Эртде-эртде бир къарт киши бла къарт къатын болгъандыла.

Ала джарлы джашагъандыла, джангыз бир къой бла бир эчкиден башха мал болмагъанды арбазларында. Ала джашагъан элде бичен къыт болгъанды. Бир кюн къарт киши къатынына:
- Бичен къыт кёзюуде эчки бла къойну асырайбыз. Экиси да арыкъдыла, хайыр берирча тюлдюле. Андан эсе, къыстайыкъ да къояйыкъ. Сюйген джерлеринде айлансынла, - дегенди. Къатын разы болгъанды. Эри, къой бла эчкини арбаздан тышына къыстай:
- Кетигиз, къорагъыз! Къайтыб бу арбазгъа аягъыгъызны басдырмагъыз! - деб ийгенди. Къой бла эчки дыгаласха киргендиле. Боюнларына бир къапчыкъны тагъыб, джолгъа чыкъгъандыла. Иги кесек джол къоратхандан сора, бара-барыб, бир кесилиб тургъан бёрю башха тюбегендиле. Экиси да бирден къоркъуб къалтырагъандыла. Алай болса да, эчки къойгъа:
- Кел, бёрю башны къапчыкъгъа салайыкъ, - дегенди. Таукел этиб, бёрю башны эки къулагъындан тутуб, къапчыкъгъа салыб кетгендиле. Ол кюн ингирге дери баргъандыла. Къонакъбай джокъ, хоншу джокъ, арыб-талыб, ючюнчю кюнню ингиринде бир ёзенни башындан къарагъандыла. Аргъы бетде от джарыкъ кёргендиле. Бир-бирине къарашыб, ынгырдашхандыла, бек къууаннгандыла.
- Джанлыдан, джаныуардан заран джетмез, джюр ол джарыкъ чыкъгъан джерге барайыкъ, анда джолоучулагъа къонакъбайлыкъ табылыр, - деб оноу этгендиле. Салыб от джарыкъгъа келселе, шынгкъартны тёгерегинде юч бёрю чёгелеб, къазан къайната тура. Аланы кёргенлей, эчки бла къойну, асыры къоркъгъандан, борбайлары къыйылгъанды. Алай болса да, не этсинле, къачыб къутулур мадар джокъ. Эчки, кесин къойдан тири этиб:
- Кече ашхы болсун, бёрюле! - деб саламлашханды. Аланы кёргенлей, бёрюле ауузларын ачыб, аууз суулары келе башлагъанды.
- Хош келдигиз, къайдан чыкъдыгъыз, джаныгъыздан тоюб айлана кёреме сиз, бизге насыбха чыкъдыгъыз, къазаныбыз этсиз къайнай тура эди, - дегенди къарт бёрю. Олсагъат бёрюле къой бла эчкини ашар къаннга киргендиле. Къойну борбайлары къыйылгъанды, тили тутулгъанды. Эчки, эс джыйыб, къойгъа:
- Къапчыкъдагъы бёрю башны бери чыгъарчы, барыбыз да бишириб бир ашайыкъ, - дегенди. Къой бёрю башны эчкиге узатханды.
- Муну къой да, ол абадан башны чыгъар, - дегенди эчки. Эчкини муратын ангылаб, ол биягъы башны, ары салгъан кибик этиб, ызына бергенди къой. Алай этиб, ол сынгар бир башны, талай башдан сайлаб чыгъаргъанча, юч кере къапчыкъгъа салыб, ызына алгъанды. Эчки эм артында, бёрю башны элтиб бёрюлени алларына салыб:
- Къайгъырмагъыз, къапчыкъда азыгъыбыз сизге, бизге да боллукъду. Муну бир ашайыкъ, салыгъыз къазаннга, - дегенди. Бёрюле, мынга къараб, къапчыкъны ичи бёрю башдан толу болгъанча кёрюб, джюреклерине уллу къоркъуу кириб, алайдан джанлар къайгъыгъа киргендиле. Тамада бёрю, сагъышлы болуб, къалай джанларгъа билмей:
- Къазан къайнамай къаллыкъды, мен джайылыб, отун джыйыб келейим, - деб, чегетге кириб кетгенди. Кёб сакълагъандыла. Къайтмагъанды. Сора бирси бёрю да :
- Быллай бир нек къалды бу? Мен, барыб, аны бери бир чакъырайым, - деб, кетгенди. Ол да ызына къайтмай къалгъанды. Эм артда ючюнчю бёрю:
- Былагъа не болду эке, нек келмедиле, отха салыргъа чымыртала келтирмей, нек кечикдиле, бир къарайым ызларындан, - деб, сылтау бла джанлагъанды. Эчки бла къойну излегени ол эди: эрлай къазанда эт бла бастаны ашаб, керпеслениб джатхандыла. Танг аласы болгъанлай, биягъы юч бёрю, бир-бирин табыб:
- Джангылдыкъ, эй, къалай аман джангылдыкъ! Къой бла эчкиден къоркъуб кетерге бизге айыб эди. Хазыр аллыбызгъа салыб келгенлеринде да, тутуб ашаялмадыкъ. Энтда джайылыб, аланы табыб ашаргъа керекбиз, - дегендиле. Бёрюле излей джайылгъандыла. Къой бла эчки, быланы келгенлерин кёрюб, бир къарт эмен терекге ёрлеб, экиси эки бутагъына чёкгендиле. Бёрюле да, келиб, терекни тюбюнден ёрге къараб, тишлерин былагъа чыкъырдата тебрегендиле. Къой, асыры къоркъгъандан санлары къалтыраб, бутакъны юсюнде туралмай, джыгъылыб, бир бёрюню юсюне «доп» деб тюшгенди. Эчки олсагъат:
- А, марджа, джиберме, ол бирси бёрюню да тута кир! - деб хаман къойгъа къычырыргъа къалгъанды. Бёрюле, эчкини бу сёзюн эшитген бла, уллу сескеклениб, «бизни тутдурургъа тебрегендиле», - деб, къачыб думп болуб кетгендиле. Эчки бла къой тынч-рахат къалгъандыла.

«Ана тил» ал башланнган школну 4-чю классына окъуу китаб -1989 дж.

 
{jcomments}