юрете, алагъа къууана джашайды.
Лепшокъланы Хусеин.
